صفاشهر دارای ذخایر معدنی قابل توجهی است و در زمینه ذخایر سنگ مرمریت، خاک سیلیس و سنگ آهن جزو شهرستان‌های برتر استان به شمار می‌رود و حتی معدن سنگ مرمریت آن موجب رونق بیش از ۲۰۰ کارخانه سنگ‌بری در منطقه شده است و سنگ این معدن به کشورهای دیگر هم صادر می‌شود. به طور کلی این منطقه از ظرفیت بالایی در حوزه معدن‌کاوی برخوردار است. فرآیندی که اگرچه می‌تواند مزایای رفاهی، مالی و اشتغالزایی خوبی برای مردم این منطقه به دنبال داشته باشد اما فعالیتهای معدنی در صفاشهر اخیراً موجبات اعتراض اهالی این منطقه را فراهم کرده است.
ضرورت ایجاد کارگروه تخصصی برای بررسی مسائل و معضلات زیست محیطی کوه‌سفید
مدتی است که بهره‌برداری از یک معدن در کوه‌سفید که در شرق صفاشهر واقع شده، واکنش ساکنان پیرامون این منطقه را برانگیخته است. به طوری که امام جمعه صفاشهر نیز چندین هفته در خطبه‌های نمازجمعه به این موضوع به عنوان مهمترین دغدغه مردم و جوانان این شهرستان اشاره کرده و خواستار رفع این مشکل توسط مسئولین شهرستان و استان شده است.
حجت الاسلام عادل حاجی پور با اعتقاد به اینکه وظیفه امام جمعه راهبری حرکت‌های مردمی و حمایت از مطالبات مردم و نیازهای حقیقی شهر است، بر این باور است که مطالبات مردمی در رابطه با کوه سفید از مهمترین دغدغه‌های مردم صفاشهر است که این مشکل سالهاست مردم و به ویژه جوانان این شهر را رنجانده است.
به گفته امام جمعه صفاشهر نهادهای نظارتی، قضایی و امنیتی وظیفه قانونی برای پیگیری مطالبات مردمی در این زمینه دارند و بایستی نسبت به مطالبات مردم پاسخگو باشند.
وی یادآور شد: مجوز فعالیت معدنی در کوه سفید، مدتهاست که به دغدغه‌ای جدی برای جوانان، طبیعت دوستان و دلسوزان صفاشهر تبدیل شده است و متأسفانه دود این تصمیم‌گیری‌ها به چشم مردم می‌رود.
حاجی پور اضافه کرد: این تصمیم اشتباه تبعات زیادی از نظر زیست محیطی به دنبال دارد و موجب از بین رفتن منابع طبیعی می‌شود. هرچند حل این مشکل کار پیچیده‌ای نیست اما متأسفانه اراده ای برای حل این مشکل وجود ندارد.
وی افزود: برای برطرف شدن این مشکل بایستی کارگروه تخصصی ایجاد شود و یا اگر لازم است شورای تأمین، تشکیل جلسه بدهد تا این معضلی که سالهاست مردم و جوانان شهرستان را رنج می دهد حل شود.
حاجی پور بیان کرد: نجابت مردم ستودنی است. شایسته نیست که نسبت به مطالبه مردمی که جز قانون مداری و قانون گرایی راه دیگری برای تحقق مطالبات خود دنبال نکردند، بی تفاوت باشیم. امیدوارم مسئولان به این درخواست مردمی عنایت ویژه داشته باشند و تدابیر لازم برای حل این مشکل اتخاذ شود.
وی اضافه کرد: نبود نظارت دقیق و مدیریت جامع و به حاشیه رفتن پیشرفت همه جانبه شهرستان با سهم‌خواهی دیگران تهدیدهای بالقوه مهم پیش روی ماست.
حاجی پور بیان کرد: متأسفانه امروز شهرستان خرم بید تبدیل شده است به حیات خلوت برخی سرمایه گذاران بی تفاوت و بی درد که هیچ تعهدی نسبت به مسائل مهم عمرانی، اجتماعی و فرهنگی این شهر نداشته و ندارند، چرا باید بهره بردار معدن آهن نسبت به مسائل شهرستان بی‌تفاوت باشد و هیچ تعهدی که نداشته در مواردی نیز سنگ اندازی کند.
امام جمعه صفاشهر افزود: چرا باید نسبت به مطالبات جوانان شهرستان در رابطه با مسائل و معضلات زیست محیطی کوه‌سفید بی تفاوت بود؟ چرا این فریادها شنیده نمی شود و چرا جوانان عزیز مطالبه‌گر پاسخی دریافت نمی‌کنند؟
تعلق خاطر مردم صفاشهر به کوه سفید
کوه سفید نه تنها از ظرفیت‌های معدنی قابل توجهی بهره می‌برد بلکه از دوران کهن تاکنون دارای جایگاه ویژه‌ای برای اهالی این منطقه بوده است. این کوه معروف به عروس جغرافیای ایران است و با قرارگیری در شرق صفاشهر یکی از جاذبه‌های طبیعی این منطقه شمار می‌رود که نقش بسزایی در هویت بخشی به صفاشهر دارد و حتی ساکنان این منطقه حس تعلق خاطر زیادی به این کوه دارند.
احمدرضا طیبی خرمی رئیس شورای شهر صفاشهر در این باره اظهار داشت: کوه سفید مظهر و نماد صفاشهر است و حتی در برخی سفرنامه‌ها به این کوه اشاره شده است.
وی ادامه داد: همان‌گونه که کوه دماوند برای مردم پایتخت اهمیت بسیاری دارد و به عنوان یک اثر ملی ثبت شده، کوه سفید نیز به عنوان نماد صفاشهر است و برای اهالی این شهرستان ارزش زیادی دارد. این کوه بایستی حفظ شود.
او گفت: متأسفانه مدتی است که مجوز فعالیتهای معدنی در این کوه داده شده و از آنجا که این کوه مشرف به شهر است، انجام اینگونه فعالیت‌ها موجب بدمنظر شدن سیمای شهر شده است.
تلاش شورای شهر برای جلوگیری از ادامه فعالیتهای معدنی در کوه سفید
رئیس شورای شهر صفاشهر اضافه کرد: هرچند شورای قبل پیگیری‌ها و تلاش‌هایی برای جلوگیری از این اقدام داشته است اما متأسفانه این پیگیری‌ها قاطعانه نبوده است و بیشتر سعی کردند این موضوع را به آینده موکول کنند.
وی بیان داشت: اخیرا برای حل این مشکل با برخی از اعضای شورا و افراد دغدغه‌مند به اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان خرم‌بید مراجعه کردیم و قرار بر این شد که مسئولین منابع طبیعی به عنوان متولی حفاظت از جنگل‌ها و منابع طبیعی از طریق دایره حقوقی پیگیری‌های لازم را در این زمینه انجام دهند تا بتوانیم مانع از فعالیتهای معدنی در این کوه شویم.
طیبی اضافه کرد: البته این کوه بر اساس قوانین و ضوابط واگذار شده است. ادارات صنعت و معدن و منابع طبیعی اقدامات اولیه مربوط به واگذاری معدن در این کوه را انجام داده‌اند و این نهادها نیز باید همکاری لازم را برای جلوگیری از ادامه این فعالیت‌ها انجام دهند. در حقیقت این مسئله باید از طریق مراجع ذیصلاح فرمانداری، نماینده مجلس و صنعت و معدن منابع طبیعی پیگیری شود.
عدم پاسخگویی نماینده مجلس
بنا به درخواست اهالی این منطقه و برای پیگیری این موضوع تلاش شد که با رحیم زارع نماینده مردم آباده، بوانات و خرم‌بید در مجلس شورای اسلامی از طریق تماس تلفنی ارتباط برقرار کرده تا نظر او را هم در این مورد جویا شویم اما با وجود تماس‌های مکرر موفق به صحبت با این نماینده مجلس نشدیم.
بررسی اثرات معدن‌کاوی بر روند پوشش گیاهی
در ادامه با توجه به اهمیت و ضرورت برخورداری پروژه‌های معدن‌کاوی از پیوست زیست محیطی و ارزیابی اثرات زیست محیطی ناشی از فعالیتهای معدنی در کوه سفید، جویای وضعیت روند انجام این اقدامات از مسئولان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان شدیم که مدیرکل این اداره در رابطه با ارزیابی پوشش گیاهی این کوه برای معدن‌کاوی گفت: در سال ۱۳۷۳ با استعلام سازمان صمت از این اداره کل با میزان ۴هکتار موافقت شد که این چهار هکتار از نظر پوشش گیاهی مشکلی نداشته است.
عبدالحسن صمد نژاد همچنین اعلام کرد که معدن مذکور توسط سازمان صمت استعلام و واگذار شده است و دارای پروانه بهره برداری از این سازمان است. لذا هرگونه تغییر یا ابطال پروانه بهره‌برداری بر عهده دستگاه صادر کننده مجوز و شورای عالی معادن خواهد بود و در خصوص دریافت کم و کیف واگذاری می‌توان از طریق همکاران سازمان صنعت و معدن اقدام گردد.
آغاز بهره‌برداری از معدن کوه سفید در سال ۱۳۴۷ و فعالیتهای ناموفق معدنی در این کوه
با پیگیری های بیشتر در رابطه با واگذاری معدن در این کوه مشخص شد که معدن کوه سفید صفاشهر دارای سابقه‌ای طولانی بوده و اولین پروانه بهره‌برداری آن توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی در سال ۱۳۴۷ صادر و بعد از فعالیت تقریبی ۳ساله راکد مانده است. پس از پیروزی انقلاب مجددا محور اکتشاف و به دنبال آن گواهینامه کشف این معدن به نام احمد پیرنیا صادر شد و این معدن چند سال توسط شهرداری صفاشهر و چند تن از فعالان معدنی در زمینه سنگ‌های ساختمانی فعالیت کرد و به عنوان یکی از مهمترین کارگاه استخراجی مجتمع معادن دهبید مورد عملیات بهره‌برداری و استخراج قرار گرفت. این معدن در تمام دوره‌های فعالیت از کوپ‌دهی و سلامت مناسب برخوردار نبوده و این موضوع منجر به ورشکستگی چندین بهره‌بردار و پیمانکار شده است. در طول این سالها علی رغم احداث چندین کارگاه استخراجی توسط بهره‌بردار و پیمانکاران متعدد، به دلیل خردشدگی بیش از حد، عملیات معدنی ناموفق و کارگاه‌های بسیاری تعطیل شده‌اند.
لزوم حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش معدن
حمیدرضا ایزدی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان فارس در رابطه با فعالیت این معدن در دهه‌های اخیر به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: فعالیت معدن کوه سفید صفاشهر به سال ۱۳۴۷ برمی‌گردد و پس از چندین دوره فعالیتهای مختلفی که از دهه‌های گذشته تا به اکنون به صورت متناوب و بعضاً ناموفق توسط پیمانکاران متعدد از جمله بهره‌برداران بومی نظیر شهرداری صفاشهر در این پروژه سرمایه‌گذاری و اقدامات گوناگونی انجام شده است.
رییس سازمان صمت فارس ادامه داد: با پایان یافتن فعالیتهای بهره‌برداران پیشین در حال حاضر با ورود یک بهره‌بردار جدید با حجم سرمایه‌گذاری قابل توجه و مدیریتی متفاوت از گذشته در میزان و نوع بهره‌برداری نیز توانسته است تا شرایط مطلوب و رو به رشدی را فراهم کند.
وی در در رابطه با لزوم حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش معدن، افزود: با توجه به اینکه چندین دهه فعالیت بعضا ناموفق در بهره‌برداری از معدن کوه سفید وجود داشت، در سالیان اخیر بهره‌بردار جدید با صرف هزینه‌های سنگین به امید اقتصادی شدن این پروژه با رعایت اصول فنی و مهندسی در زمینه اکتشاف و استخراج در حال فعالیت است که با توجه به راه‌اندازی واحد تولیدی فرآوری سنگ در جوار این معدن، متعهد بودن به مسئولیت‌های اجتماعی و کمک به بخش تولید و اشتغال هم بایستی در چارچوب قانون از فرآیند سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری حاصل از آن نیز حمایت کنیم.
ایزدی در رابطه با مشکلات احتمالی ایجاد شده برای جوامع محلی اطراف این معدن، اظهار داشت: برخی از افراد مطالبه‌گر بر اساس اطلاعات و دغدغه‌ای که در بین اذهان عمومی وجود دارد مطالبه عمومی نسبت به تعهدات و مسئولیت اجتماعی واحدهای معدنی در رفع مسائل مهم عمرانی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین معضلات زیست‌محیطی ناشی از بهره‌برداری از معادن دارند که بایستی این موضوع با حضور سایر دستگاه‌های اجرایی استان و شهرستان به صورت جدی نیز بررسی و به مردم پاسخ منطقی داده شود.
رئیس سازمان صمت فارس در ادامه گفت: این موضوع بایستی به صورت فنی و تخصصی مورد کنکاش و بررسی کارشناسی قرار بگیرد تا بتوانیم هم امنیت سرمایه‌گذاری را تضمین کنیم و هم اینکه از حقوق اجتماعی مردم دفاع کنیم.
استخراج معادن در صفاشهر یکی از مهمترین مؤلفه‌های رشد اقتصادی و پایه همه فعالیتهای صنعتی و زیرساختی در این منطقه محسوب می‌شود. این اقدام افزون بر رشد اقتصادی منطقه و ایجاد اشتغال دارای مزایا، آسیب‌ها و پیامدهایی است که سنجش برتری هر یک از این مزایا و آسیب‌ها می‌تواند در میزان اثرگذاری معدن در وضعیت محیط زیست، اقتصاد و زندگی مردم مؤثر باشد. لذا بهتر است بهره‌برداری از معادن در این منطقه با در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی، اقتصادی و مردم شناسی انجام شود تا اینگونه اقدامات منجر به نگرانی و دغدغه خاطر برای ساکنان و اهالی این منطقه نشود.
صفاشهر مرکز خرم‌بید در استان فارس است که در فاصله ۱۷۸ کیلومتری شمال شیراز قرار دارد.