بهناز نوید در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا با اشاره به تبعات مخرب رفتارهای ناسالم بر سلامت روان افزود: رفتارهای سالم یکی از عوامل معین سلامت روان است. به عنوان مثال، رقابت ناسالم، حسادت و چشم وهم‌چشمی به عنوان رفتارهای ناسالم تضعیف سلامت روان را به همراه خواهد داشت.
وی توضیح داد: «رقابت با خود به رقابت سالم تعبیر می‌شود.» در رقابت با خود پیشرفت شخصی، پرهیز از جلب توجه، مقابله با شکست، تقویت انگیزه، تمرکز بر استعدادها و ظرفیت‌ها، تعیین هدف و تلاش برای دستیابی به موفقیت مورد توجه قرار خواهد گرفت.
نوید تصریح کرد: در این رقابت «خود» را به چالش می‌کشید و از این فرصت برای رشد و تقویت نقاط قوت توانمندی‌ها استفاده می‌کنید. بر محدودیت‌ها متمرکز نبوده و مهارت «از دست دادن» را می‌آموزید.
برای حفظ و تقویت رفتارهای سالم باید از ارتباطات اجتماعی و رشد همدلی بهره گرفت. تعامل موثر سبب می‌شود، انسان از کسب موفقیت دیگران نیز احساس رضایت و خوشحالی کرده و مولفه‌های برد و باخت را با رویکرد مثبت بنگرد
وی با اشاره به ضرورت فراگیری مهارت «از دست دادن» ادامه داد: شکست در یک رقابت با تجربه همراه است، انعطاف‌پذیری را افزایش می‌دهد و این امر بر عملکرد انسان تاثیرگذار بوده و نشانگر دستیابی به موفقیت و پیروزی حقیقی است.
نوید خاطرنشان کرد: در مقابل رشک، حسادت، چشم وهم‌چشمی و در حقیقت رقابت ناسالم باعث تمرکز بر نقطه‌نظرات دیگران درباره خود می‌شود. شخص در این رقابت دائما نگران تفکر دیگران درباره خود واقعی و جلب نظر و احترام جامعه است. منبع رضایتمندی محدود به کسب تایید دیگران و در واقع اثبات خود به دیگران می‌شود.
وی افزود: در نتیجه این روند، هرگز احساس رضایت کسب نمی‌شود، عزت نفس و موفقیت با نقاط قوت دیگران مرتبط شده و همواره شخص برتر وجود خواهد داشت. بنابراین هرگز رضایت درونی به دست نمی‌آید.
این دکتری روانشناسی سلامت اضافه کرد: در رقابت ناسالم، به ارزش‌ها، توانایی‌ها و نقاط قوت خود بها داده نمی‌شود و توانمندی دیگران با دیده «بزرگنمایی» سبب کاهش عزت نفس، تضعیف اعتماد به نفس و نهایتا ناامیدی می‌شود. در این رقابت نیاز به برتری با تنزل مقام و جایگاه و ارزش دیگری معنا و مفهوم می‌یابد. ریشه این مساله در هیجانات منفی همچون غرور و حسدورزی است.
تداوم حسادت و رقابت ناسالم باعث بروز افسردگی می‌شود
نوید توضیح داد: در مقایسه و رقابت ناسالم همچنین ذهن درگیر افکاری آزاردهنده می‌شود که آرامش را سلب کرده و این عواطف و احساسات ناخوشایند می‌تواند خلق و خوی افسرده را به دنبال داشته باشد.
وی ادامه داد: براساس نتایج برخی تحقیقات پزشکی نیز بروز چشم و هم‌چشمی، حسادت و رقابت ناسالم به ویژه در زنان ۵۰ تا ۷۰ درصد احتمال ابتلاء به بیماری‌های اعصاب و روان، قلبی و عروقی به ویژه سکته را افزایش می‌دهد.
ریشه چشم وهم‌چشمی و حسادت در تربیت خانوادگی نهفته است
نوید در ادامه در خصوص علل بروز رفتارهای ناسالم یادآور شد: تربیت خانوادگی در بروز رفتارهای سالم و متقابلا ناسالم نقشی اساسی ایفاء می‌کند. رشد و تربیت در یک فضای رقابتی ناسالم می‌تواند سبب بروز احساس چشم وهم‌چشمی، غرور و... شده و مقایسه ناسالم با دیگران را متعارف و عادی جلوه دهد.
وی افزود: در حقیقت این عواطف و احساسات منفی در خانواده فراگرفته شده و به تدریج با گذشت زمان نهادینه خواهد شد. رشد و پرورش در خانواده‌های تجمل‌گرا (که تجملات به عنوان یک مزیت و برتری شمرده می‌شود) نیز از علل بروز رفتارهای ناسالم همچون رقابت ناسالم، حسدورزی و چشم و هم‌چشمی است.
باطن زندگی خود را با ظاهر زندگی دیگران مقایسه نکنید، این اقدام انسان را از رفتارهای ناسالم همانند حسدورزی و رقابت ناسالم نیز نجات می‌دهد
این روان‌درمانگر تصریح کرد: برخی از نقاط ضعف نظیر کمبود اعتماد به نفس هم انسان را مستعد رفتارهای ناسالم از جمله حسادت و رقابت می‌کند. فقدان الگوهای مناسب در زندگی و طبیعتا پیروی و تقلید کورکورانه از الگوهای غلط به ویژه در دوران نوجوانی هم ناآگاهی از نقاط قوت و توانمندی‌های درونی را به دنبال داشته و شناخت از علایق و کسب هویت را با اختلال روبه‌رو می‌کند.
وی ادامه داد: این جوانان برای جایگزین کردن هویت دست نیافته تبعیت و تقلید کورکورانه از الگوهای نامناسب را پیش گرفته و آثار و نتایج سوء این مساله در بزرگسالی متجلی خواهد شد.
نوید تاکید کرد: نبود اهداف مشخص در زندگی، طرح و برنامه و ضعف انگیزه نیز جوان را مستعد بروز رفتارهای ناسالم اعم از رقابت نابجا، حسدورزی و چشم و هم‌چشمی می‌کند.
وی اظهار داشت: برای حفظ و تقویت رفتارهای سالم باید از ارتباطات اجتماعی و رشد همدلی بهره گرفت. تعامل موثر سبب می‌شود، انسان از کسب موفقیت دیگران نیز احساس رضایت و خوشحالی کرده و مولفه‌های برد و باخت را با رویکرد مثبت بنگرد.
نوید تاکید کرد: انتظارات خود را مدیریت کنید، از مقایسه «خود» با دیگران بپرهیزید، هیچکس از بطن و واقعیت زندگی دیگران آگاه نیست، انسان به طور طبیعی تمایل دارد بهترین خود را نمایش دهد، بنابراین چشم شما بخشی از ظاهر زندگی دیگران را می‌بیند. باطن زندگی خود را با ظاهر زندگی دیگران مقایسه نکنید، این اقدام انسان را از رفتارهای ناسالم همانند حسدورزی و رقابت ناسالم نیز نجات می‌دهد.
وی افزود: در مسیر زندگی نباید صرفا به مقصد توجه کرد، باید از مسیر لذت برده و به آموخته‌ها، تجارب، یافته‌ها و پیشرفت‌های حاصل شده در این راه توجه کرد. این نگاه، نگرش برد و باخت از بین می‌برد و زندگی مفهوم رقابتی بودن خود را از دست می‌دهد. این نوع نگرش به بشر خواهد آموخت، موفقیت اصلی کسب تجارب جدید و آموختن در طول مسیر است.