به گزارش روز شنبه ایرنا، سفر آیت الله ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به روسیه اگرچه ابعاد سیاسی، اقتصادی و تجاری فراوانی به همراه داشته است اما شاید مهمترین بعد آن را باید در افزایش همکاری ۲ کشور در زمینه انرژی دانست.
اهمیت موضوع انرژی در این سفر آن‌چنان زیاد بود که وزیر نفت روز قبل از سفر رئیس‌جمهوری راهی مسکو شد تا رایزنی‌های خود را با شرکت‌های فعال در این زمینه آغاز کند. همچنین به دلیل اولویت انرژی در همکاری‌های ایران و روسیه، «جواد اوجی» وزیر نفت ایران به عنوان رئیس ایرانی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه انتخاب شد.
اوجی درباره دیدار با شرکت‌های روسی فعال در زمینه نفت و گاز، گفت: در ۲ ماه گذشته با شرکت‌های توانمند روسی، مذاکرات متعددی انجام شد که در جلسات این سفر برخی از آن مذاکرات به توافق‌های بسیار مهمی منجر شد. بعضی از تفاهم‌نامه‌هایی که در این سفر امضا شد، به‌طور قطع می‌تواند تاثیر بسزایی در صنعت نفت داشته باشد زیرا ایران و روسیه در عرصه انرژی در جهان بازیگران قوی هستند و با ظرفیت‌هایی که در صنعت نفت داریم و توانمندی شرکت‌های روسی، این همکاری با مشارکت فعال تأثیر گسترده‌ای برای کشور دارد.
وی درباره مذاکرات برای سوآپ گاز روسیه از خاک ایران توضیح داد و گفت: در سفر اخیر، بحث سوآپ گازی روسیه از خاک ایران مطرح شد. در ماه‌های اخیر سوآپ گازی از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک ایران محقق شد که همین پیشنهاد به طرف روس برای سوآپ گاز این کشور از آذربایجان به جنوب ایران به‌منظور صادرات مطرح شد که می‌توان این گاز را در قالب ال‌ان‌جی به هر نقطه‌ای در جهان صادر کرد.
اما چرا همکاری در صنعت نفت و گاز می‌تواند مهمترین حلقه اتصال اقتصاد ۲ کشور ایران و روسیه به شمار رود و این در حالی است که ۲ کشور در بسیاری از زمینه‌ها رقیب هم در بازارهای جهانی هستند؟
ایران و روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر گاز جهان هستند. این دو کشور در مجموع حدود ۳۵ درصد از ذخایر گاز دنیا را در اختیار دارند و نزدیکی آنها به بازارهای مصرف گاز دنیا در آسیا و اروپا ممکن است رقابت را به دنبال داشته باشد.
با این حال استفاده از فرصت‌ها برای افزایش همکاری می‌تواند زمینه تعامل در صنعت نفت و گاز را بین دو کشور هموار کند.
روسیه با توجه به پیشرفت‌هایی که در بخش گاز اعم از اجرای پروژه‌های بزرگ به‌ویژه در آب‌های عمیق و فناوری حفاری و تامین مالی پروژه‌ها دارد، می‌تواند با انتقال این تجربه‌ها به تسهیل و اجرای پروژه‌هایی از قبیل توسعه میدان‌های گازی، کارخانه‌های ال‌ان‌جی و احداث خط لوله در آب‌های عمیق به ایران کمک کند.
با این حال روسیه و ایران به دنبال افزایش صادرات گاز خود هستند. در این میان برخی مدعی شده‌اند که روسیه مانع صادرات گاز ایران به اروپا است.
با توجه به این موضوع برخی معتقدند ضرورتی ندارد گاز ایران به روسیه برود، اما برخی دیگر صادرات گاز به اروپا را از نظر سیاسی و اقتصادی راهبردی می‌دانند.
ایران و روسیه به‌نوعی رقیب هم در تجارت گاز محسوب می‌شوند. روسیه ابزار صادرات گاز به اروپا را دارد و این کشور می‌تواند با قیمت‌هایی به شدت اقتصادی گاز خود را تولید کرده و به اروپا برساند.
بنابراین زمانی که ایران می‌خواهد وارد بازار اروپا شود، قیمت، مساله مهمی است که آیا ایران توان رقابت با قیمت روسیه را دارد و آیا انعطاف‌پذیری در پیشنهادهای قیمتی از سوی ایران وجود دارد؟
در هر حال روسیه از ایران به اروپا نزدیک‌تر است و زیرساخت‌های لازم برای حضور در این بازار را نیز ایجاد کرده و توسعه داده است و پیشینه حضور در این منطقه را دارد و قطعا روسیه نمی‌خواهد که رقیبی در بازار گاز اروپا داشته باشد.
با وجود آنکه ایران در تلاش است تا بازارهای صادراتی گاز خود را گسترش دهد، اما مصرف بالای گاز در کشور و به‌ویژه در فصل سرما، برنامه‌های صادراتی ایران برای گاز را دچار اختلال خواهد کرد. همه گاز تولیدی و حتی بیشتر از آن در کشور مصرف می‌شود.
ایران از نظر ذخایر گازی مشکلی ندارد و ظرفیت آن وجود دارد، اما باید آن را بالفعل کرد که آن هم نیازمند سرمایه‌گذاری و جذب منابع مالی و انسانی است.
روسیه بزرگ‌ترین ذخایر گازی جهان را دارد. همچنین روسیه روزانه در حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و جزو غول‌های نفتی و گازی دنیاست و در عرصه بین‌الملل سرمایه‌گذاری می‌کند.
ایران می‌تواند از این فرصت استفاده کرده و با توسعه همکاری‌ها با روسیه علاوه بر افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز خود، منابع هیدروکربوری خود را به بازارهای صادراتی برساند.
در این سفر راه‌های گسترش مناسبات اقتصادی، رفع موانع بانکی، گمرکی و زیرساختی، تقویت همکاری تهران و مسکو در حوزه نفت و انرژی و سرمایه‌گذاری مشترک در طرح‌های زیربنایی انرژی مورد بررسی قرار گرفت.
همچنین نقشه جامع و کامل همکاری با روسیه که از سوی ایران در بخش بالادست (توسعه میدان‌های نفت و گاز)، بخش پایین‌دست (توسعه پتروپالایشگاه‌ها و پتروشیمی) همچنین انتقال تجهیزات و فناوری راهبردی صنعت نفت تدوین شده بود، مورد تأکید قرار گرفت.
از سوی دیگر، ایران با توجه به زیرساخت‌های موجود آمادگی خود را برای تجارت و سوآپ گاز از روسیه به ایران و دیگر کشورهای همسایه اعلام کرد، همچنین پیشنهادهایی در زمینه تبدیل گاز به ال‌ان‌جی و صادرات در قالب آن ارائه شد.
مقرر شد از توان شرکت‌های روسی در ساخت تجهیزات و انتقال فناوری استفاده شود، همچنین پیشنهاد شد شرکت‌های دو کشور با تاسیس کارخانه مشترک در ایران و تولید تجهیزات، افزون بر استفاده در ایران، آن را صادر کنند.
سرانجام چند سند مهم با روس‌ها برای توسعه میدان‌های نفت و گاز، پتروپالایشگاه و انتقال فناوری امضا شد که وزیر نفت معتقد است مردم آثار این توافق‌ها را به‌زودی خواهند دید.