به گزارش ایرنا ؛ «این احساس در خارج از کشور وجود دارد که اینجا جنگ است. اما این‌طور نیست»، این سخنان رئیس‌جمهور کشوری است که این روزها کشورش و اختلافات آن با روسیه به سرخط اخبار جهان بدل شده است. «ولودیمیر زلنسکی» رییس جمهور اوکراین که از همان روزهای ابتدایی بر سر کار آمدنش، با افشای تماس تلفنی جنجالی «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا با وی، نامش بر سر زبان‌ها افتاد، معتقد است که درباره آنچه تهدید حمله احتمالی روسیه به اوکراین خوانده می‌شود، اغراق شده است.
گزارش‌های دیگری هم منتشر شده که نشان می‌دهند که تماس اخیر تلفنی زلنسکی با «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا، تنش‌آلود بوده است، باز هم یک تماس تلفنی جنجالی دیگر بین زلنسکی و یک رئیس‌جمهور ایالات متحده. شبکه خبری «سی‌ان‌ان» اخیرا به نقل از یک مقام ارشد اوکراینی خبر داد که تماس روسای جمهوری اوکراین و آمریکا به خوبی پیش نرفته است. در همین حال، برخی جمهوری‌خواهان آمریکایی نیز خواستار انتشار متن این تماس شده‌اند.
به‌نظر می‌رسد که در طول تماس بایدن و زلنسکی، رئیس‌جمهور ایالات متحده تلاش داشته به همتای اوکراینی خود بقبولاند که تهدید روسیه جدی است اما زلنسکی اگرچه منکر وجود تهدید نبوده اما اظهارات بایدن را اغراق‌آمیز تلقی کرده است.
از سوی دیگر، روس‌ها نیز بارها تاکید کرده‌اند که قصد عملیات نظامی علیه اوکراین را ندارند. این مطلب اخیرا مورد تاکید «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه هم قرار گرفته است. این البته بدان معنا نیست که روس‌ها از پیوستن رسمی اوکراین به ناتو نگرانی ندارند. وزیر امور خارجه روسیه تاکید کرده است که غرب می‌خواهد اوکراین را به ناتو بکشاند، اما این امر امنیت این ائتلاف را تقویت نمی‌کند، بلکه تنها روابط غرب با روسیه را تضعیف می‌کند.
نگرانی روس‌ها از توسعه سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، قطعا عمده‌ترین دلیل اجتماع نیروهای نظامی روسیه در مرزهای غربی این کشور است که البته اخیرا مقامات اوکراینی اذعان کرده‌اند که این نیروها برای آغاز یک حمله بزرگ به روسیه کافی نیستند.
«میخائیل اولیانوف»، نماینده دائم مسکو در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین که به فعالیت‌های گسترده‌اش در شبکه اجتماعی توئیتر شناخته می‌شود، اخیرا در توییتی نوشت: «بسیار جالب است. مقامات اوکراینی بر این باورند که تهدید قریب‌الوقوعی از جانب روسیه وجود ندارد اما مقامات و رسانه‌های جمعی غربی بر عکس آن اصرار می‌ورزند. به‌وضوح آنها از پاپ هم کاتولیک‌تر هستند. برای چه؟ هدف آنها چیست؟»
سوالی که اولیانوف مطرح کرده، به‌نظر سوال مهمی است.
* پاسخ‌هایی از دو منظر
اینکه غربی‌ها چرا اصرار دارند که شرایط در مرزهای غربی روسیه بحرانی به‌نظر برسد، شاید از دو منظر قابل بررسی باشد، شرایط داخلی آمریکا و شرایط ائتلاف ناتو.
اگر نگاهی به شرایط امروزی دولت جو بایدن در آمریکا بیندازیم، با دولتی بحران‌زده مواجه می‌شویم که تمام تلاشش احیای وجهه خود است. تورم هفت درصدی که در آمریکا رقمی قابل توجه است، اوج‌گیری دوباره همه‌گیری کرونا، افتضاح خروج از افغانستان و ... باعث شده که تایید عملکرد دولت بایدن در نظرسنجی‌ها به‌شدت کاهش یافته و بعضا به کمتر از 40 درصد برسد. این در حالی است که در ماه‌های آغازین دولت بایدن، این رقم حدود 60 درصد بود.
از سوی دیگر، ناکامی‌های دولت بایدن به اذعان رسانه‌های آمریکایی به‌نفع جمهوری‌خواهان تمام شده است. روزنامه نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «بسیاری از جمهوری‌خواهان می‌گویند که نیازی به تغییر رفتارشان یا ارائه دستور کاری مثبت در سال انتخابات نمی‌بینند، انتخاباتی که می‌گویند به رفراندومی برای تعیین سرنوشت بایدن تبدیل خواهد شد.»
در چنین شرایطی، دولت ایالات متحده نیازمند آن است که دستاوردهایی را برای ارائه به مردم خود داشته باشد و وقتی چنین دستاوردی در درون مرزهای آمریکا قابل حصول نیست، لاجرم برای ایجاد آن به آن‌سوی مرزها چشم دوخته است.
بزرگ‌نمایی یک تهدید در اوکراین و سپس کنترل این تهدید می‌تواند تا حدودی وجهه فروپاشیده دولت بایدن را در داخل آمریکا ترمیم کرده و مسکنی برای سرخوردگی دموکرات‌ها باشد.
از سوی دیگر، فشار بر روسیه یک دستاورد ویژه برای دموکرات‌هاست و دست‌کم می‌تواند رای‌دهندگان دموکرات را دوباره به دولت بایدن امیدوار کند. دموکرات‌ها به این باور رسیده‌اند که انتخابات 2016 را با دخالت روسیه به جمهوری‌خواهان واگذار کرده‌اند، ادعایی که اگرچه روس‌ها بارها آن را تکذیب کردند اما به انگاره‌ای قدرتمند در بین طرفداران حزب دموکرات بدل شده است.
اما از دومین منظر، ناتو هم برای توجیه بقا و هزینه‌هایی که برای آن می‌شود، نیازمند وجود یک تهدید است. اساسا ناتو پس از پایان جنگ سرد، فلسفه‌ای برای بقا نداشت چه رسد برای توسعه در اروپای شرقی، جایی که همواره حیاط خلوت روسیه محسوب می‌شده است.
عملکرد غیرقابل قبول ناتو و بالاخص ایالات متحده در افغانستان هم از سوی دیگر وجهه این ائتلاف را خدشه‌دار کرده است؛ لذا برای همچنان ارزشمند جلوه نمودن، نیازمند تهدیدی است که از پس آن برآید. چنین تهدیدی احتمالا باید تهدیدی باشد که در واقع وجود جدی نداشته اما در افکار عمومی بزرگ‌نمایی شده است.
مقامات ناتو به‌خوبی می‌دانند که اگر واقعا قرار بر جنگی تمام‌عیار بین روسیه و اوکراین باشد، کار چندانی نه از ارتش اوکراین برمی‌آید و نه از نیروهای ناتو در شرق اروپا، اما اکنون می‌خواهند چنین جلوه دهند که آنها مانع یک جنگ تمام‌عیار شده‌اند.
* تهدیدهای تحریمی
روز یکشنبه، برخی سناتورهای آمریکایی خبر دادند که مجلس سنای آمریکا به دستیابی به توافقی برای تصویب قانون تحریم روسیه به دلیل تهاجم ادعایی علیه اوکراین، بسیار نزدیک شده که شامل مجازات‌هایی خواهد بود که شاید پیش از حمله احتمالی، به اجرا گذاشته شود.
به‌گفته این سناتورها، برخی از تحریم‌ها حتی ممکن است پیش از تهاجم روسیه و به علت عملکردهای پیشین مسکو مانند حملات سایبری به اوکراین و اقدامات برای تضعیف دولت اوکراین از داخل، به اجرا گذاشته شود.
به‌نظر می‌رسد که روس‌ها به‌هرحال باید خود را برای اقدامات تحریمی جدید غرب آماده کنند. سیاست تحریم، مدت‌هاست که از سوی آمریکایی‌ها و هم‌پیمانان آنها اجرا می‌شود و ممکن است بار دیگر روس‌ها آماج این حملات تحریمی قرار گیرند، حتی اگر هیچ اتفاق خاصی در مرزهای روسیه و اوکراین نیفتد.