آیت الله لطف‌الله صافی، ۱۹ جمادی‌الاول ۱۳۳۷ق، ۳۰ بهمن ۱۲۹۷هجری شمسی در گلپایگان متولد شد. تحصیلات خود را در گلپایگان آغاز کرد و ادبیات عرب، کلام، تفسیر قرآن، حدیث، فقه و اصول را تا پایان سطح، در زادگاه خود به سرانجام رساند.
وی از مراجع تقلید شیعه و از اساتید درس خارج فقه و اصول در قم است. او از شاگردان برجسته آیت‌الله بروجردی و عضو شورای استفتای وی بوده و کتاب منتخب الاثر درباره امام دوازدهم شیعیان را به توصیه استاد خود نوشته است. عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی، عضویت در شورای نگهبان و دبیری آن، از مناصب سیاسی صافی گلپایگانی بوده است. از او آثار فراوانی منتشر شده که به ۸۰ عنوان فارسی و عربی می‌رسد و برخی از این موارد، جایزه کتاب سال ولایت و کتاب سال مهدویت را به دست آورده‌اند. حرمت مطلق موسیقی، یکی از فتواهای صافی گلپایگانی است که در تاریخ فقه شیعه کم‌سابقه است.
ایشان در ۲۳ سالگی (۱۳۶۰قمری از گلپایگان به قم هجرت کرد و در درس سید محمدتقی خوانساری، سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای، سید صدرالدین صدر، سید محمدرضا گلپایگانی و آیت‌الله بروجردی حاضر می‌شد. او پس از چهار سال اقامت در قم، به مدت یک سال در نجف ساکن شد و در درس محمدکاظم شیرازی، سید جمال الدین گلپایگانی و شیخ محمدعلی کاظمی حضور یافت. ایشان داماد سید محمدرضا گلپایگانی، مرجع فقید تقلید در قم است.
جایگاه علمی و مرجعیت
آیت الله لطف‌الله صافی گلپایگانی، از شاگردان برجسته آیت‌الله بروجردی بوده و توانایی ویژه علمی او موجب شد پاسخگویی به سوالات فقهی و کلامی و همچنین نگارش کتاب منتخب الاثر، از سوی آیت الله بروجردی به وی واگذار شود.
او همچنین از مشاوران نزدیک و همچنین از اصحاب شورای استفتای آیت‌الله بروجردی بوده است. او در فقه، اصول، کلام، حدیث و رجال، به تدریس و تحقیق پرداخته و آثاری در این ابواب نوشته است. عالمان بزرگ شیعه مانند سید جمال الدین گلپایگانی، سید حسین طباطبایی بروجردی، امام خمینی و سید محمدرضا گلپایگانی، بر مراتب علمی او تاکید کرده‌اند.
آیت‌الله صافی گلپایگانی، پس از درگذشت آیت‌الله گلپایگانی در آذر ۱۳۷۲شمسی، به عنوان مرجع تقلید شناخته شد. سید محمدرضا گلپایگانی در وصیتنامه خود، آیت الله لطف‌الله صافی گلپایگانی را مجتهد مسلم و عادل خوانده بود.
مناصب سیاسی
آیت الله صافی گلپایگانی، از معدود مراجع تقلید شیعه است که تجربه عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی، عضویت و همچنین دبیری شورای نگهبان را داشته است، همچنین وی یکی از ۷۳ عضو مجلس خبرگان قانون اساسی بود که از ۲۸ مرداد تا ۲۴ آبان ۱۳۵۸، مسئولیت تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را به عهده داشت.
در سال ۱۳۵۹ شمسی، با حکم امام خمینی(ره)، عضو فقهای شورای نگهبان شد و هشت سال تا تیر ۱۳۶۷دبیر شورای نگهبان بود، آیت الله لطف‌الله صافی، در تیر ۱۳۶۷ از عضویت در شورای نگهبان استعفا کرد.
آثار
آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی، یکی از پرکارترین نویسندگان شیعی است که بیش از ۸۰ عنوان کتاب از وی به زبان‌های فارسی و عربی منتشر شده. برخی از آثار او به زبان‌های انگلیسی و اردو ترجمه شده و پاره‌ای از این کتاب‌ها برنده جایزه کتاب سال ولایت و کتاب سال مهدویت شده‌اند. مقالات و اشعاری نیز از سوی او در مجلات و رسانه‌های مختلف منتشر شده است.
«منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر»، درباره امام دوازدهم و در ده فصل است. نصوص مرتبط با دوازده امام، نصوص مرتبط با امام دوازدهم، و تاریخ زندگی و چگونگی ظهور آن امام، بخش‌های اصلی کتاب است. این کتاب در سال ۱۳۸۰شمسی، در سه جلد چاپ شده که مجموعا ۱۴۰۰ صفحه است.
منتخب الاثر، در اولین دوره کتاب سال ولایت، اثر برگزیده شناخته شد و در اولین دوره کتاب سال مهدویت، اثر برتر نام گرفت.
«الاحکام الشرعیة ثابتة لا تتغیر»، رساله‌ای عربی است در پاسخ به مقاله‌ای که در مجله عربی الکویتیه به قلم دکتر عبدالمنعم النمر چاپ شد. عبدالمنعم النمر، در صدد اثبات عدم ثبات احکام مهم اسلامی بود، و کتاب لطف‌الله صافی گلپایگانی، با اشاره به خلط بین حکم شرعی و فتوا، تفصیل بین احکام در ثبات و تغیر، و موارد دیگر، به اثبات دیدگاه خود می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۴۱۲قمری و از سوی انتشارات دارالقرآن الکریم چاپ شد.
«التعزیر، احکامه و ملحقاته» پژوهشی فقهی در مسائل و فروعات تعزیر و نظام مجازات اسلامی و ارتباط آن با حکومت و اختیارات ولی فقیه است که در سال ۱۴۰۴قمری، در ۱۵۲ صفحه چاپ شده است.
«اوقات الصلوات»، از آثار فقهی آیت‌الله صافی گلپایگانی است که برای مشخص کردن اوقات نماز در نقاط مختلف جهان، به زبان عربی نوشته شده و در سال ۱۴۰۷قمری چاپ شده است.
«بیان الاصول»، تقریرات درس آیت‌الله سید حسین بروجردی که به زبان عربی و در سه جلد در سال ۱۴۲۸ قمری منتشر شده است.
«ثلاث رسائل فقهیة»، سه رساله فقهی در باب قضا به زبان عربی که در سال ۱۴۱۶قمری چاپ شده است.
«ضرورة وجود الحکومة او ولایة الفقهاء فی عصر الغیبة»، با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، بر ضرورت اعمال ولایت توسط فقیه در عصر غیبت، برای تعطیل نشدن احکام فقهی و اجتماعی، تاکید می‌کند.
«فروغ زیارت»، حاوی سروده‌های آیت‌الله صافی گلپایگانی در مدح ائمه و بزرگان شیعه است. بخشی از یکی از اشعار او درباره حضرت معصومه، در ضریح حضرت معصومه حکاکی شده است.
سفرنامه حج: این کتاب داستان سفر دوم حج آیت‌الله صافی گلپایگانی بوده که مطلبی از سفر اول حج نیز به ان ضمیمه شده است. این سفرنامه با وجود ذکر برخی جزئیات سفر، مطالب و گفتارهای دینی بسیاری را در خود جای داده است.
مقالات و اشعار
آیت الله لطف‌الله صافی گلپایگانی، علاوه بر کتاب‌هایی که از او انتشار یافته، مقالات و اشعار پراکنده‌ای هم در نشریات مختلف منتشر کرده است؛ از مقاله‌ای در نشریه کتابخانه مسجد اعظم قم در سال ۱۳۴۴شمسی درباره حکومت اسلامی از نگاه قرآن کریم، تا اشعاری مانند «منظومه اهل دل» که در سال ۱۳۹۰ در مجله پاسدار اسلام به چاپ رسیده و بیت اول آن چنین است: «ما را ز کورش و کی و جم اعتبار نیست/ فخری به داریوش و به اسفندیار نیست».
برخی از مقالاتی که وی نگاشته، به خواست و توصیه آیت‌الله بروجردی بوده است؛ از جمله مقاله‌ای در پاسخ به مجله‌ای در هند که مدعی برگرفته شدن اسلام از دین بودایی بوده است. در موردی دیگر، ایشان مقاله‌ای در پاسخ به شیخ محمود شلتوت نوشت و به ادعای او درباره استخاره در نظر مکتب اهل بیت واکنش نشان داد. شیخ محمود شلتوت در مجله رسالة الاسلام، ضمن تفسیر آیه «و إن تستقسموا بالازلام»، استخاره در مکتب اهل بیت را از قبیل استقسام بالازلام دانسته است.
نظرات و نقش‌آفرینی‌های سیاسی و اجتماعی
آیت‌الله صافی گلپایگانی، از معدود مراجع تقلید شیعه است که قائل به حرمت مطلق موسیقی است. او همچنین از جمله مراجعی است که درباره مسائل اجتماعی و سیاسی اظهارنظر کرده و حتی در مواردی نامه‌هایی به مسئولان داخلی و خارجی نوشته است. از جمله در فروردین ۱۳۹۰ش، در پیامی به عبدالله پادشاه عربستان، از او خواست هر چه زودتر خاک بحرین را ترک نموده و از ملت مسلمان بحرین و تمام مسلمانان جهان عذرخواهی کند. برخی دیگر از این موارد:
اعتراض به کشته شدن مسلمانان در افغانستان به دست طالبان: وی ۲۴ تیر ۱۴۰۰شمسی در واکنش به وقایع افغانستان، در بیانیه‌ای اعتماد به طالبان با سابقه شرارت و آدمکشی را یک اشتباه بزرگ و غیر قابل جبران دانست. و یضمن هشدار به دولت‌ها، مجامع بین‌المللی، سازمان کنفرانس اسلامی و دولت جمهوری اسلامی ایران، خواستار واکنش جدی به این حوادث شده و تأکید کرد سکوت امروز آنها موجب پشیمانی و ندامت در آینده است.
آیت الله صافی گلپایگانی، ۲۵ مهر ۱۳۹۳شمسی، دادگاه‌های عربستان سعودی را بیدادگاه خواند و صدور حکم اعدام شیخ نمر باقر النمر را موجب تاثر و تاسف دانست و از وزیر خارجه ایران خواست تا در این باره اقدام فوری انجام دهد.
او همچنین در تیر ۱۳۹۵شمسی، سلب تابعیت شیخ عیسی قاسم، از رهبران شیعه بحرین را محکوم کرد، مخالف تمام قوانین مدنی، انسانی و شرعی دانست و آن را موجب تعجب، تاثر و تاسف فراوان قلمداد کرد.
آیت الله صافی گلپایگانی، خرداد ۱۳۹۵شمسی، فتنه داعش را فتنه بدنام کردن اسلام دانست و گفت: داعش باعث شده است دینی که برای حمایت از صلح و دوستی و حمایت از ضعفاست، در نظر دنیا اسباب اذیت و آزار مردم شود.
رسم الخط فارسی، جایگزین عثمان طه در خط قرآن کریم: صافی گلپایگانی، ۶ مهر ۱۳۸۷، در دیدار مدیر و معاونان اداره اوقاف استان قم، بر لزوم چاپ قرآن با خط بومی تاکید کرد و وجود قرآن‌هایی با خط عثمان طه در خانه‌های شیعیان را اسباب شرمندگی دانست. ایشان همچنین در بهمن ۱۳۸۹شمسی نیز رسم الخط عثمان طه را غلط ارزیابی کرده و گفت: قرآن باید با رسم الخط خطاط معروف ایرانی طبع شود و در اختیار همه مردم قرار گیرد.
آیت الله صافی گلپایگانی در موارد متعددی بر استقلال حوزه‌های علمیه تاکید کرده و در یک مورد، رمز موفقیت حوزه‌های علمیه شیعه در طول تاریخ را استقلال آنان و سر فرود نیاوردن در برابر قدرت‌ها دانسته است. وی همچنین تاکید کرده که استقلال حوزه همیشه باید محفوظ باشد و هیچ قانونی نباید آن را خدشه‌دار کند.
این مرجع تقلید در موارد متعددی بر استقلال قاضی و قوه قضاییه تاکید کرده است. به گفته او، قاضی باید چنان استقلال و قدرتی داشته باشد که هر کسی را در هر مقامی باشد، بتواند احضار کند و احکام الهی را درباره او اجرا نماید.
وی در دیدار رییس وقت دیوان عالی کشور، با تاکید بر اینکه قاضی نباید از هیچ مقام و قدرتی دستور بگیرد، استقلال قوه قضاییه را ضامن بقای نظام دانسته است.
گفتنی است در ۱۴ بهمن سال ۹۴ در مراسمی با حضور رییس وقت مجلس شورای اسلامی، مدیر حوزه‌های علمیه، دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه، و برخی دیگر از چهره‌های رسمی و حوزوی، از تلاش‌های علمی، دینی و قرآنی این مرجع تقلید تجلیل شد./