ساخت فیلم در حوزه دفاع مقدس همواره جزو علایق بسیاری از فیلمسازان بوده است و امسال هم چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر سه اثر در این حوزه دارد اما شاید تفاوت این دوره با دوره‌های گذشته و حداقل در ۱۰ سال اخیر این باشد که کارگردان یکی از آثار دفاع مقدسی که نگاهی متفاوت به پدیده جنگ داشته و از زوایه دیگر به این موضوع پرداخته است، یک بانوی فیلمساز با نام منیر قیدی‌ست.
تنهاترین سردار زن فیلمساز
تنهاترین سردار از جمله صفاتی‌ست که می‌توان به منیر قیدی به عنوان فیلمساز نسبت داد چراکه تنها فیلمساز زن حاضر در بخش سودای سیمرغ چهلمین جشنواره فیلم فجر است و از زمان اعلام ۲۲ فیلم حاضر در بخش مسابقه این دوره از جشنواره، برخی از رسانه‌ها که تعدادشان کم هم نبوده است بارها به این مساله اشاره کرده‌اند.
اگر بخواهیم مروری کوتاه بر آثاری که در ۱۰ ساله اخیر توسط کارگردانان زن تولید و به بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر راه پیدا کرده‌اند، داشته باشیم باید اینگونه بگوییم که در سی و یکمین دوره جشنواره فیلم‌های هیس دخترها فریاد نمی‌زنند ساخته پوران درخشنده و زیباتر از زندگی به کارگردانی انسیه شاه حسینی، در سی و دومین دوره جشنواره ۲ فیلم قصه‌ها به کارگردانی رخشان بنی اعتماد و شیار۱۴۳ اثر نرگس آبیار، در سی و سومین دوره جشنواره فیلم سینمایی شیفت شب ساخته نیکی کریمی، در سی و چهارمین دوره جشنواره ۲ فیلم سینمایی نفس اثر نرگس آبیار و نیمه شب اتفاق افتاد به کارگردانی تینا پاکروان و در سی و پنجمین دوره جشنواره پنج فیلم مادری ساخته رقیه توکلی، ویلایی‌ها به کارگردانی منیر قیدی، اسرافیل اثر آیدا پناهنده، زیر سقف دودی ساخته پوران درخشنده و فصل نرگس به کارگردانی نگار آذربایجانی حضور داشتند.
همچنین در سی و ششمین دوره جشنواره فیلم جاده قدیم ساخته منیژه حکمت، در سی و هفتمین دوره جشنواره چهار فیلم ایده اصلی به کارگردانی آزیتا موگویی، بنفشه آفریقایی اثر مونا زندی حقیقی، جمشیدیه ساخته یلدا جبلی، شبی که ماه کامل شد به کارگردانی نرگس آبیار، در سی و هشتمین دوره جشنواره فیلم سینمایی آتابای ساخته نیکی کریمی، در سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر سه فیلم خط فرضی اثر فرنوش صمدی، تی تی به کارگردانی آیدا پناهنده و ابلق نرگس آبیار و امسال در چهلمین دوره از جشنواره فیلم دسته دختران به کارگردانی منیر قیدی حضور دارد.
ساخت سه فیلم دفاع مقدس توسط سه زن
در ابتدا با نگاهی به آثار ۱۰ دوره گذشته جشنواره فیلم فجر به این مساله پی می‌بریم که تنها ۱۶ کارگردان زن ۲۲ اثر روانه بزرگترین رویداد سینمایی کشور کرده‌اند.
همچنین با نگاهی جزیی‌تر به آثار و موضوعات آن‌ها، می‌توان دریافت سه اثر یعنی زیباتر از زندگی، شیار ۱۴۳ و ویلایی‌ها در دهه اخیر توسط سه کارگردان زن با موضوع دفاع مقدس ساخته شده است اما منیر قیدی تنها فیلمساز زنی‌ست که در ۱۰ سال اخیر ۲ اثر دفاع مقدسی تولید کرده است.
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که دسته دختران را می‌توان از چند جهت مورد بررسی قرار داد اما شاید بتوان گفت مهمترین ویژگی آن بیگ پروداکشن بودنش است. اگرچه در شبی که ماه کامل شد نرگس آبیار با برخی از صحنه‌های اکشن مواجه شدیم اما دسته دختران به کارگردانی منیر قیدی یک اثر بیگ پروداکشن و یا اکشن دفاع مقدسی‌ست در ۱۰ سال اخیر است که توسط یک بانوی فیلمساز ساخته شده و از این حیث حائز اهمیت است چراکه ساخت فیلم‌های این چنینی کار هر کسی نیست و صبوری بسیار می‌طلبد که احتمالا یکی از دلایلی که منیر قیدی پس از پنج سال دوباره با همین موضوع به سینما برگشته، همین بوده است.
ناگفته نماند قیدی کار در کنار ابراهیم حاتمی‌کیا به عنوان یکی از کارگردانان پُرکار در حوزه دفاع مقدس را تجربه کرد و در این مسیر به منیر قیدی که سال ها منشی صحنه و دستیار فیلمسازان متعددی بود، کمک کرده است. البته منیر قیدی در اولین ساخته خود یعنی ویلایی‌ها مانند ابراهیم حاتمی‌کیا درباره اهداف الهی جنگ، شک در حقانیت جنگ، ایدئولوژی پشت جنگیدن سخن نمی‌گوید و دیدگاه دیگری به جنگ دارد.
بازسازی تصاویر زنده و مستند از حضور زنان در زمان دفاع مقدس و نبرد خانه به خانه خرمشهر یکی از چالش‌های منیر قیدی است که از زاویه دیگری به مسال جنگ پرداخته است؛ همچنین فیلمبردار و مسئول جلوه‌های ویژه میدانی در این پروژه بود که هنگام مواجهه با اثر برای مخاطب دیدنی‌ست.
نکته دیگری که در این فیلم حائز اهمیت است، روایت زنانه آن است. منیر قیدی که در گفت و گو با یکی از رسانه‌ها اعلام کرده بود از سن هشت تا ۱۶ سالگی یعنی تاثیرگذارترین مقطع زندگی‌اش در دوران جنگ گذشته و خود اهل جنوب است، پس می‌تواند روایت درستی از حضور زنان در جنگ مانند آنچه در دسته دختران اتفاق افتاده و آنچه که بر زنان در پشت جبهه گذشته است یعنی چیزی که در ویلایی‌ها به تصویر کشید، داشته باشد.
جوایز فجر در انتظار منیر قیدی
اقتباس از کتاب‌های ادبیات پایداری برای یک روایت زنانه از جنگ در ساخت دسته دختران یکی دیگر از ویژگی‌های این اثر است که حداقل نمونه آن را در ۱۰ سال گذشته در میان آثاری که زنان ساخته‌اند، ندیده‌ایم در حالی که منابع زیادی در این زمینه می‌تواند به فیلمسازان یاری رساند تا به ابعاد دیگری از جنگ که هیج زمان صحبتی از آن به میان نیامده است، صحبت کنند.
آنچه که تاکنون درباره دسته دختران که محصول مشترک سازمان سینمایی حوزه هنری و بنیاد سینمایی فارابی‌ست، گفته شد نشان می‌دهد منیر قیدی مسیر همواری را در ساخت این اثر طی نکرده و با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم کرد اما توانست اثری خلق کند که به دلیل تمام مواردی که در بالا بدان اشاره کردیم، جوایزی را در جشنواره فیلم فجر کسب خواهد کرد.
از سوی دیگر فیلمسازان زن اگرچه از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون جای خود را به عنوان سینماگرانی مستعد تثبیت کرده‌اند اما با چالش‌های بسیاری از جمله بی‌توجهی مدیران فرهنگی و سرمایه روبه‌رو هستند که سد راه حضور آن‌ها در سینما شده است. این در حالی است که در طول تاریخ سینمای پس از انقلاب اسلامی فیلمسازان زن توانسته‌اند در مقاطعی آینه تمام‌نمای شرایط جامعه و وضعیت زنان ایرانی باشند پس با اعتماد به بانوان سینماگر باتوجه به پیشینه حضور آن‌ها در این شاخه هنری می‌توان راهی نو در عرصه فیلمسازی باز کرد.
به گزارش ایرنا، چهلمین جشنواره فیلم فجر با حضور ۲۲ فیلم در بخش «سودای سیمرغ»، ۱۰ فیلم در بخش «فیلم کوتاه» و هشت فیلم در بخش «مستند» از ۱۱ تا ۲۲ بهمن به دبیری مسعود نقاش‌زاده در برج میلاد به عنوان خانه جشنواره، برگزار می‌شود. فیلم‌های این دوره از جشنواره در سینماهای ۳۱ استان در سراسر کشور اکران خواهد شد.
چراغ جشنواره فیلم فجر در روز نخست با ۲ فیلم بیرو و مرد بازنده روشن شد و در روز دوم نیز فیلم های علفزار و شادروان به نمایش درآمدند. امروز چهارشنبه ۱۳ بهمن ماه و در سومین روز از جشنواره، ۲ فیلم برف آخر و لایه های دروغ به نمایش در می آید.