در ادامه گزارش روزنامه ایران در ۱۶ بهمن می‌خوانیم: در این دوره زمانی، تجارت خارجی ایران با سایر کشورها به ۸۰ میلیارد و ۱۷۳ میلیون دلار رسید که ازاین رقم، ۳۸ میلیارد و ۷۶۳ میلیون دلار صادرات و ۴۱ میلیارد و ۴۷۳ میلیون دلار واردات بوده است.
بدین ترتیب، حجم تجارت خارجی ایران در ۱۰ ماهه امسال نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۳۶.۵ درصد رشد نشان می‌دهد. مقایسه اعداد و ارقام صادرات سال‌جاری با ۱۳۹۹ دراین مقطع زمانی نیز حاکی از رشد ۳۷.۹ درصدی است که در واردات این رقم به ۳۵.۲ درصد می‌رسد.
درحالی، تجارت خارجی ایران دراین دوره زمانی نسبت به سال قبل، بیش از ۲۱ میلیارد دلار افزایش یافته است و صادرات انجام شده اختلاف ۱۰ میلیارد دلاری را نشان می‌دهد که برخی از فعالان بخش خصوصی معتقدند، رشد تجاری اخیر، ربطی به سیاستگذاری‌های اقتصادی دولت ندارد. به گفته این افراد هر چند از نظر ارزش، صادرات ایران نسبت به سال گذشته، رشد بیش از ۳۰ درصدی را تجربه کرده، اما از نظر وزنی و تناژ، رشدی کمتر از ۴ الی ۵ درصدی ثبت شده است.
راستی آزمایی تجارت خارجی
بررسی دقیق اعداد و ارقام مربوط به تجارت خارجی ایران در ۱۰ ماهه سال‌جاری و مقایسه آن با مدت مشابه سال قبل، حاکی از رشد وزنی و ارزشی قابل توجهی است. نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که طبق روال سال‌های گذشته، تمام اعداد مربوط به تجارت خارجی اعم از صادرات و واردات براساس ارزش دلاری آن مورد مقایسه قرار می‌گیرد و وزن به نوع کالای مورد تجارت بستگی دارد، هرچند که تجارت کشور از نظر وزنی نیز دراین دوره با رشد همراه بوده است.
درحالی که تجارت خارجی در ۱۰ ماهه سال گذشته از نظر وزنی، ۱۲۲ میلیون و ۸۰۰ هزارتن بوده که این رقم در ۱۰ ماهه سال‌جاری به ۱۳۳ میلیون و ۶۳۶ هزار تن رسیده است که ۸.۸ درصد افزایش داشته است. همچنین وزن صادرات کشور در ۱۰ ماهه سال‌جاری به ۱۰۰ میلیون و ۴۲۵ هزار تن رسیده است که نسبت به ۹۴ میلیون و ۵۴۱ هزار تن ۱۰ ماهه سال قبل، ۶.۲ درصد رشد داشته است. در واردات نیز شاهد رشد ۱۷.۵ درصدی از لحاظ وزن هستیم به طوری که رقم ۲۸ میلیون و ۲۴۹ هزار تن ۱۰ ماهه سال قبل به ۳۳ میلیون و ۲۱۱ هزار تن در ۱۰ ماهه سال‌جاری رسیده است.
بنابراین درکنار رشد ارزشی تجارت خارجی در کل و صادرات و واردات به‌صورت ویژه، وزن تجارت نیز رشد داشته است، هرچند که میزان و خط کش اصلی برای تجارت خارجی ارزش دلاری آن است.
از سوی دیگر افزایش قیمت کالاها دربازارهای جهانی تنها برای ایران اتفاق نیفتاده است و این موضوع برای تمام کشورهای دنیا رخ داده و روی تجارت جهانی تأثیر داشته است.
بهبود تجارت خارجی در دولت سیزدهم
بررسی اعداد و ارقام تجارت خارجی ایران از پنجمین ماه سال‌جاری که در روز دوازدهم آن مراسم تحلیف رئیس‌جمهور برگزارشد، حاکی از روند صعودی تجارت خارجی است. در پنج ماهه (مرداد تا دی ماه) سال‌جاری ارزش تجارت خارجی کشور به ۳۴میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بالغ شد که مقایسه آن با پنج ماهه سال ۱۳۹۹ نشان دهنده رشد ۴۰.۸ درصدی است چرا که در مدت مشابه سال قبل تجارت خارجی کشور تنها ۲۴ میلیارد و ۲۸۴ میلیون دلار بوده است.
این درحالی است که در همین دوره زمانی صادرات کشور ۶۱.۸ درصد افزایش داشته و از ۱۰ میلیارد و ۸۷۷ میلیون دلار درسال گذشته به ۱۷ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار رسیده است. واردات نیز در این مدت به ۱۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار رسیده که نسبت به ۱۳ میلیارد و ۴۰۷ میلیون دلار مدت مشابه سال قبل، ۲۳.۸ درصد بیشتر شده است. در شش ماهه سال‌جاری نیز که تجارت خارجی ایران به رقم ۴۵ میلیارد دلار رسید شاهد رشد ۴۹.۷ درصدی نسبت به ۳۰ میلیارد دلار سال قبل هستیم. در نیمه نخست سال‌جاری صادرات نیز با ۶۰.۶ درصد رشد مواجه شده است و رقم ۱۳.۵ میلیارد دلار مدت مشابه سال گذشته به ۲۱.۸ میلیارد دلار در سال‌جاری رسیده است. واردات ۲۳.۲ میلیارد دلاری این مقطع نیز رشد ۴۰.۷ درصدی را نشان می‌دهد.
بررسی آمار گمرک در هفت ماهه سال‌جاری نیز حاکی از رشد ۴۴.۲ درصدی تجارت خارجی است که این میزان رشد برای صادرات ۴۸.۵ درصد و برای واردات ۴۰.۳ درصد بوده است. دراین دوره ارزش تجارت کشور به ۵۴.۸ میلیارد دلار، ارزش صادرات به ۲۷.۱ میلیارد دلار و ارزش واردات به ۲۷.۷ میلیارد دلار رسیده است. درهشت ماهه امسال هم درحالی ارزش تجارت به ۶۳.۱ میلیارد دلار بالغ شده که در مدت مشابه سال قبل این رقم ۴۴.۲ میلیارد دلار بوده است. بدین ترتیب میزان رشد تجارت ۴۲.۴ درصد است.
همچنین ارزش صادرات ۳۱.۱ میلیارد دلاری در هشت ماهه امسال نشان دهنده رشد ۴۴.۹ درصدی و ارزش ۳۲ میلیارد دلاری واردات نیز رشد ۴۰.۱ درصدی را به تصویر می‌کشد.
در ۹ ماهه امسال، ارزش تجارت خارجی ایران به ۷۲.۱ میلیارد دلار رسید که در مقایسه با ۵۱.۶ میلیارد دلار مدت مشابه پارسال ۴۲.۴ درصد بیشتر شده است. دراین دوره ارزش صادرات کشور نیز با دستیابی به ۳۵.۱ میلیارد دلار، ۳۹.۷ درصد از ۲۵.۱ میلیارد دلار مدت مشابه سال قبل بیشتر شده است. واردات ۳۷ میلیارد دلاری این دوره نیز نسبت به ۲۶.۵ میلیارد دلار ۱۳۹۹ بالغ بر۳۹.۳ درصد رشد نشان می‌دهد.
براساس تازه‌ترین آمار اعلام شده از سوی گمرک ایران، در ۱۰ ماهه سال‌جاری تجارت خارجی کشور به ۸۰.۱ میلیارد دلار دست یافت. مقایسه این عدد با رقم ۵۸.۷ میلیارد دلار سال گذشته حاکی از رشد ۳۶.۵ درصدی تجارت خارجی ایران است. درهمین دوره صادرات کشور نیز به ۳۸.۷ میلیارد دلار رسید که نسبت به ۲۸ میلیارد دلار مدت مشابه پارسال ۱۰ میلیارد دلار معادل ۳۷.۹ درصد افزایش یافته است. دراین مدت ۴۱.۴ میلیارد دلار کالا نیز وارد کشور شده است که نسبت به ۳۰.۶ میلیارد دلار دوره مشابه سال قبل ۳۵.۲ درصد رشد داشته است. نگاهی به اعداد و ارقام تجارت خارجی ایران گویای یک روند صعودی در دولت سیزدهم است که رشد آن غیرقابل انکار است.
چرا تجارت رونق گرفت؟
به طور قطع یکی از دلایل بهبود قابل توجه تجارت خارجی در دولت سیزدهم، ناچیز بودن حجم این تجارت در سال گذشته است. درسال گذشته موانع و مشکلات زیادی بر سر راه تجارت خارجی ایران قرار داشت که باعث شد تا در این سال تجارت خارجی ایران ۱۳ درصد افت کند.
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی درسال ۱۳۹۸ حجم و ارزش تجارت خارجی کاهش یافته و در سال ۱۳۹۹ نیز این روند ادامه یافته است. در این راستا ارزش دلاری حجم تجارت خارجی در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ حدود ۱۳ درصد کاهش یافته و از حدود ۸۵ میلیارد دلار به حدود ۸/۷۳ میلیارد دلار رسیده است. در این گزارش تصریح شده است، یکی از دلایل اصلی افت جایگاه تجارت خارجی طی سال‌های مورد بررسی علاوه‌بر مشکلات تحریم، تضعیف بنیان‌های تولیدی و بخصوص سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به‌دلیل استفاده از لنگر نرخ ارز اسمی و سرکوب توان تولید داخلی، خروج سرمایه و جهش‌های ارزی سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۷ و ادامه آن تا پایان نیمه اول سال ۱۳۹۹ و همچنین تأثیر سیاست‌های بازار داخلی بر بازار خارجی، بدهی بنگاه‌ها به بانک‌ها و... بوده است.
در بخش دیگری از این گزارش ذکر شده است، صاحبان سرمایه در دوره مورد بررسی، ترجیح داده‌اند بخشی از دارایی و درآمد خود را، با هدف حفظ و انباشت سرمایه در جایی سرمایه‌گذاری یا پس‌انداز نمایند که ثبات و امنیت حاکم باشد و چشم‌انداز روشنی از فضای رشد و سرمایه‌گذاری پیش‌رو باشد. درواقع آمار ورود یا خروج سرمایه ارزی به کشور، نه‌فقط یک متغیر اقتصادی، بلکه انعکاسی از ارزیابی فعالان اقتصادی در مورد ظرفیت رشد و توسعه سرمایه‌گذاری در کشور نیز است.
این درحالی است که طی شش ماهه اخیر بخش عمده‌ای از این مشکلات رفع شده است. در کنار روند نزولی نرخ ارز و کاهش نوسانات آن، موانعی که پیش پای تجار و تولیدکنندگان قرار داشت نیز تا حدود زیادی برطرف شده است و برهمین اساس درلابه‌لای آمار و ارقام مربوط به تجارت خارجی می‌توان آثار اصلاحات صورت گرفته و تأثیرآن بر بهبود تجارت خارجی را مشاهده کرد.
با وجودی که تجارت خارجی کشور طی ماه‌های گذشته با رشد قابل توجهی همراه بوده است، اما به طور قطع، این میزان رشد با ظرفیت‌های بسیاری که دراقتصاد ایران موجود است، فاصله زیادی دارد و می‌توان با یک برنامه‌ریزی دقیق و تقویت مزیت‌های ایران درتجارت خارجی، شاهد عملکرد درخشان‌تری دراین زمینه بود.
تمرکز برهمسایگان جواب داد
علاوه‌بر دلایلی که به آن اشاره شد، تمرکز دولت سیزدهم بر ارتقای همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی با کشورهای همسایه و منطقه باعث شد تا رونق قابل توجهی دراین بخش ایجاد شود که اثرخود را بر کلیت تجارت خارجی ایران گذاشته است. در راستای این سیاست برنامه‌های متنوعی در توسعه صادرات، تسهیل واردات کالاهای مورد نیاز و تقویت و روان‌سازی ترانزیت از مسیر کشور در دستور کار قرار گرفت.
برهمین اساس طبق گزارش‌های رسمی در ۹ ماهه سال‌جاری، تجارت ایران با کشورهای همسایه ۴۲ درصد افزایش یافته است. طبق این گزارش، روابط تجاری ایران با ۱۵ کشور همسایه در ۹ماهه امسال ۱۸ درصد در وزن و ۴۲ درصد در ارزش افزایش نشان می‌دهد، به طوری که در این مدت میزان تجارت با همسایگان از ۷۵ میلیون تن کالا و ارزش ۳۶ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار عبور کرد.
در همین راستا از مجموع تجارت ۱۲۲ میلیون و ۴۵۵ هزار تنی کالا به ارزش ۷۲ میلیارد و ۸۷ میلیون دلاری کشور در ۹ماهه امسال ۷۵ میلیون و ۱۷ هزار تن کالا به ارزش ۳۶ میلیارد و ۸۱۰ میلیون دلار با کشورهای همسایه ایران بوده که ۶۱ درصد وزن و ۵۱ درصد ارزش کل تجارت کشور با ۱۵ کشور همسایه بوده است.
صادرات ایران به همسایگان، بیش از ۵۷ میلیون و ۳۳۵ هزار تن کالا به‌ارزش ۱۸ میلیارد و ۷۶۶ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه ۹ درصد در وزن و ۲۴ درصد در ارزش بیشتر شده و ۶۲ درصد وزن و ۵۳ درصد ارزش کل صادرات کشور را به خود اختصاص داده است.
در خصوص واردات از کشورهای همسایه نیزاز مجموع واردات ۳۰ میلیون تنی به کشور به‌ارزش ۳۷ میلیارد دلار، ۱۷ میلیون و ۶۸۲ هزار تن کالا به‌ارزش بیش از ۱۸ میلیارد دلار از کشورهای همسایه ایران بودند که عمدتاً کالای اساسی، مواد اولیه تولید و یا ماشین‌آلات تولید بودند. بنابراین، واردات از کشورهای همسایه در ۹ماهه امسال ۶۲ درصد در وزن و ۶۸ درصد در ارزش افزایش یافته است و این میزان کالای واردشده از کشورهای همسایه ۵۹ درصد وزن و ۴۹ درصد کل واردات به کشور را به خود اختصاص دادند.
عضویت و همکاری ایران با سازمان‌های اقتصادی اکو، سازمان همکاری‌های اسلامی، اتحادیه اقتصادی گمرکی اوراسیا، پیمان شانگهای و قرار گرفتن ایران در نقطه عطف کریدورهای جنوب به شمال و شرق به غرب و توجه ویژه به ترانزیت کالاهای عبوری خارجی از کشورمان در دولت سیزدهم می‌تواند ضمن تعمیق روابط سیاسی و تجاری با کشورهای همسایه، باعث افزایش تجارت با کشورهای همسایه و همسایگان آنها و رشد عبور کالاهای خارجی و درآمدهای ناشی از آن نیز برای کشورمان شود در همین راستا در ۹ماهه امسال ۹ میلیون و ۱۵۸ هزار تن کالای خارجی از کشورمان عبور کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷۶ درصد رشد داشته است.