به گزارش خبرنگار تئاتر ایرنا، چهلمین جشنواره تئاتر فجر در شرایطی از ۱۵ بهمن‌ماه ۱۴۰۰ خورشیدی بعد از پشت سر گذاشتن فراز و فرودهای مختلف فعالیت خود را آغاز کرد که برای نخستین‌بار در طول تاریخ این رویداد شاهد برگزاری مراسم افتتاحیه آن در جایی خارج از تهران بودیم.
این شهر یزد بود که برای نخستین‌بار توانست در راستای فراگیری تئاتر و تحقق شعار تئاتر برای همه با هدف مرکزگریزی رویدادهای مهم هنری و درنهایت عملیاتی ساختن یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های فرهنگی و هنری دولت سیزدهم یعنی تحقق عدالت فرهنگی، زلف تمامی این مطالبات خانواده تئاتر و دوستداران هنر نمایش در سراسر کشور را با رویدادی چون جشنواره تئاتر فجر گره بزند.
کرونایی که جشنواره‌های فجر را دوست دارد!
تسریع روند واکسیناسیون در کشور و درنهایت حرکت سریع نقشه کشور از رنگ قرمز به سمت آبی از ابتدای پاییز ۱۴۰۰ خورشیدی حکم به استمرار فعالیت تالارهای نمایشی داد. همین مساله طی هر ماه امید برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به‌عنوان مهم‌ترین رخداد رویداد نمایشی کشور که در منطقه و جهان نیز رصد می‌شود را در قالبی متفاوت از دوره سی و نهم آن که اغلب به‌صورت مجازی برگزار شده بود را نوید می‌داد.
جشنواره‌ای که علاوه‌بر یدک کشیدن سال ورود به پختگی و کمال یعنی چهلمین سال برگزاری آن می‌توانست با ظرفیت صددرصدی تماشاخانه‌ها خاطره‌ای متفاوت برای هنرمندان عرصه تئاتر، دوستداران و فعالان این عرصه با خود به‌همراه داشته باشد، اما بار دیگر مقهور قدرت قهری سویه جدید کرونا شد.
آن‌چنان که طی دو سال همراهی با ویروس لجوم، سمج و مرگبار کرونا بارها سویه‌های مختلف آن را تجربه کرده و از سر گذراندیم، در فاصله کمتر از چند روز به برگزاری جشنواره شاهد ورود جدیدترین سویه این ویروس موسوم به اُمیکرون به پایتخت و بسیاری دیگر از استان‌های کشور و قرار گرفتن در موج ششم همه‌گیری کرونا بودیم. اتفاقی که درنهایت حکم به برگزاری این رویداد با استفاده از ظرفیت ۳۰ درصدی تالارهای نمایشی داد.
سرانجام با همه این اما و اگرها شاهد افتتاحیه این جشنواره و برداشتن گام‌های اجرایی آن بودیم. به‌گونه‌ای که هم‌زمان با روز ۱۷ بهمن‌ماه فصل اجرای آثار نمایشی این رویداد در تالارهای نمایشی پایتخت و همچنین فضاهایی که برای تئاتر خیابانی در نظر گرفته‌شده بود آغاز شد.
دستور اخراج کرونا به «اتاق» از جدول اجراهای تئاتر فجر
اما نخستین حاشیه پررنگ‌تر از متن جشنواره امسال به گروه عوامل نمایش اتاق به کارگردانی زنده‌یاد ساشا کشوادی برمی‌گشت. جایی‌که هم‌زمان با اولین روز جشنواره (۱۵ بهمن ماه) خبر رسید که به دلیل ابتلای تعدادی از عوامل گروه این نمایش به ویروس کرونا، انوشه زاهدی تهیه‌کننده نمایش اتاق از انصراف این نمایش و خروج آن از جدول اجراهای چهلمین جشنواره تئاتر فجر خبر داد. این در حقیقت اولین قربانی کرونا از جشنواره چهلم تئاتر بود.
استقرار ناظران بهداشت برای تست کرونا و تزریق واکسن
یکی دیگر از مهم‌ترین اتفاقاتی که هم‌زمان با نخستین ساعات برگزاری اولین روز فصل اجراهای چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بیش‌از پیش به چشم می‌خورد همراهی همه‌جانبه ناظران بهداشت بود که از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در قالب تعامل و همراهی با جشنواره‌های فجر ازجمله جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر هم‌دل و هم‌گام این رویداد بودند.
هرچند پیشتر عنوان‌شده بود که گروه‌های هنرمندان خارجی و فعالان تئاتری که از استان‌ها برای اجرای آثار نمایشی خود در جشنواره حضور پیدا کرده‌اند در هتل‌های محل اقامت خود، روزانه مورد تست کرونا قرار می‌گیرند اما با این حال شاهد حضور پایگاهی سیار در مجموعه تئاترشهر برای گرفتن تست از همکاران اجرایی این مجموعه، هنرمندان و خبرنگاران بودیم. همچنین گروهی نیز برای تزریق دُز واکسن کروناه (اغلب دُز سوم یا یادآور) حضور داشتند که همین مساله اطمینان بالای مخاطبان را با خود به‌همراه داشت.
هم‌زمان در کنار درهای ورودی سالن‌های نمایشی نیز دیگر ضابطان بهداشت کار تب‌سنجی و ارائه توصیه‌های بهداشتی را برای مخاطبان انجام می‌دادند.
وقتی تئاتر خود را به رُخ جشنواره فیلم می‌کشد
اما اولین روز اجراهای نمایشی چه در سالن‌های میزبان آثار تئاتری و چه در محیط‌های مشخص‌شده برای اجرای گروه‌های تئاتر خیابانی چنان با استقبال پرشور مخاطبان مواجه بود که این مساله در گام نخست غافل‌گیری و حیرت و البته در ادامه خوشحالی مدیران تئاتری کشور و از سوی دیگر هنرمندان و فعالان تئاتر را با خود به‌همراه داشت.
اتفاقی که نشان داد هم‌زمانی جشنواره تئاتر فجر و جشنواره فیلم فجر اگرچه در سالیان قبل نیز به‌وقوع‌پیوسته بود و همین مساله اغلب کاهش مخاطبان تئاتر فجر را با خود به همراه داشت؛ اما در سایه برنامه‌های مدیریتی و همت هنرمندان در تولید و اجرای مستمر آثار نمایشی، نشان داد که دیگر تئاتر جای خود را میان مخاطبان این هنر باز کرده است.
حال نه هم‌زمانی و نه حتی شیوع موج ششم کرونا، دلیلی بر عدم استقبال مخاطبان از مهم‌ترین رویداد تئاتری کشور و یکی از شناخته‌شده‌ترین جشنواره‌های تئاتری جهان نشد!
شرمنده! کمی بیش از ۳۰ درصد!
هرچند پیش‌از آغاز جشنواره از سوی دکتر محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید شده بود که ظرفیت سالن‌های تئاتری برای میزبانی از مخاطبان چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ۳۰ درصد خواهد بود؛ و ستاد اجرایی نیز اعلام کرده بود که در فروش بلیت و میزبانی از مخاطبان ملزم به رعایت این ۳۰ درصد است اما حجم استقبال از آثار تئاتری روز اول مسئولان مجموعه تئاتر شهر را به نوعی در عمل انجام شده یا به قول خودشان در شرمندگی قرار داد.
چرا که به سبب همان شرمندگی و معذوریت در مواردی دیده شد که به‌عنوان مثال در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر، ظرفیتی بیش‌از ۳۰ درصد برای دیدن نمایش بانوی محبوب من به کارگردانی گلاب آدینه برای ورود به سالن پذیرش شدند. هرچند مسئولان سالن تمام تلاش خود را به‌کار بسته‌اند تا در چینش تماشاگران بر روی صندلی‌ها اصل فاصله‌گذاری اجتماعی و لازم را اجرایی و عملیاتی کنند.
وقتی گرمای مخاطبان، سرمای هوا را فراری داد
سرمای بهمن‌ماه امسال در قیاس با سال گذشته و ادوار پیشین قابل قیاس نیست. پایتخت از غروب خورشید به بعد حداکثر دمای یک یا دو درجه بالای صفر را تجربه می‌کند! اما این سرما نیز باعث نشد که مخاطبان و علاقه‌مندان فراگیرترین گونه هنر نمایشی یعنی تئاتر خیابانی، هنرمندان این عرصه را تنها بگذارند.
اتفاقی که با حضور خانواده‌ها همراه با فرزندانشان، شوروحالی دیگر به فضای مخاطبان آثار تئاتر خیابانی می‌بخشید. گویی این شور و حضور، حرارتی را ایجاد می‌کرد که سرمای بهمن‌ماه ۱۴۰۰ خورشیدی را فراری می‌داد.
دست گرم آرامش و سایه امنیت بر چهره تئاترشهر
درست چند روز قبل‌از آغاز چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر محوطه بیرونی تئاترشهر بار دیگر شاهد درگیری و نزاع فروشندگان مواد مخدر، اراذل و اوباشی بود که همواره در بوستان دانشجو و محیط پیرامونی مجموعه تئاترشهر همواره صحنه‌های ناهنجاری از تلخی‌های جامعه را بازتاب می‌دهند.
اتفاق و رویدادی که وعده‌داده‌شده بود در طول ایام برگزاری جشنواره تئاتر فجر با حضور ثابت مأموران نیروی انتظامی برای امنیت خاطر مخاطبان و دوستداران هنر تئاتر تکرار نشود.
این مساله در روز نخست برگزاری جشنواره با حضور مأموران نیروی انتظامی به‌وضوح به چشم می‌آمد. حضوری که نتیجه آن امنیت روانی و آرامش محیطی خوبی را برای میزبانی این محیط فرهنگی و هنری از آثار حاضر در جشنواره تئاتر فجر با خود به‌همراه داشت.
همچنین پیاده‌راه های کنار مجموعه تئاترشهر که تا پیش‌از جشنواره شاهد حضور دستفروشان و بساط‌گسترانی بود که نظم عمومی این منطقه را به شکل کامل برهم زده بودند با تدابیر شهرداری منطقه یازده به شکل کامل پاک‌سازی شده بودند.
همه این عوامل دست به دست همه داده بود تا مجموعه فرهنگی‌هنری تئاترشهر بعد از مدت‌ها دستی از جنس آرامش را در محیط پیرامونی خود به شکل کامل بر پیکر و چهره‌اش احساس کند.
اتفاقی که در نجوای بسیاری از هنرمندان و مخاطبان پروپاقرص تئاتر مدام می‌شد واژه ای‌کاش، ای‌کاش و ای‌کاش‌های این‌چنین را مبنی‌بر استمرار جشنواره و یا تدابیری برای مستمر بودن برچیده‌شدن حضور این دستفروشان و بساط گستران و کوتاه کردن دست اراذل‌واوباشی که آرامش و امنیت این محیط فرهنگی‌هنری را بر هم زده بودند شنید. ای‌کاش‌هایی که بطن و متن آن تحقق این خواسته بود که هم‌زمان با پایان جشنواره دیگر شاهد بازگشت آن ناهنجاری‌ها نباشیم.
اتفاق و رویدادی که وعده تحقق سریع آن را از زبان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، خانواد تئاتر و مخاطبان این هنر شنیده‌اند. سخنانی که حل‌وفصل شدن هر چه سریع‌تر موضوع تعیین حریم تئاترشهر و بازگشت امنیت و آرامش به این محیط فرهنگی و هنری را با خود به‌همراه داشت.
چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری حسین مسافرآستانه برای نخستین بار در طول حیاتش افتتاحیه خود را روز ۱۵ بهمن ماه در یزد پشت سر گذاشت. جشنواره چهبم با میزبانی از ۱۰۹ گروه نمایشی از سراسر کشور و هفت کشور مهمان (تاجیکستان به عنوان مهمان ویژه جشنواره) تا ۲۶ بهمن ماه در ۱۰ بخش (۶ بخش اجرایی و چهار بخش نمایشگاهی و اسنادی) برگزار خواهد شد.