به گزارش روز دوشنبه گروه علم و آموزش ایرنا، سعیدرضا عاملی در شانزدهمین نشست تخصصی حافظان، اساتید و قاریان قرآن کریم با موضوع نشست «تلاوت قرآن، رسانه ملی و فضای مجازی»، در سخنانی اظهارداشت: یکی از خصوصیات فضای مجازی «غیرمرکزی بودن این محیط» است که منجر به همه مرکز شدن در ظرفیت واحد می شود بنابراین ظرفیت‌های پراکنده مردمی، نخبگانی، تخصصی و علمی در ایران را باید در محیط یکپارچه فضای مجازی تبدیل به ظرفیتی با توان ملی و جهانی کنیم.
وی افزود: از نظر معماری، محیط فضای مجازی یکی از خصیصه‌هایش «لایه ای بودن محیط» است. به طوری که در این محیط با ایجاد لایه‌های مختلف دانشی و تخصصی، نغمه‌های مختلف قرآنی را در لایه‌های مختلف قرار می دهیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه سخنانش گفت: انقلاب اسلامی محصول قرآن کریم است و پیام قرآن کریم، نشورِ عظیم را در جامعه ایران به برکت وجود امام خمینی(ره) به وجود آورد و برخلاف همه نظریه‌های چپ و راست، فلسفه انقلاب اسلامی چیزی جز پیوند پیام قرآن کریم با ملت ایران نیست.
وی با تاکید بر اینکه «جامعه‌شناسان، انقلاب دینی را در مفروضات خود پیش بینی نکرده بودند»، افزود: تصور جامعه‌شناسی این بود که انقلاب یا ریشه در فاصله طبقات اجتماعی دارد و یا ریشه در بازبودگی و دموکراسی‌خواهی در میان مردم دارد اما واقعیت این است که انقلاب اسلامی ایران محصول قرآن‌خواهی، قرآن‌طلبی و حرکت به سوی قرآن کریم بود که منشاء تحول عظیم در ایران اسلامی شد.
رییس شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور به سی سالگی تاسیس شورای عالی قرآن اشاره و خاطرنشان کرد: این شورا با حکمت مقام معظم رهبری در ۳۰ مهر ماه ۱۳۷۰ ایجاد شد. با نگاهی واقع بینانه شورای عالی توسعه فرهنگ قرآنی توفیقات بسیاری داشته از جمله برگزاری ۱۶ همایش و تدوین های فاخر از تلاوت قرآن کریم بوده است و از این نظر شاکر خدای متعال نسبت به دستاوردهایمان هستیم.
عاملی ادامه داد: بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی مثال شایانی برای توجه به نعمت ها است که رهبر فرزانه انقلاب اسلامی با حکمت به داشته ها و دستاوردهای چهلواره اول انقلاب و ظرفیت سازی برای چهلواره دوم انقلاب را به خوبی طراحی و ترسیم کرده‌اند.
پیام قرآن یک پیام جهانی است
وی «شکر در منطق قرآن را دیدن نعمت‌ها، ارج نهادن به نعمت‌ها و یافتن آنها دانست» و افزود: نگاه نقادانه با برون رفت مثبت در جای خود لازم است اما امروز توجه به داشته‌ها برای ایجاد سرمایه اجتماعی بسیار حائز اهمیت است. درخصوص موضوع «قرآن کریم و فضای مجازی» باید بگویم پیام قرآن یک پیام جهانی است و فضای مجازی ظرفیتی برای ارتباط با جهان است؛ از این منظر محتوا و ظرفیت انطباقی با هم پیدا کرده است.
استاد دانشگاه تهران ادامه داد: اگرچه تمام مردم جهان با فضای مجازی ارتباط ندارند اما نزدیک به پنج و نیم میلیارد از جمعیت دنیا متصل به فضای مجازی است. اگر خداوند دائما تمام مردم را مورد خطاب قرار می‌دهد و با خطاب «یا ایها الناس» یک نوع استغراق عمومی برای پیام فراهم می کند و حتی پیام های خطاب به مومنان با «ایها الذین آمنوا» است؛ خطاب‌های خاص هم خطاب‌های جهانی است و تفکیک جنسی، سنی و قومیتی ندارد. امروز پیام جهانی قرآن در یک ظرف جهانی –فضای مجازی- قرار گرفته است که این موضوع به هنر ما بستگی دارد تا چه اندازه از این ظرفیت برای انتقال پیام قرآن به مردم جهان بهره ببریم.
انسان‌ها با فطرت الهی به قرآن رجعت می‌کنند
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: محتوای پیام قرآن آنقدر غنی است که اگر تدبیر حول آن شکل بگیرد، حتما دریافت پیام قرآن به گونه ای دیگر است.
عاملی یادآور شد: این امر مستلزم این است که با هنر بازنمایی دقیق پیام قرآن، تدبیر و تدبر را در مردم جهان ایجاد کنیم. باید در نظر بگیریم در فضای مجازی با مخاطب مواجه نیستیم بلکه با کاربر سروکار داریم. انسان فعالی که به بازنشر و بازنمایی پیام می پردازد و با دریافت پیام با نگاهی انتقادی به پیام می نگرد و بعضا افراد بیمارگونه‌ای‌اند که محمل تخریب پیام هستند که در تمام تاریخ این افراد وجود داشتند.
وی تصریح کرد: اشخاصی که هنگام تلاوت قرآن گوش خود را می‌گرفتند و چشمشان را به روی حقیقت پیام خدا می‌بستند تا پیام خدای متعال را نشنوند و نبینند! جریان مخالف همیشه وجود دارد اما انسان‌ها با فطرت الهی در شرایط عمومی و خاص به قرآن کریم رجعت می‌کنند.
رییس شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور خاطرنشان کرد: قرآن کریم و پیام آن در شرایط خاص تامل برانگیز است. امروز در فضای مجازی ضمن یافتن ظرفیت ها با چالش‌های بزرگ تری روبرو هستیم. شکل گیری نسلی که با فضاهای خاص از فرهنگ‌های دیگر تاثیرپذیر است که آنها را تبدیل به نسل بومیان دیجیتال کرده است. نسلی که با فرهنگ فضای مجازی و بعضا با فرهنگ ناشایست فضای مجازی بزرگ می‌شود.
عاملی یادآور شد: در ابتدا اینترنت یک صفحه غلطانی بود که یک طرفه اطلاعات می‌داد و مثل تلویزیون عمل می‌کرد و شاید عملکرد تلویزیون قوی تر از اینترنت نسل اول بود. درحقیقت تلویزیون از طریق بازخورد از مخاطبین، تغییرات در برنامه هایش ایجاد می‌کرد اما اینترنت در گام اول بازخوردی نبود اما در سال ۱۹۹۰ اینترنت نسل اول با سرعت بالایی جای خود را به اینترنت قابل تعامل داد بنابراین تعامل اهمیت پیدا کرد.
تعامل یعنی ارتباطات
استاد دانشگاه تهران، تعامل را ارتباطات معنا کرد و گفت: ارتباطات ارسال پیام و دریافت پیام است. اگر در یک کانال ارتباطی نباشیم، ارتباط، به معنای تبادل پیام و دریافت معنا در پیام صورت نمی گیرد. در دنیایی قرار گرفته‌ایم که در کانال ارتباطی نسل جدید قرار نگرفته‌ایم؛ پیام را ارسال می‌کنیم اما آنها پیام دیگری را دریافت می‌کنند لذا باید این فضای ارتباطی را نزدیک‌تر کنیم و درک عمیق‌تری از فضای مجازی پیدا کنیم البته اینترنت «وب دو» هم خیلی زود جای خود را به وب های بعدی داد و امروز از «وب ۵» سخن می‌گویند که تلاش دارد فضای دوم را با فضای اول یکپارچه کند.
عاملی به «فضای متاورس» اشاره و اظهار داشت: در واقع متاورس به فراجهان تعبیر می‌شود البته به تعبیر من فرامکان است. متاورس امکانی است که عینیت فضای فیزیکی تبدیل به عینیت در فضای مجازی شده است؛ به طوری که قابلیت‌های فضای فیزیکی بازتولید در فضای مجازی می‌شود.
وی ادامه داد: به عنوان مثال اگر کسی قصد انتخاب لباسی را دارد، در این فضا لباس را توسط آواتوری که شبیه آن است، می‌پوشد و چگونگی آن را در بدن احساس می‌کند و بسیاری از امور که با منطق بلاکچین در این فضا اتفاق می‌افتد، موجب شکل‌گیری معنای جدیدی از دارائی می‌شود.
فضای مجازی محل قدرت‌های بزرگ و توانایی‌های گسترده است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: امروز در فضای دوم دارایی سازی صورت می‌گیرد. امروز در فضای دوم با خرید فضاها، آنها را در انحصار می‌گیرند که نگرانی بسیار جدی با توجه به سرمایه گذاری شرکت‌های بزرگ در این عرصه به وجود آورده است. حال باید در این فضا چه کار کنیم؟ بر روی موضوع فضای مجازی ۲۰ سال تاکید کرده‌ام. فضای مجازی محل قدرت‌های بزرگ و توانایی‌های گسترده است. فضای مجازی محلی است که تمام ظرفیت‌های موجود را با هم گره بزند و در یک فضا قرار دهد.
عاملی افزود: اگر امروز از قرآن کریم سخن می‌گوییم و هزاران قاری قرآن کریم، هزاران موسسه قرآنی داریم و ظرفیت‌های آموزشی و پژوهشی گسترده در قرآن کریم و نغمه‌های متنوع قرآنی در فضای ایران وجود دارد، زمانی بروز و ظهور در فضای مجازی می‌یابد تا تبدیل به یک هم افزایی شود؛ به تعبیری در یک پلتفرم قرار گیرد لذا پراکندگی و تفرقه با قدرت سازگاری ندارد «و اعتصموا بحبل الله جمیعا» بروزش در اینجا است بنابراین اگر بخواهیم قدرت معنوی را در این محیط حاکم کنیم باید با توکل و اعتصام به پروردگار در این محیط با هم باشیم و تفرقه در محیط مجازی تبدیل به ظرفیت نمی شود.
فضای مجازی خوشه‌ای است
استاد دانشگاه تهران محیط فضای مجازی را موژولار و خوشه ای تعریف کرد و اظهار داشت: به لحاظ خوشه‌ای بودن محیط فضای مجازی امکان ارتباط یک نفر با نفر دیگر و یک نفر با یک جمع و... را فراهم می‌شود.
براساس گزارش شورای عالی انقلاب فرهنگی، عاملی افزود: همچنین از نظر معماری محیط فضای مجازی یکپارچه است لذا این فضا ظرفیت پویایی بالایی دارد. این فضا شاید مادی باشد اما ظرفیت‌های معنوی به لحاظ ماهیتی در محیط مادی مجازی تعبیه شده است؛ به صورتیکه این محیط می‌تواند با معنویت انطباق یابد و منشاء تغییرات بزرگ تری شود.
در تلاوت قرآن نوآوری ایجاد کنیم
وی بیان کرد: با نشست سه روزه تخصصی حافظان اساتید و قاریان قرآن کریم تاکید دارم در تلاوت قرآن به تعبیر حکیم فرزانه انقلاب نوآوری را فراموش نکنیم. بهره گیری از نغمه‌های گذشته یک ضرورت است اما برساختی که از ناحیه نوآوری در نغمه های جدید صورت می‌گیرد، با ایجاد برآیند در دل نسل جوان می‌نشیند. نغمه‌های تدبر برانگیز، نغمه شاد، نغمه تحول برانگیز و داستان افرادی که با تلاوت قرآن مسلمان شدند.
رییس شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور ادامه داد: افراد بسیاری در جهان تحت تاثیر نغمه‌های تحول برانگیز قرآن تغییر کرده‌اند. نغمه‌های حزن انگیز و ژانرهای مختلف در تلاوت قرآن می‌تواند ما را به محیط مجازی گره بزند.
وی افزود: محیط فضای مجازی به سمت شخصی شدن حرکت می‌کند یعنی افراد متناسب با روحیات، خواسته‌ها، داده‌هایی در معرض پیدا می‌کنند. زمانی که شخصی در فضای مجازی بر روی نغمه حزن انگیز کلیک می‌کند، به صورت هوشمند نغمه‌های بعدی مورد دعوت، متناسب با خواسته او است که از ظرفیت شخصی شده باید بهره گرفت.
هوشمند ترین جامعه ایران، جامعه قرآنی است
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: هوشمند ترین جامعه ایران، جامعه قرآنی است که قدرت و توانایی حفظ قرآن کریم را دارند. قاریانی که با نغمه های زیبای قرآنی در فطرت انسان ها نشسته اند، انسان هایی با روحیه، توانایی و ظرفیت هوش جامعه قرآنی، قطعا منشاء تغییرات بزرگتری هستند.
عاملی گفت: دبیرخانه شورای عالی انقلاب اسلامی در شورای توسعه فرهنگ قرآنی تابع نظرات قاریان و حافظان قرآن است بنابراین نظرات خود را برای دبیرخانه شورا ارسال کنید و با همکاری، همدلی، هم افزایی و امید این مسیر را ادامه دهیم.
بزرگ ترین سرمایه انقلاب اسلامی، ایجاد امید به آینده بود
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین یادآور شد: انقلاب اسلامی بزرگترین سرمایه‌ای را که ایجاد کرد، امید به آینده بود و باید در چهل و سومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی دوباره امید آفرینی ایجاد کنیم.
عاملی افزود:مصداق «تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ» باشیم و همدیگر را توصیه به بردباری و حقیقت الهی کنیم که امیدوارم در پرتوی خدای متعال و الهامات قرآنی مسیر درست و حکیمانه را دنبال شود و ان‌شالله انقلاب اسلامی را متصل به ظهور حضرت حجت (عج الله) کنیم.