حسین ابراهیمی مقدم روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا در خصوص افسردگی پس از زایمان اظهارداشت: یکی از مسائلی که در دوران بارداری همواره برای زنان مطرح بوده است، «افسردگی بارداری» است. بارداری یکی از دوران‌های شیرین زندگی زنان محسوب می‌شود که گاه با ترس و نگرانی، اضطراب و استرس و افسردگی نیز همراه شده است.
ابراهیمی مقدم ادامه داد: این اضطراب و استرس در برخی دوران‌ها که امکانات بهداشتی و مراقبت‌های پزشکی به ویژه در هنگام زایمان (که می‌توانست جان زنان را هم در معرض خطر قرار دهد) طبیعتا افزایش می‌یافت.
مطابق با آمار ۱۴ تا ۲۳ درصد زنان باردار علائم افسردگی را تجربه می‌کنند
این روان‌درمانگر با بیان اینکه افسردگی به عنوان یک اختلال خلقی شناخته می‌شود، افزود: افسردگی در زنان به طور تقریبی دو برابر مردان است؛ برای نمونه، مطابق با برخی آمار ۱۴ تا ۲۳ درصد از زنان علائم افسردگی را در دوران بارداری تجربه می‌کنند.
ابراهیمی مقدم تصریح کرد: این افسردگی به دلایل متعددی اتفاق می‌افتد. تفاوت‌های هورمونی با مردان، وجود ۲ کروموزوم ایکس، مسائل اجتماعی و فرهنگی، نقش متفاوت با مردان در جامعه و کاهش امکانات و موقعیت‌های اجتماعی، فرهنگی، ورزشی، تفریحی در قیاس با مردان در سراسر دنیا از جمله علل این مساله است.
وی یادآور شد: گاه این افسردگی در دوران بارداری تشخیص داده نمی‌شود، برخی زنان تصور می‌کنند که در این ایام به دلیل تغییرات هورمونی، تغییرات روحی و خلق وخوی افسرده طبیعی است و بر این اساس، معالجه و درمان را ضروری تلقی نمی‌کنند.
ابراهیمی مقدم افزود: تداوم این حالات افسرده می‌تواند تبعات مخربی را به همراه داشته باشد. به عنوان مثال، افسردگی پس از زایمان یکی از نتایج تداوم این خلق وخوی افسرده است که در حقیقت به دلیل بی‌توجهی به علائم این عارضه در دوران بارداری اتفاق می‌افتد.
علائم افسردگی در دوران بارداری چیست؟
وی عنوان کرد: احساس غم و اندوه، اختلال در تمرکز، اختلال (کاهش یا افزایش شدید) در خواب، تمرکز بر افکار منفی همچون مرگ، خودکشی، ناامیدی، احساس گناه، پوچی و بی‌ارزشی، تغییرات شدید در عادات غذایی و همچنین از بین رفتن علاقه نسبت به علایق گذشته (که تا پیش از این لذت‌بخش بوده است) از جمله علائم اصلی این عارضه محسوب می‌شود.احساس غم و اندوه، اختلال در تمرکز، کاهش یا افزایش شدید در خواب، تمرکز بر افکار منفی همچون مرگ، خودکشی، ناامیدی، احساس گناه، پوچی و بی‌ارزشی، تغییرات شدید در عادات غذایی و همچنین از بین رفتن علاقه نسبت به فعالیت‌هایی که در گذشته لذت‌بخش بوده است، از جمله علائم اصلی افسردگی در دوران بارداری محسوب می‌شود.
وی تاکید کرد: برخی از عوامل در این دوران احتمال ابتلاء به افسردگی را تشدید می‌کند. به عنوان مثال، مشکلات ارتباطی به ویژه با همسر یکی از مهمترین علل کاهش یا تشدید این افسردگی است. زنان در این دوران باید عشق و علاقه و محبت کافی را از خانواده به ویژه همسر دریافت کنند.
ابراهیمی مقدم افزود: سابقه افسردگی و خانوادگی هم می‌تواند در بروز این عارضه موثر باشد. سابقه سقط جنین و درمان‌های ناباروری نیز باعث بروز اضطراب و نگرانی، کاهش اعتماد به نفس و گاه افسردگی شود.
وی افزود: سابقه سوء‌استفاده‌های جنسی، عاطفی و بهره‌کشی نیز باعث بروز این عارضه در دوران بارداری خواهد شد که آثار و نتایج متعددی را می‌تواند به دنبال داشته باشد. مشکلات تکاملی برای فرزندان، نوزادان نارس و تشدید افسردگی مادر در آینده از جمله این تبعات است.
این مدرس روانشناسی تاکیدکرد: بنابراین زنان باردار در صورت نیاز به معالجات روانپزشکی، به متخصصان مربوطه مراجعه کرده و تحت نظر باشند. در ایام بارداری عمدتا به منظور وجود جنین در رحم مادر، از دارو درمانی هم (مگر در موارد ضروری) پرهیز می‌شود.
وی افزود: معالجات روان درمانی، نور درمانی و درمان‌های حمایتی در این رابطه عمدتا مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین انواع ورزش‌های خاص در دوران بارداری که سطح سروتونین و کورتیزول را تنظیم کند نیز در این زمینه موثر است.
(کورتیزول معروف‌ترین گلوکوکورتیکوئید بدن است که از بخش قشری غده فوق کلیوی ترشح می‌شود.)
ابراهیمی مقدم اظهارکرد: استراحت، کنترل و مدیریت استرس، رژیم غذایی صحیح، پرهیز از کافئین یا افزودنی‌ها، درمان‌های گیاهی نیز می‌تواند در کاهش و پیشگیری از این عارضه موثر باشد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: نارضایتی از همسر، بارداری‌های ناخواسته، قرار گرفتن در آستانه طلاق نیز احتمال بروز افسردگی در دوران بارداری را تشدید می‌کند.
ابراهیمی مقدم با اشاره به پدیده اضطراب افزود: گاه بروز اضطراب نیز منجر به برخی رفتارهای آسیب‌زا در این ایام خواهد شد. برای نمونه، استفاده از الکل، سیگار، مواد مخدر به منظور کاهش استرس و نگرانی احساس گناه مادر را افزایش داده و می‌تواند موجب بروز اختلالات رشدی برای نوزاد شود.
وی گفت: مادر خانواده همانند کاپیتان تیم است. عواطف و احساسات ناخوشایند مادر می‌تواند سیستم خانواده را پریشان و افسرده کند. گاه زنان در دوران بارداری تصور می‌کنند که دوست‌داشتنی نبوده و پذیرفتنی نیستند، احساس شادی و نشاط نداشته و فکر می‌کنند زیبا نیستند. ترکیبی از این عواطف باعث بروز احساس گناه و غم و اندوه، پوچی و نگرانی از آینده، وقایع ناگوار و خستگی دائمی خواهد شد.
این مشاور خانواده توضیح داد: این تفکرات، خانواده، دوستان و اطرافیان را هم از او دور کرده و گاه توصیه‌های ناکارآمد را سبب می‌شود. «به فکر خودت باش، نباید افسرده شوی و...» از جمله این توصیه‌ها است که اثربخش نبوده و می‌تواند خلق وخوی افسرده را تشدید کند.
وی گفت: تداوم این حالات روحی در صورت بی‌توجهی پس از زایمان هم ادامه داشته و باعث دلسردی از زندگی، نفرت از همسر و فرزندان، نخواستن فرزند و مشکلات فراموشی می‌شود.
ابراهیمی مقدم تاکیدکرد: برخی تفکرات همچون «من لیاقت مادر شدن را نداشتم، نباید مادر می‌شدم» نیز در این دوران مخرب و باید مورد توجه مادر و خانواده قرار بگیرد. مادر در این ایام گاه صرفا جنبه‌های منفی پیرامون خود را نگریسته و این مسائل باید از ابتدا مورد توجه و در صورت نیاز معالجه و درمان واقع شود.