به‌گزارش خبرنگار تئاتر ایرنا؛ هفتمین روز جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام چهلم روز شنبه (۲۳ بهمن‌ماه) در حالی سپری شد که بعد از پشت سر گذاشتن تعطیلات پایان هفته طی روزهای پنجشنبه و جمعه (۲۱ و ۲۲ بهمن ماه) و ورود به نخستین روز کاری هفته -شنبه-؛ مطابق انتظار باید شاهد کاهش آمار مخاطبان برای تماشای آثار نمایشی حاضر در این رویداد بودیم؛ اما برخلاف تمامی تصورات، سیل استقبال مخاطبان به‌ویژه در بخش نمایش‌های خیابانی در این روز نه تنها کاسته نشد که حتی بیشتر از روزهای گذشته جشنواره بود!
این مساله میل و نیاز مخاطبان به‌ویژه با پشت سر گذاشتن ایام دوساله همزیستی با ویروس کرونا برای تزریق هرچه بیشتر روحیه نشاط، شادابی، سرگرمی، افزایش شوق زیستن و میل افزون به جریان زندگی که بر دوش هنرمندان و رسالت تولیدات هنری است را بیش‌از پیش به رخ می‌کشید.
اما از سوی دیگر بازتاب دهنده عدم رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی از سوی مخاطبان باوجود تاکید مستمر مسئولان و حضور کادر درمان، پزشکان، پرستاران و توصیه‌های ممتد آن‌ها بر رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی بودیم. مخاطبانی که با همان بی‌توجهی به رعایت نکات سلامت در عین حال تلاش می‌کنند بیشترین اقبال و توجه نسبت‌به هنر زنده، پویا و جریان‌ساز تئاتر و ارتباط آینه با آینه و نفس به نفس با آثار نمایشی را به جای آورند.
همه اینها بازتاب‌دهنده این نکته است که در حوزه فرهنگ‌سازی برای الزام به رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی در رخدادهای جشنواره‌ای که فصل مهمی از آن در ارتباط تنگاتنگ و مستقیم با مخاطبان رقم می‌خورد باید کارهای بیشتری صورت گیرد. تا کمتر شاهد عدم توجه آشکار مخاطبان به رعایت نکات و شیوه‌نامه‌های باشیم. رعایتی که نتیجه تام و تمام آن به امنیت و سلامت همان مخاطبان بازمی‌گردد.
لغو اجرای دوم نمایش خاک سفید به سبب عدم رعایت نکات شورای نظارت
با پشت سر گذاشتن یک هفته از ایام برگزاری چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، بی‌هیچ تردیدی پُررنگ‌ترین حاشیه این رویداد در روز هفتم این جشنواره رقم خورد! جایی‌که گروه نمایش خاک سفید به کارگردانی محمدرضا هلال‌زاده بعد از پشت سر گذاشتن اجرای نخست خود در ساعت ۱۶ در تالار مولوی که اجرای داوری آن‌ها نیز بود، در شرایطی که خود را برای اجرای دوم در ساعت ۱۹ آماده می‌کردند با حکم لغو و توقف اجرای‌شان از سوی شورای نظارت و ارزشیابی اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مواجه شدند.
در این میان شاید مخاطبان، بزرگ‌ترین بازندگان عدم رعایت توصیه‌های عنوان‌شده از سوی این شورا برای لحاظ کردن نکاتی در حوزه نظارت بر این اثر نمایشی از سوی گروه اجرایی و به‌ویژه کارگردان آن بودند.
به محض ابلاغ حکم لغو اجرای دوم این نمایش در تالار مولوی؛ شورای نظارت و ارزشیابی اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیانیه‌ای را برای جلوگیری از هر نوع حاشیه و سوء‌استفاده از این اتفاق منتشر کرد.
در آن بیانیه آمده بود: نمایش خاک سفید از ابتدا در جشنواره به صورت مشروط پذیرفته شده بود و شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی اصلاحیه‌های خود را به گروه ارائه کرده و در بازبینی مجدد این اصلاحیه‌ها اعمال شده بود. اما متاسفانه این گروه در اجرای اول خود با حضور داوران این موارد اصلاحی را رعایت نکرد و شورای نظارت و ارزشیابی به دلیل عدم تطبیق نمایش با فیلم بازبینی مجوز اجرا در سانس دوم را لغو کرد
به مرخصی فرستادن کرونا؟؛ شوخی که نباید تکرار شود
آن‌چنان‌که در مقدمه این گزارش شرحش رفت، سیل و موجِ اقبال و استقبال مخاطبان از آثار جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام چهلم به‌ویژه در بخش نمایش‌های خیابانی چنان بود که از نخستین روز این جشنواره در کنار رضایت مسئولان و دست‌اندرکاران از چنین اقبال مخاطبان، بیم، ترس و دلهره‌ای مبنی‌بر انتقال ویروس کرونا میان مخاطبان یا هنرمندان و شکل‌گیری آمار تلخی از ابتلای مخاطبان حاضر در این رویداد به سویه اُمیکرون ویروس کرونا که با شتاب لجام‌گسیخته‌ای چند روز مانده به جشنواره در کشورمان شایع شد و به سرعت پیک ششم همه‌گیری این ویروس را در کشورمان رقم زد میان برگزارکنندگان این رویداد و مسوولان و مدیران تئاتری ایجاد کرد.
درست به‌همین سبب بود که از نخستین ساعات برگزاری این جشنواره طی تعامل با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با حضور ضابطان بهداشت و سلامت شاهد نظارت بر اجرای حداکثری شیوه‌نامه‌های بهداشتی و توصیه‌های مؤکد و مکرر به مخاطبان برای رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و الزام به رعاست شیوه‌نامه‌های بهداشتی جهت جلوگیری از انتشار این ویروس بودیم.
اتفاقی که هرچند به شکل مکرر هر روز از سوی مسئولان و ضابطان بهداشتی تکرار می‌شد اما کمتر شاهد توجه تام و تمام مخاطبان به آن بودیم! ثمره این کم‌توجهی طی هفت روز سپری‌شده جشنواره خارج شدن پنج اثر نمایشی به دلیل ابتلای برخی از عوامل و بازیگران آن آثار از جدول اجراهای جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بود.
اما با وجود بازتاب تمامی این اخبار و توصیه مسئولان در هفتمین روز جشنواره (۲۳ بهمن) نه‌تنها شاهد کاهش مخاطبان و رعایت بیشتر فاصله‌گذاری اجتماعی نبودیم که با استقبال پرشورتر مخاطبان، شاهد صفوف فشرده‌تر و تنگاتنگ‌تر مخاطبان برای تماشای آثار بخش تئاتر خیابانی این جشنواره نیز بودیم! به‌گونه‌ای که حتی میان خود مخاطبان این زمزمه به وجود آمد که ما روی کرونا را کم کردیم و او را حتی برای یک روز هم که شده به مرخصی فرستادیم!
این جمله شاید در بطن خود حاوی طنز و نتیجه آن نشستن لبخندی بر روی صورت شنوندگان و مخاطبان باشد؛ اما نکته «باریک‌تر ز مو اینجاست» که که با وجود و حضور ویروسی چون کرونا که هولناک و مرگ‌بار بودنش را طی این دو سال به تمامی مردمان جهان نشان داده شاید نباید این‌گونه به شوخی پرداخت!
شان دبیر اجرایی و قائم‌مقام جشنواره دیلماجی نیست!
طی سلسله گزارش‌هایی که با محوریت مرور سایه‌روشن‌های چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از نخستین روز این رویداد در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) به قلم راقم این سطور منتشرشده، بارها بر فرهنگ نابِ میهمان‌نوازی ایرانیان به‌عنوان یکی از کهن‌ترین رسوم آئینی و فرهنگی مردمان سرزمینمان اشاره شده است.
اما نکته‌ای که شاید این‌بار با وجود رعایت رسم میهمان‌نوازی و ادب ایرانی به حاشیه‌ای برای رخدادی چون جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که تمام وجوه آن نه‌تنها در منطقه که در جهان از سوی منتقدان و هنرمندان این عرصه رصد می‌شود بدل شد به اتفاقی که در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر به وقوع پیوست بازمی‌گشت.
در شرایطی که سالن اصلی مجموعه تئاترشهر میزبان نمایش تا یک نفس به نویسندگی و کارگردانی سمیر غلام‌اُف از کشور جمهوری آذربایجان به‌عنوان یکی از گروه‌های حاضر در بخش تئاتر ملل این رویداد بود، پیش‌از آغاز نمایش علی علیزاده، سفیر جمهوری آذربایجان به روی سن سالن اصلی مجموعه تئاترشهر رفت و سخنانی را خطاب به مخاطبان ایراد کرد.
نکته حائز اهمیت دراین‌میان آن‌جا بود که اتابک نادری قائم‌مقام دبیر و دبیر اجرایی چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که خود از هنرمندان و مدیران هنری آذری‌زبان کشورمان است در قامت مترجم کنار سفیر جمهوری آذربایجان حضور داشت!
در این نکته تردیدی وجود ندارد که اتابک نادری از روی ادب و رسم میهمان‌نوازی برای ترجمه صحبت‌های سفیر به روی سن رفته بود اما نکته حائز اهمیت اینجاست که جشنواره تئاتر فجر با قدمت ۴۰ ساله و پیشوند بین‌المللی باید برای چنین لحظاتی نیز برنامه‌ریزی و نیروهای آماده داشته باشد تا به‌محض حضور سفیر یک کشور برای معرفی آن اثر و صحبت با مخاطبان ایرانی حتما مترجمی در قالب یک نیروی تخصصی و از بدنه ستاد اجرایی جشنواره کنار او حضور داشته باشد.
نه آنکه دبیر اجرایی و قائم‌مقام چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دلیل عدم دور اندیشی مسئولان و عدم حضور نیروی متخصص ترجمه در چنین آوردگاهی و با توجه به شخصیت حقوقی او در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در قامت مترجم و دیلماج ایفای نقش کند.
تئاتر افغانستان و راه دراز رسیدن به کف استانداردهای هنر نمایش
کشور افغانستان به‌عنوان یکی از کشورهای همسایه سرزمینمان ایران، دهه‌هاست که درگیر جنگ است. در این مساله تردیدی وجود ندارد که تمامی هم‌وطنانمان با شنیدن نام افغانستان یاد سختی‌ها و مصائب مردمان این دیار در سایه جنگ‌های بی‌امان دول خارجی در این کشور می‌افتند.
به همین سبب یکی از جذابیت‌ها و حاشیه‌های داغ جشنواره چهلم تئاتر فجر به میزبانی این رویداد از گروه نمایش تابوت به نویسندگی و کارگردانی سناتور حسینی از هنرمندان تئاتر افغانستان باز می‌گشت.
همین مهم کافی بود تا این‌بار مخاطبان در قامت ساحت و رویکردی متفاوت با فرهنگ و تمدن این کشور همسایه ایران آشنا شوند. اثری که با رویکرد ضد استعماری و روایتِ ضد جنگ خود هرچند بازتاب‌دهنده فصلی از تاریخ تلخ مردمان این سامان، رنج‌ها و سختی‌هایی که به‌سبب تجربه چندین دهه جنگ کشیده بودند را به نمایش می‌گذاشت؛ اما کیفیت پایین آن نشان داد که هنوز هنرمندان تئاتر و هنرهای نمایشی این کشور راه درازی برای رسیدن به کف استانداردهای تولید آثار آثار نمایشی در پیش دارند
پرسش دیگری که دراین‌میان مطرح می‌شود آن است که باوجود برنامه‌ریزی‌های ستاد اجرایی و شورای سیاست‌گذاری چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در دعوت از هنرمندان و گروه‌های تئاتری کشورهای همسایه و برگزاری تئاتر ملل در قالب بخش بین‌الملل این رویداد، آیا جشنواره تئاتر فجر با عقبه ۴۰ ساله و سابقه درخشان در دعوت از گروه‌های خارجی نامدار و مطرح با آثاری درخور، باید پذیرای چنین اثری که در شرایط عادی اگر در کشورمان توسط هنرمندان داخلی اجرا می‌شد با نقدهای بسیار سخت بدرقه می‌شد، باشد؟!
یا این آسیب نیز به‌عنوان یکی از سیاست‌های جشنواره چهلم تئاتر فجر قابلیت طرح پرسش و آسیب‌شناسی طی روزهای بعد از برگزاری ایام این جشنواره را با خود دارد؟!
چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری حسین مسافرآستانه برای نخستین بار در طول حیاتش افتتاحیه خود را روز ۱۵ بهمن ماه در یزد پشت سر گذاشت.
جشنواره چهلم با میزبانی از ۱۰۹ گروه نمایشی از سراسر کشور و هفت کشور مهمان (تاجیکستان به عنوان مهمان ویژه جشنواره) تا ۲۶ بهمن ماه در ۱۰ بخش (۶ بخش اجرایی و چهار بخش نمایشگاهی و اسنادی) برگزار خواهد شد.