به گزارش روز پنجشنبه ایرنا، شهریور ماه امسال بود که وزیر نفت دولت سیزدهم اعلام کرد در زمستان امسال و در روزهای اوج سرما، با کمبود ۲۰۰ میلیون متر مکعبی گاز مواجه خواهیم بود. این در حالی بود که سال گذشته ناترازی تولید مصرف حدود ۱۶۰ میلیون متر مکعب اعلام شده بود.
همین نگرانی باعث شد تا جلسات سوخت‌رسانی زمستانی زودتر از هر سال آغاز شود تا علاوه بر گازرسانی پایدار به بخش خانگی و تجاری و با توجه به این ناترازی تولید و مصرف گاز که انتظار می‌رفت در دی و بهمن ماه اتفاق بیفتد، تکلیف سوخت‌رسانی به صنایع عمده و نیروگاه‌ها مشخص شود.
با بررسی‌های انجام شده مشخص شد که حجم ذخایر و مخازن سوخت مایع نیروگاه‌ها نسبت به سال گذشته نزدیک ۲۵ درصد کاهش دارد؛ سال گذشته ۲.۲ میلیارد لیتر سوخت مخازن نیروگاهی تا پیش از آغاز پاییز ذخیره شده بود اما شهریور ۱۴۰۰ این رقم به ۱.۷ میلیارد لیتر کاهش پیدا کرد.
با توجه به این کاهش ۲۵ درصدی، صادرات فرآورده‌های نفتی به‌ویژه گازوئیل و نفت کوره با وجود تقاضا برای صادرات، کاهش پیدا کرد تا ذخیره مناسبی از سوخت‌های مختلف برای عبور از زمستان سرد آماده شود.
تحویل ۱۵ میلیارد لیتر سوخت مایع به نیروگاه‌ها
این در شرایطی بود که در زمستان سال گذشته خاموشی‌های گسترده ناشی از کمبود سوخت و افزایش مصرف اتفاق افتاد و با توجه به کمبود ۲۰۰ میلیون متر مکعبی گاز و همچنین کاهش ۲۵ درصدی ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها انتظار می رفت این خاموشی‌ها در زمستان امسال نیز تکرار شود.
همچنین خشکسالی در سال آبی گذشته باعث شد تا میزان تولید نیروگاه‌های برق آبی کاهش پیدا کند و این در شرایطی بود که مصرف برق تا ۱۰ درصد افزایش داشت.
با این حال میزان تحویل نفت کوره به نیروگاه‌ها مانند سال گذشته ۶ میلیارد لیتر بوده و بخش عمده سوخت مایع تحویلی به نیروگاه‌ها گازوئیل بود. در سال جاری، تقریبا حدود ۱۵ میلیارد لیتر سوخت تحویل نیروگاه‌ها شده است.
همچنین با وجود سرمای هوا و رکوردشکنی مصارف خانگی، میزان تحویل گاز به نیروگاه‌ها در فصل سرد سال ۱۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافت تا سوخت مایع کمتری مصرف شده و آلودگی کمتری ایجاد شود.
حل و فصل مشکلات نفتکش‌های جاده‌ای
از سوی دیگر، بیش از ۶۰ درصد از حمل و نقل سوخت کشور از طریق نفتکش‌های جاده‌ای انجام می‌شود اما راننده‌های تانکرهای سوخت‌رسان هم به دلیل حل و فصل نشدن مشکلات و پایین‌بودن کرایه حمل سوخت دیگر اقدام به حمل نمی‌کردند و از شبکه حمل و نقل فرآورده برای نیروگاه‌ها خارج شده بودند.
آن‌گونه که مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز بر آن تاکید کرده بود در ۲ تا سه سال گذشته برای ناوگان حمل‌ونقل ما شرایطی ایجاد شد که این ناوگان قدری تضعیف شد، اما با اقدام‌های خوبی که انجام شده به‌ویژه در سال ۱۴۰۰ در دولت سیزدهم برنامه‌هایی در نظر گرفته شد که شاهد افزایش کرایه ناوگان در ۲ تا سه بخش از جمله بخش جاده‌ای و ریلی بودیم. با وجود کاهش شمار ناوگان حجم سوخت‌رسانی افزایش یافت و در زمستان تاکنون مشکلی در زمینه تأمین سوخت نداشتیم.
«کرامت ویس‌کرمی» با تأکید بر اینکه سوخت‌رسانی در بخش نیروگاهی با تقویت همین ناوگان انجام شد، گفت: در غرب و شمال غرب کشور امسال سرمای بی‌سابقه‌ای را داشتیم، اما هیچ کمبودی در زمینه تأمین سوخت زمستانی نداشتیم و سوخت مصرف‌کنندگان در دورترین نقاط به‌صورت پایدار تأمین شد.
این ناوگان در کنار بخش حمل و نقل ریلی و بخش کوچکی در حمل و نقل دریایی، روزانه تا ۲۱۰ میلیون لیتر سوخت مایع را در کشور جا به جا کردند.
رکوردشکنی تولید گاز در کشور
حالا که زمستان رو به پایان است، اما در هیچ نقطه‌ای از کشور نه تنها گاز قطع نشده بلکه خاموشی نیز گزارش نشده است.
این در حالی است که زمستان امسال یکی از سردترین زمستان‌ها در سال‌های اخیر بود به گونه‌ای که در مقاطع متعددی دمای هوا در ۲۸ استان کشور به زیر صفر رسید. در بعضی مناطق نیز دمای بیش از ۲۰ درجه زیر صفر تجربه شد.
سرمای هوا به حدی بود که رکورد مصرف گاز خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده شکست و به ۶۹۲ میلیون متر مکعب در روز یعنی معادل کل تولید پارس جنوبی رسید.
برای تامین پایدار سوخت در کشور، در بخش بالادست تولید گاز، رکورد تولید از پارس جنوبی شکسته شد و کمپرسورهایی که از سه سال پیش باید اورهال و تعمیر اساسی می‌شد، به سرعت و ظرف مدت کوتاهی (یک سوم زمان معمول) تعمیر شد و به مدار تولید برگشت و میزان تولید گاز از پارس جنوبی به ۷۰۵ میلیون متر مکعب در روز رسید.
اقدام اساسی دیگری که برای کنترل و بهینه‌سازی مصرف از سوی وزارت نفت انجام شد، جریمه پرمصرف‌ها از ابتدای دی ماه بود. بر این اساس، گازبها که پیش از این نیز به صورت پلکانی محاسبه می‌شد، در سه پله نخست ثابت ماند اما از پله چهارم به صورت تصاعدی افزایش پیدا کرد.
اقدامی که به گفته وزارت نفت تا ۵۰ درصد در کاهش مصرف گاز پرمصرف‌ها موثر بوده است.
این اقدام در کنار فرهنگ‌سازی گسترده برای بهینه‌سازی مصرف سوخت باعث شد مصارف گاز پرمصرف‌ها نسبت به زمان مشابه، ۲۵ میلیون متر مکعب در روز یعنی معادل یک فاز پارس جنوبی کاهش پیدا کند.
تامین پایدار سوخت زمستانی شمال‌شرق کشور با سوآپ گاز
عملیات سوآپ سه‌جانبه بین ترکمنستان، ایران و جمهوری آذربایجان که هفتم آذرماه امسال در حاشیه پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) امضا شده بود، آغاز شد. ایران بر اساس این قرارداد سالیانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز ترکمنستان را به جمهوری آذربایجان تحویل می‌دهد.
«جواد اوجی» وزیر نفت در روز امضای این قرارداد بیان کرده بود: «با امضای این قرارداد گامی رو به جلو در مناسبات انرژی دو کشور برداشته شد و این قرارداد به تامین پایدار سوخت زمستانی استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، گلستان و سمنان کمک می‌کند.»
فعال کردن دیپلماسی انرژی و توسعه همکاری‌های ایران با کشورهای همسایه به‌عنوان یکی از برنامه‌های وزیر نفت دولت سیزدهم از نخستین روزهای کاری وی در اوایل شهریورماه در دستور کار قرار گرفت که حاصل آن امضای قرارداد سوآپ گاز است که اگرچه مقدار آن زیاد نیست، اما از نگاه کارشناسان یک گام مهم است.
با فعال سازی دیپلماسی انرژی و مذاکرات فشرده و چند جانبه، قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان امضا شد که با ورود پنج میلیون مترمکعب گاز از انتهای شبکه توزیع گاز در شمال شرق کشور (که همواره نخستین محل افت فشار گاز در زمان های کمبود بوده)، شبکه گاز پایدار شد و جلوی افت فشار در شمال شرق گرفته شد.
به گزارش ایرنا، عبور از زمستان بدون قطع گاز و خاموشی‌ها در حالی رقم خورد که «بیژن زنگنه» وزیر سابق نفت و تیم وی با توجه به اینکه می‌دانستند در چه شرایطی وزارت نفت و سوخت زمستانی را تحویل داده اند به شدت منتظر شکست وزارت نفت دولت سیزدهم و قطع برق و خاموشی‌های گسترده در زمستان بودند.
اقدامات به موقع وزارت نفت در دولت سیزدهم نه تنها جلوی این اتفاق را گرفت، بلکه در کنار آن تولید و صادرات نفت ایران افزایش پیدا کرد و تولید نفت برای نخستین بار در سه سال گذشته به بالای ۲.۵ میلیون بشکه در روز رسید.
صادرات نفت ایران نیز بر اساس اعلام سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی به بالای یک میلیون بشکه در روز رسیده است و همه اینها در شرایطی است که تحریم‌های نفتی ایران همچنان ادامه دارد.