همه چیز از یک بگو و مگو ساده شروع شد، مدت ها بود که در خانواده بر سر تقسیم ارثیه پدری جر و بحث داشتند و خرده حساب ها و دلخوری های قبلی با فوت پدر، مانند آتش زیر خاکستر سر برآورده بود و حرف هایی که یک عمر به خاطر رعایت حرمت پدر و مادر در سینه ها حبس شده بود حالا مجالی برای بیان یافتند، گویی حالا پرده ها کنار رفته و حرمت بین خواهر و برادر جای خودش را به الفاظ وقیحانه داده، مثل اینکه یک عمر با هم و در یک خانه زیر سایه یک پدر مادر روزگار را سپری نکرده اند.
در یک نزاع خانوادگی بر سر ارثیه پدر، خانواده ای اعم از فرزندان، عموها و عموزاده ها با هم درگیر شدند و سرانجام با اسلحه ای که یکی از طرفین داشت، سه نفر به قتل می رسند و یکی دو نفر هم مصدم می شوند.
در راهرو های پر ازدحام دادگاه، خانواده ای برای گرفتن طلاق مراجعه کرده اند و دعوا و نزاعی بین آنها در می گیرد و در نهایت به بیرون از فضای دادگاه کشیده می شود و در درگیری و نزاع حاصل از آن که میانجگیری راهگذران و حاضران هم بی فایده بوده با یک هل دادن ساده سر برادر داماد خانواده به جدول کنار خیابان برخورد می کند و در همان لحظه فوت می کند.
به هر حال در هر دعوایی طبیعی است که حق با یکی از طرفین است و طرف دیگر با زیر پا گذاشتن حق طرف مقابل، حقی را به ناروا برای خود قایل است و به دلیل عدم پایبندی به قانون و اخلاقیات و شرع، یک حرف کوچک می تواند به کانون یک جر و بحث بزرگ و نزاع منجر شود و گاهی هم در یک نزاع فردی یا گروهی، علاوه بر مجروح شدن تعدادی، شاید هم جنایتی اتفاق بیفتد.
درشهرهای شلوغ و پرجمعیت اگر چند ساعتی را در حال رفت و آمد در سطح شهر باشی، حتما با صحنه های درگیری افرادی مواجه خواهی شد که یا دارای ریشه های خانوادگی و دوستی و همکاری است، یا اینکه به طور اتفاقی بر سر پارک خودرو یا راه گرفتن در یک مسیر و یا اینکه به دلیل بی احترامی های خیلی بی اساس پیش می آید که متاسفانه همین درگیری های به ظاهر ساده می تواند منجر به مصدومیت یا فوت فردی شود و تا چندین ماه و سال فرد و یا خانواده ای را درگیر یک پرونده کند و هر روز باید پله های این دادگاه و آن دادگاه را طی کنند، تا بتوانند احقاق حق کنند.
جالب است بعد ازاینکه کشمکش ها و دعواها خاتمه پیدا کرد افرادی که مرتکب دعوا شده اند پشیمان هستند و اذعان می کنند که در یک لحظه نتوانستند خود را کنترل کنند و آنچه نباید می شد، اتفاق افتاد و جان فرد یا افرادی را به خطر انداختند، اتفاقی که با کمی صبوری و دور اندیشی و پرهیز از عجله و عصبانیت می شدجلوی آن را گرفت، درروند این نوع پرونده ها، احتمالا خانواده یا خانواده هایی داغدار می شوند و ناخواسته عزیزی را از دست می دهند و کودکانی هستند که بی سرپرست می شوند، افرادی هستند که مصدوم و به طور موقت و یا برای همیشه از کارافتاده می شوند و این گونه مسایل موجب می شود که یک بار مالی سنگین به سیستم درمان، بیمه و اقتصادی کشور وارد شود.
پیشگیری از این مسایل با آموزش و تلطیف سازی فضای اجتماعی و رعایت و قوانین و مراودات های انسانی ممکن است، ضمن اینکه قوانین باید از بازدارندگی کافی برخوردارباشند و افراد هم در جامعه با کوچکترین اتفاق یا سخن و حرفی از کوره در نروند همه اینها نیازمنداین است که این آموزش ها در خانواده و جامعه توسط مسوولان و کارشناسان نهادینه و اهرم های ایجاد خشم در جامعه کنترل شود.
بارها در صفحات حوادث روزنامه ها یا اخبار رسانه ها شاهد این هستیم که درگیری در خیابان، خانواده یا محل کار، مدرسه و دانشگاه منجر به حوادث تلخ و غیر قابل جبرانی شده است که در آن افرادی کشته یا مصدوم شده اند.
پرداختن به نزاع ها از هر نوعی، امروزه در جامعه به عنوان یک آسیب اجتماعی از اهمیت خاصی برخوردار است و به همراه خود آسیب های متعدد دیگری را به همراه دارد که علاوه بر بار روانی، هزینه های سنگینی را به جامعه تحمیل می کند که جا دارد از زوایای گوناگون اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی توسط کارشناسان و مسئولان ذیربط بیشتر مورد توجه قرار گیرد.معمولا دعوا و نزاع ها بیشتر بر سر موضوعات کم ارزشی است که گاه درگیری‌های خونین را رقم می زند و یک عمر پشیمانی به بار می‌آورند، در شهری که مردمانش تحمل ندارند و با کوچکترین بهانه ای کاسه صبرشان لبریز شده و شروع به دعوا و کتک کاری کرده و انواع خشونت های کلامی و فیزیکی را به کار می برند و نتیجه اش می شود یک عمر پشیمانی.
در عین حال آمار های اعلام شده از سوی مسئولان ذیربط تنها مربوط به بخشی از نزاع ها می شود که جراحات، مصدوم یا کشته را به همراه داشته است، اما بخش اعظمی از دعواهای خیابانی یا خانوادگی و دیگر نزاع ها بدون تشکیل پرونده خاتمه پیدا می‌کند و طرفین با پادر میانی مردم از هم جدا می‌شوند.
پرداختن به نزاع ها از هر نوعی، امروزه در جامعه به عنوان یک آسیب اجتماعی از اهمیت خاصی برخوردار است و به همراه خود آسیب های متعدد دیگری را به همراه دارد که علاوه بر بار روانی، هزینه های سنگینی را به جامعه تحمیل می کند که جا دارد از زوایای گوناگون اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی توسط کارشناسان و مسئولان ذیربط بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
مراجعه بیش از ۳۳۴ هزار نفر به دلیل نزاع در ۶ ماه امسال به پزشکی قانونی
سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرده است: در نیمه نخست امسال ۳۳۴ هزار و ۹۷ مصدوم نزاع برای انجام معاینات، بررسی صدمات و تعیین خسارت به مراکز پزشکی قانونی کشور مراجعه کردند که از این تعداد مراجعه کننده ۲۲۵ هزار و ۴۲۱ نفر مرد و ۱۰۸ هزار و ۶۷۶ نفر زن بودند که این آمار در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که تعداد مراجعان نزاع ۳۳۰ هزار و ۴۰۰ نفر بودند تغییر چندانی ندارد.
استان تهران صدرنشین مراجعه مصدومان نزاع به پزشکی قانونی
براساس اعلام سازمان پزشکی قانونی کشور، استان تهران با ۵۱ هزار و ۱۲۰ نفر و خراسان جنوبی با ۲۵۱۹ نفر به ترتیب بیشترین و کمترین آمار مراجعان مصدوم نزاع به پزشکی قانونی را در ۶ ماه نخست سال جاری داشته‌اند.
در نیمه نخست امسال ۳۳۴ هزار و ۹۷ مصدوم نزاع برای انجام معاینات، بررسی صدمات و تعیین خسارت به مراکز پزشکی قانونی کشور مراجعه کردند،استان تهران بیشترین مراجعه را داشت .
رسیدگی به شکایات نزاع و بررسی آسیب های مصدومان منازعات درپزشکی قانونی
یکی از وظایف سازمان پزشکی قانونی کشور رسیدگی به شکایات نزاع و بررسی آسیب های مصدومان منازعات است که با دستور مقام قضایی به این سازمان ارجاع می شوند.
مصدومانی که در بسیاری موارد در پی یک درگیری ساده با موضوعی نه چندان مهم، دچار آسیب ها و صدمات جسمانی می شوند که گاه خسارات آن به مراتب بیشتر و جدی تر از دلیلی است که به خاطر آن با یکدیگر درگیر شده اند.
سالانه بیش از نیم میلیون مورد از ارجاعات به سازمان پزشکی قانونی مربوط به نزاع است
در ادامه گزارش پزشکی قانونی تاکید شده است: آمار مراجعان نزاع به مراکز پزشکی قانونی یکی از بیشترین موارد ارجاعات به پزشکی قانونی را شامل شده (حدود ۴۰ درصد کل معاینات ۶ ماهه ۱۴۰۰) و سالانه بیش از نیم میلیون مورد از ارجاعات سازمان را به خود اختصاص می دهد.
در ۶ ماه نخست سال جاری استان های تهران با ۵۱ هزار و ۱۲۰، خراسان رضوی با ۳۰ هزار و ۱۷۱ و آذربایجان شرقی با ۲۴ هزار و ۱۱۹ نفر بیشترین و استان های بوشهر با هزار و ۶۷۷، ایلام با هزار و ۹۷۹ و خراسان جنوبی با ۲ هزار و ۵۱۹ نفر کمترین آمار مراجعان نزاع را داشته اند.
بر اساس این گزارش در ۶ ماهه نخست امسال بیشترین تعداد مراجعان نزاع در خرداد ماه با ۶۰ هزار و ۱۷۵ نفر به ثبت رسیده است ضمن آنکه سه ماه تیر و مرداد و شهریور نیز رقم های بیش از ۵۲ هزار نفر را در برگرفته اند.
اردبیل، بیشترین مراجعان نزاع بر حسب جمعیت
در گزارش پزشکی قانونی تاکید شده است: تعداد مراجعان نزاع بر حسب جمعیت، در استان های اردبیل، آذربایجان شرقی، همدان و زنجان بیشترین و استان های هرمزگان و بوشهر کمترین تعداد را داشته اند.
بیشترین تعداد مراجعان مراکز پزشکی قانونی در موضوع نزاع مربوط به فصل تابستان و بالاترین رقم آن نیز مربوط به ماه مرداد با بیش از ۶۱ هزار مورد مراجعه بوده است.
افزایش مراجعات نزاع در فصل گرم سال
در گزارش پزشکی قانونی آمده است: به استناد آمارهای موجود تعداد مراجعات نزاع در تمام ایام سال در یک محدوده نبوده و تعداد مراجعان نزاع معمولا در فصول گرم سال بیش از دیگر ایام است که شاید بتوان گرم شدن هوا و پایین آمدن آستانه تحمل مردم را یکی از دلایل این افزایش دانست.
در این گزارش تصریح شده است: آمارهای سال گذشته (۱۳۹۹) نزاع نشان می دهد که بیشترین تعداد مراجعان مراکز پزشکی قانونی در موضوع نزاع مربوط به فصل تابستان و بالاترین رقم آن نیز مربوط به ماه مرداد با بیش از ۶۱ هزار مورد مراجعه بوده است.
در نیمه نخست امسال نیز با شروع ماه های گرم سال شاهد افزایش تعداد ارجاعات نزاع به مراکز پزشکی قانونی بودیم به نحوی که بیشترین تعداد مراجعان نزاع با ۶۰ هزار و ۱۷۵ نفر در خرداد ماه ثبت شده است.
عوامل متعددی موجب افزایش نزاع در فصول گرم سال می شود
به گفته ، عضو هیات علمی و روان پزشک سازمان پزشکی قانونی کشور عوامل متعددی موجب افزایش نزاع در فصول گرم سال می شود، گرمای هوا، افزایش ترددهای خیابانی، تنش‌های اقتصادی و اجتماعی، استرس‌های ناشی از هوای گرم و ... از جمله این موارد هستند، گرما به عنوان نوعی استرس که از نظر مسایل زیست شناختی قابل بررسی است، مطرح می شود که با کاهش آب بدن، افزایش تنش و تحریک پذیری را به دنبال دارد. در این شرایط حالت تعادل زیست شناختی انسان به هم می خورد و سیستم بدنی آماده واکنش‌های شدیدتر از معمول است.
مهدی صابری افزود: علاوه بر این در فصل گرما ترددهای خیابانی هم افزایش می یابد و بسیاری از خانواده ها و جوانان در ساعات اولیه شب برای گذران وقت از خانه خارج می شوند. این موضوع افزایش ترافیک و شلوغی پارک‌ها و بوستان ها را به دنبال دارد و به همین دلیل برخوردهای اجتماعی نیز بیشتر می شود.
پسران جوان بیشترین گروه مراجعان نزاع هستند
عضو هیات علمی و روان پزشک سازمان پزشکی قانونی کشور تصریح کرد: هرچند گرما تنها دلیل تشدیدکننده نزاع نیست، اما در کنار گرمای هوا، استرس‌های دیگری هم در بیشتر شدن برخوردهای خشن اجتماعی مؤثرند؛ از جمله این موارد می توان به مسایل ساده‌ای همچون ترافیک تا مشکلات بزرگتر همچون مسایل اقتصادی، گرایش جوانان به مواد روانگردان، عدم برنامه ریزی مناسب برای اوقات فراغت، الگوبرداری‌های نادرست از برخی شخصیت‌های خشن در برنامه های ماهواره ای و اینترنت و کمبود و گران بودن امکانات تفریحی سالم برای جوانان و ... اشاره کرد.
صابری با بیان اینکه پسران جوان بیشترین گروه مراجعان نزاع هستند، گفت: جوانان عمدتا تحریک پذیر و متوقع‌ترند و به دلیل احساس غرورشان در مواردی که تصور می کنند احترام به نفسشان خدشه دار شده برخورد می کنند، در حالی که در سنین سالمندی و میانسالی پرخاشگری کمتر دیده می شود.
وی خاطر نشان کرد: اگر همه عوامل مؤثر در ایجاد پرخاشگری وجود داشته باشد، اما فرد تا اندازه‌ای از خویشتنداری برای پرهیز از رفتار خشن برخوردار باشد میزان نزاع تا حد قابل توجهی کاهش می یابد، این خویشتنداری تحت تاثیر مسایل سرشتی، تربیتی و فرهنگی، آموزش مهارت های فردی مانند کنترل خشم و حل مسئله و نیز روش‌های مدارا با مشکلات و همچنین حمایت فرزندان از سوی والدینشان ایجاد می شود.
مسایل ساده‌ای همچون ترافیک تا مشکلات بزرگتر همچون مسایل اقتصادی، گرایش جوانان به مواد روانگردان، عدم برنامه ریزی مناسب برای اوقات فراغت، الگوبرداری‌های نادرست از برخی شخصیت‌های خشن در برنامه های ماهواره ای و اینترنت و کمبود و گران بودن امکانات تفریحی سالم برای جوانان می توانند از عوامل ایجاد نزاع باشد.
چند توصیه به مراجعه کنندگان نزاع به پزشکی قانونی
مراجعه کنندگان نزاع به پزشکی قانونی توجه داشته باشید که ظاهر خون آلود تأثیری در تعیین میزان صدمات و صدور نظریه کارشناسی توسط پزشکی قانونی ندارد، آنچه مبنای صدور نظریه کارشناسی در خصوص جراحات است، نوع جراحت و برخی خصوصیات آن است. بنابر این معاینه دقیقتر ضایعات نیازمند تمیز بودن موضع و بررسی دقیق آن توسط کارشناسان پزشکی قانونی است.
همچنین به یاد داشته باشید که دیگر چیزی به نام «طول درمان» در پزشکی قانونی تعیین نمی‌شود. آنچه امروز در گواهی های پزشکی قانونی وجود دارد تعیین زمان «معاینه مجدد» است که هدف از آن، تعیین سرنوشت جراحات و صدمات و حفظ حقوق مصدومان است که آیا جراحت یا صدمه به صورت بدون عیب التیام می یابد و یا اینکه با عدم التیام و یا التیام نامطلوب موجب ایجاد نقص عضو می شود.
ارائه معرفی نامه از مراجع قضایی و یا کلانتری به پزشکی قانونی الزامی است
برای صدور نظریه کارشناسی در خصوص صدمات ناشی از نزاع توسط سازمان پزشکی قانونی نیز ارائه معرفی نامه از مراجع قضایی و یا کلانتری الزامی است.
در مواردی برای بررسی دقیق تر جراحات و یا عوارض صدمات نیازمند اخذ مشاوره و یا تصویربرداری و یا سایر اقدامات پاراکلینیک است، این امر برای حفظ حقوق مراجعان و اظهار نظر دقیق در خصوص صدمات است، بنا براین صبر و شکیبایی بیشتر مراجعان را می طلبد.
همچنین در صورت وجود جراحات و صدمات عمده و تهدید کننده، فرد می تواند پس از انجام اقدامات درمانی به پزشکی قانونی مراجعه کند. سوابق اقدامات انجام شده از سوی پزشکی قانونی از مرجع درمان کننده اخذ خواهد شد تا حقی از فرد ضایع نشود.
صدمات ایجاد شده در نزاع (شامل آثار ضرب و جرح) یا مشمول دیه است یا ارش. دیه "مقدار مالِ معینی است و در شرع مقدس به سبب جنایات غیرعمدی بر نَفس، عضو یا منفعت یا جنایات عمدی در مواردی که به هر جهت قصاص ندارد، مقرر شده است.
اَرش نیز «دیه غیر مقدر است و میزان آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تأثیر آن بر سلامت مجنی علیه(کسی که جرمی به ضرر او واقع شده است) و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس میزان آن را تعیین می کند.» بنابراین در مواردی که برای صدمه وارده دیه مقدر وجود نداشته باشد کارشناس پزشکی قانونی بر اساس نوع جراحت و کیفیت آن و میزان تأثیر آن بر سلامت فرد مصدوم و ایجاد یا عدم ایجاد نقص عضوی و میزان تأثیر صدمات در کارایی عضو یا اندام، اقدام به تعیین ارش می کند که میزان ارش نسبت به دیه کامل انسان تعیین می شود.