روزنامه ایران یکم اسفند در گزارشی به چالش‌های مراکز درمانی اطفال و ضرورت واکسیناسیون کودکان زیر ۱۲ سال در پیک اُمیکرون پرداخت و نوشت: منحنی شیوع اپیدمی اُمیکرون در حالی به سمت قله پیک ششم حرکت می‌کند که براساس نتایج آخرین بررسی‌های وزارت بهداشت در صد و چهارمین هفته منتهی به اپیدمی کووید۱۹ در کشور، روند بستری و فوتی ناشی از این بیماری در عمده استان‌ها افزایش بارزی داشته است. همچنین میزان مرگ‌های هفتگی کرونایی در استان تهران که مدتی دو رقمی بود، در هفته اخیر سه رقمی شد.
در ادامه مرور روند همه‌گیری این را هم در نظر بگیرید که تعداد موارد فوت جدید در کشور ۹۵۲ نفر بوده که عدد قابل تأملی است. یعنی روزانه به‌طور متوسط نزدیک به ۱۴۰ نفر قربانی سویه اُمیکرون شده‌اند و نزدیک به ۲۰۰ هزار بیمار کرونایی در هفت روز در کشور شناسایی شده است. از سوی دیگر با گسترش سویه اُمیکرون در کشور و از سوی دیگر کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی، تعداد شهرهای با وضعیت قرمز در کشور از ۲۴۷ به ۳۳۷ شهر افزایش یافت.
آخرین وضعیت رنگ‌بندی شهرستان‌ها نشان می‌دهد، هم اینک ۳۳۷ شهر در وضعیت قرمز، ۶۴ شهر در وضعیت نارنجی و ۴۷ شهر در وضعیت زرد کرونایی قرار دارند و نقاط آبی رنگ روی نقشه کرونایی به صفر مورد رسیده است. تغییر رنگ نقشه مناطق و همچنین آمار بالای مبتلایان حاکی از روزهای سخت در دو هفته آتی است. طبق اعلام وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سرعت انتشار اُمیکرون در کشور فراتر از پیش‌بینی‌هاست و با ادامه تاخت و تاز اُمیکرون از امروز تا دو هفته دیگر منحنی پیک ششم به سمت قله صعود خواهد کرد و بعد از آن یعنی اواخر اسفند ماه شیب قله پیک ششم نزولی خواهد شد.
در چنین شرایطی این روزها متخصصان حوزه سلامت علاوه بر تکمیل واکسیناسیون خانواده‌ها همچنین بر واکسیناسیون کودکان زیر ۱۲ سال تأکید دارند. وزارت بهداشت نیز از خانواده‌ها درخواست کرده کودکان ۵ تا ۱۲ سال را سریعاً واکسینه کنند. این در حالی است که طبق اعلام سرپرست مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت، آمار کودکانی که واکسن کرونای خود را دریافت کرده‌اند امیدوارکننده نیست و تاکنون ۵ تا ۶ درصد کودکان واجد شرایط زیر ۱۲ سال واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند.
نکته قابل توجه آنکه هم اینک ۲۱ درصد بستری‌های سویه اُمیکرون در ایران کودکان هستند. طبق اعلام علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، واکسن پاستوکووک یا همان سوبرانا دو که در لیست اضطراری سازمان بهداشت جهانی بر اساس به‌کارگیری در رده‌های سنی زیر ۱۸ سال آمده است، مراحل اولیه اقدام برای دریافت تأیید سازمان بهداشت جهانی را طی کرده و جزو واکسن‌های مورد تأیید برای اطفال دو ساله در دنیا است.
ناجی با بیان اینکه بیشتر کودکان هنوز واکسینه نشده‌اند و باید بیشتر مراقب‌شان باشیم، می‌گوید: واکسن فایزر نیز توسط FDA و CDC برای کودکان تأیید شده و سوبرانا توسط کوبا و کلمبیا و سینوفارم نیز در برخی دیگر کشورها تأیید شده و این واکسن‌ها در لیست سازمان بهداشت جهانی قرار دارند. البته این به معنای اخذ مجوز از سازمان بهداشت جهانی نیست.
با همه اینها واکسیناسیون کودکان تصمیم آسانی برای پدرها و مادرها نیست. سه واکسن پاستوکووک، سینوفارم و فایزر در زمینه کودکان تحقیقاتی انجام داده‌اند. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی سال گذشته تا اکتبر ۲۰۲۱ و قبل از ظهور سویه اُمیکرون میزان ابتلا در کودکان ۵ تا ۱۴ سال ۷ میلیون نفر مبتلا گزارش شده که هزار و ۳۲۸ نفرشان جانشان را از دست دادند. در اُمیکرون میزان ابتلا و بستری در کودکان بیشتر شده و یک‌سوم از کودکانی که بستری می‌شوند امکان انتقال‌شان به آی‌سی‌یو وجود دارد. در کنار اینها کودکان می‌توانند منبع خوبی برای انتقال باشند.
واکسن پاستوکووک در ونزوئلا مجوز گرفته و در کوبا نیز مجوز تزریق دارد، در ایران نیز این واکسن مجوز تزریق برای کودکان زیر ۱۲ سال دارد ولی تاکنون عوارض جدی از آن گزارش نشده است. کشورهای امارات و چین نیز واکسن سینوفارم را برای تزریق بالای سه سال تأیید کرده‌اند چون اثربخشی واکسن در سنین ۵ تا ۱۰ سال صددرصد است. درباره عوارض واکسن‌ها نیز گفته می‌شود که عوارض شان در کودکان کوتاه مدت است به‌طوری که با تزریق واکسن سینوفارم در کودکان ۶ تا ۱۱ سال ۲۹ درصدشان دچار عوارض شدند و علائم خفیف شامل درد دست، تب و سرفه و اسهال و سرفه و سردرد گزارش شده است.
افزایش بی‌سابقه تعداد مراجعین سرپایی کودکان در بیمارستان مفید
کادر درمان شاغل در بخش‌های عفونی مراکز درمانی تخصصی اطفال نیز بر این باورند که التهاب روزهای کرونایی با درگیری کودکان بیشتر می‌شود، سویه‌ای که اگر چه ابتدا تصور می‌شد نسبت به سویه‌های پیشین خود کم‌خطرتر است، اما حالا با رشد پنج برابری آمار فوتی‌های کرونایی در طول یک ماه گذشته ضرب شستش را نشان داد. اُمیکرون به رغم ساده انگاری‌ها می‌تواند طی دو هفته آینده آمار سهمگین‌تری را رقم بزند.
دکتر شهناز آرمین مسئول کمیته کنترل عفونت در بیمارستان مفید در پاسخ به اینکه نرخ ابتلا و بستری کودکان در پیک اُمیکرون را نسبت به پیک‌های قبلی کرونا چطور ارزیابی می‌کنید؟ به «ایران» می‌گوید: در سویه‌های قبلی ویروس کرونا به دلایل محتملی از جمله اینکه کودکان رسپتورهای(گیرنده‌های سلولی) کمتری برای چسبندگی به آنتی ژن‌های ویروس دارند، اغلب ناقل بی‌علامت هستند یا بیماری شدید در آنها کمتر است. با این حال کودکان همیشه درگیری با کووید۱۹ داشته‌اند اما بیماری‌زایی در آنها بشدت بزرگسالان نبود.
دکتر آرمین در ادامه می‌افزاید: آمار و شواهد نشان می‌دهد که افراد بالغ واکسینه شده نسبت به واکسینه نشده‌ها بیماری را خفیف می‌گیرند اما طیفی از جامعه از جمله کودکان که واکسینه نشده‌اند با علائم تب بالا، اسهال و استفراغ، بی‌حالی و نداشتن تغذیه صحیح و کاهش وزن به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.
اگرچه درگیری قسمت تحتانی دستگاه تنفسی در کودکان به‌طور کلی زیاد نیست و درصد کمی از کودکان مبتلا به اُمیکرون به دلیل مشکلات تنفسی در آی‌سی‌یو بستری می‌شوند اما اغلب کودکان دارای علائم ذکر شده نیاز به درمان‌های مراقبتی در بیمارستان دارند همه اینها باعث شده حجم مراجعه کودکان به بیمارستان افزایش پیدا کند.
به گفته مسئول کمیته کنترل عفونت در بیمارستان مفید، مراجعه کودکان سرپایی نسبت به پیک‌های قبلی افزایش چشمگیری داشته است، روزانه به‌طور متوسط بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ کودک با علائم مشکوک به اُمیکرون به اورژانس بیمارستان مفید کودکان مراجعه می‌کنند و بطور میانگین روزانه ۲۰ کودک مبتلا به اُمیکرون بستری می‌شوند برای همین در حال حاضر همه ۲۸ تخت بستری کووید۱۹ پر شده و ۲۰ تخت بخش‌های پرکووید نیز پر از کودکان مشکوک به علائم اُمیکرون است.
البته امکان دارد وضعیت به مراتب نیز بدتر شود، تعداد مراجعین به قدری بالا رفته که کودکان نیازمند به بستری در اورژانس بستری موقت می‌شوند. همه اینها منجر به استهلاک کادر درمان و ابتلای آنها به بیماری شده است که در نتیجه باعث شده کادر درمان از چرخه ارائه خدمات خارج و فشار مضاعفی به نیروهای فعال در بخش‌ها وارد شود.
این متخصص عفونی می‌گوید: چالش اصلی ما ابتلای کودکان دارای بیماری زمینه‌ای، مبتلایان به سرطان، پیوند عضو، دیابت، بیماران کلیوی و روماتولوژی است که عمده مرگ‌های ناشی از کرونا نیز بین این کودکان اتفاق می‌افتد یعنی اُمیکرون به تنهایی باعث فوت کودکان نشده است.
او با بیان اینکه پزشکان بیمارستان مفید روزانه دو برابر استانداردهای تعریف شده به کودکان کرونایی خدمات ارائه می‌دهند، همچنین درباره چالش دسترسی به دارو در بخش اطفال عنوان می‌کند: مسأله اصلی ما کمبود داروی «IVIG »است، این دارو ایمونوگلوبین است که برای کودکان مبتلا به کرونا و دچار التهاب تجویز می‌شود. به دلیل افزایش تعداد مبتلایان، نگرانی از کمبودهای این دارو در کشور افزایش یافته است.
این متخصص عفونی با تأکید بر اینکه یکی از مسائل اصلی مراکز درمانی اطفال کمبود تخت‌های آی‌سی‌یو است، می‌گوید: ما مجبور شده‌ایم در بیمارستان مفید تخت آی‌سی‌یوی کووید۱۹ ایجاد کنیم، از طرفی خانواده‌ها کودکان‌شان را با تب بالا و علائم مشکوک به کرونا به بیمارستان می‌آورند، این گروه از کودکان تا زمانی که جواب تست کوویدشان آماده نشده نمی‌توانند وارد بخش‌های عادی شوند. همین مسأله موجب نارضایتی خانواده‌ها می‌شود، برای همین مجبور شده‌ایم برای کودکان مشکوک به اُمیکرون بخش‌های پر کووید۱۹ را آماده کنیم.
وی درباره چرایی آمار بالای ابتلای کودکان به اُمیکرون نیز عنوان می‌کند: خانواده‌ها تصورشان بر این است چون دو یا سه دوز واکسن تزریق کرده‌اند نیازی به استفاده از ماسک ندارند، بنابراین پس از ابتلا به بیماری بلافاصله کودکان را نیز در معرض ابتلا قرار می‌دهند. همچنین تصورشان بر این است که اُمیکرون نوعی سرماخوردگی است در حالی که اُمیکرون سرماخوردگی ساده نیست. توصیه ما این است که حتماً فاصله‌گذاری اجتماعی را در کودکان جدی بگیرید، چون کودکان در سنین پایین امکان استفاده از ماسک را ندارند. از طرفی واکسیناسیون کودکان زیر ۱۲ سال با واکسن‌های توصیه شده وزارت بهداشت بسیار نکته مهمی است چرا که ابتلای مجدد به اُمیکرون زیاد است یعنی برای کسی که اُمیکرون گرفته به فاصله یک ماه مجدداً احتمال درگیری وجود دارد، بنابراین اگر چرخه را قطع نکنیم ویروس در جامعه می‌چرخد و امکان اینکه موتاسیون دیگری به سرایت اُمیکرون و به شدت دلتا باشد، زیاد است.