مرتضی مکی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، در مورد آخرین روند مذاکرات وین گفت: مجموعه اظهارنظرهایی که از سوی مقامات ایرانی، اروپایی و دیگر طرف‌های برجام مطرح می‌شود، نشانگر گام‌های موثری است که تاکنون برداشته شده است، البته همچنان اختلافاتی وجود دارد که به اراده سیاسی طرف غربی بستگی دارد.
وی افزود: این اراده برای تصمیم گیری هنوز با حدس و گمان‌هایی مواجه است اما در نهایت این آمریکا است که باید تصمیم نهایی خود را بگیرد و می‌توان گفت اکنون چشم انداز توافق برجام از ابهام خارج شده است و با توجه به اظهار نظرها روند مذاکرات برجام روشن است.
مکی در توصیف یک توافق خوب گفت: توافق خوب واژه‌ای است که هرکس در مورد آن برداشتی دارد، آمریکایی‌ها توافق خوب را بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای می‌دانند، از طرفی ایران رفع کامل تحریم‌ها، راستی‌آزمایی و تضمین عدم خروج آمریکا و بالابردن هزینه خروج آمریکا را توافق خوب ارزیابی می‌کنند. اما باید در نظر گرفت که در هر مذاکره‌ای بده‌بستان صورت می‌گیرد و مذاکره برای رسیدن به توافقی است که در آن خواسته‌های دو طرف تامین شود. باتوجه به همه این مسائل توافق خوب برای ایران شامل رفع تمامی تحریم‌ها است، به عقیده من اگر تحریم‌ها رفع شوند و خواسته‌های ایران مورد موافقت قرار بگیرد، ما به توافق خوب رسیده‌ایم.
توافق خوب برای ایران شامل رفع تمامی تحریم‌ها و ایجاد گشایش اقتصادی است
این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: حتی اگر دولت بایدن نتواند تضمینی برای باقی ماندن دولت آینده آمریکا در برجام بدهد، ما سه سال تا پایان دولت بایدن فرصت داریم و در این مدت می‌توانیم هزینه‌های خروج از برجام را تا جایی بالا ببریم که دولت بعدی آمریکا نتواند از این توافق بین‌المللی خارج شود.
مرتضی مکی با اشاره به توانایی‌های کشورمان در صنعت هسته‌ای تصریح کرد: این موضوع بیش از هر چیز وابسته به اراده سیاسی در ایران است که از فرصت موجود حداکثر استفاده را برای ماندگاری برجام انجام دهد، بهترین تضمینی که اکنون ایران در اختیار دارد این است که ما در دستاوردهای هسته‌ای به پیشرفتی رسیده‌ایم که در صورت خروج مجدد آمریکا از برجام می توانیم با سرعت فعالیت‌های هسته ای خود را از سر بگیریم.
آمریکا ناقض قوانین بین الملل
مکی در پاسخ به این سوال که آیا براساس قوانین بین‌الملل می‌توان از آمریکا تضمین گرفت که مجددا از برجام خارج نشود؟ گفت: با وجود قواعدی که در حقوق بین‌الملل وجود دارد اما نگاهی واقع‌گرایانه به تاریخ و مناسبات کشورها نشان می‌دهد که در نهایت قدرت تعیین‌کننده مسائل است و کشورها نیز تلاش می‌کنند با افزایش قدرت سخت و نرم، همچنین با توجه فرصت‌ها و توانایی‌های خود هم از حقوق بین‌الملل بهره ببرند و هم در صورت نیاز از قدرت خود خارج از محدوده قوانین استفاده کنند.
او افزود: برخی از کشورها به سادگی قوانین بین‌الملل را زیر پا می‌گذارند و چنین اقداماتی غالبا وابسته به میزان قدرت آنهاست، در مقابل قوانین و نهادهای بین‌المللی نیز نمی‌توانند جلوی آنها را بگیرد، بسیاری از پیمان‌های بین‌المللی محدودکننده قدرت هستند اما کشورهای قدرتمند برخی از مفاد این پیمان‌ها را رعایت نمی‌کنند، به عنوان مثال براساس ان‌پی‌تی کشورها می‌توانند دستاوردهای علمی و هسته‌ای خود را گسترش دهند، اما کشورهای غربی ایران را از این کار منع می‌کنند و به طرق مختلف تلاش می‌کنند مقابل کشورمان بایستند. علاوه بر این در ان‌پی‌تی گفته شده که قدرت‌ها باید به سوی خلع سلاح کامل هسته‌ای بروند اما قدرت‌های هسته‌ای حاضر به خلع سلاح نیستند و با اتکا به قدرت و در چهارچوب منافع به این قانون عمل نمی‌کنند.
ترامپ با اتکا به قدرت آمریکا حقوق بین الملل را نقض کرد و نه تنها از برجام خارج شد بلکه بسیاری از توافقنامه های جهانی را نقض کرد و هیچ کشوری نتوانست جلوی او را بگیرد
او با اشاره به اقدامات غیرقانونی آمریکا در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ تاکید کرد: به عنوان مثال ترامپ با اتکا به قدرت آمریکا حقوق بین‌الملل را نقض کرد و نه تنها از برجام خارج شد بلکه بسیاری از توافقنامه‌های جهانی را نقض کرد و هیچ کشوری نتوانست جلوی او را بگیرد. تحریم‌های ثانویه ترامپ علیه ایران ناقض حقوق بین‌الملل است اما بسیاری از کشورها با هزینه و فایده کردن منافع خود رابطه خود را با ایران قطع کردند، این موضوع را باید در تصمیم‌گیری‌های سیاسی مدنظر قرار داد و نباید تنها به حقوق بین‌الملل تکیه کرد، باید با توجه به شرایط تصمیم‌گیری کنیم.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه مقامات آمریکایی گفته‌اند که نمی‌توانند در مورد رفتار دولت بعدی تضمین بدهند، افزود: دونالد ترامپ این موضوع را نشان داد که آمریکا تعهدی به توافقات خود ندارد. در مذاکرات اخیر نیز راهی که می‌تواند تضمینی برای باقی ماندن در برجام باشد این است که هزینه‌های خروج آمریکا را بالا ببریم. ما باید از فرصت باقی‌مانده دولت بایدن استفاده کنیم و با حفظ سانتریفیوژها و بقیه دستاوردهای هسته ای خود بتوانیم در صورت خروج مجدد آمریکا، برنامه هسته‌ای خود را ادامه دهیم، این دستاوردها، ابزارهای قدرتمندی در جهت تضمین توافق احتمالی هستند. علاوه براین اگر شرکت‌های آمریکایی وارد کشورمان شوند و در ایران سرمایه گذاری کنند دولت‌های بعدی تحت فشار این شرکت‌ها قرار می‌گیرند و به دلیل منافع شرکت‌های خود به سادگی از برجام خارج نمی‌شوند.
او در مورد سیاست‌های رسانه‌ای غرب تصریح کرد: آمریکا و حامیانش تلاش می‌کنند توپ را در زمین طرف مقابل بیاندازند باید دید نهایتا گفتگوهایی که بر سر میز مذاکره انجام می‌شود، چه خروجی خواهد داشت اما با توجه به اینکه ایران کشوری بزرگ و قدرتمند در منطقه و حتی جهان است، می‌تواند از فرصت‌ها و قدرت خود برای حفظ منافع ملی بهره کامل ببرد و در مقابل خواسته‌های غیرقانونی بایستد.