ثبت احوال در ایران همزمان با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام «فاطمه ایرانی» در سوم دی سال ۱۲۹۷ در تهران فعالیت خود را آغاز کرد و از آن سال تا کنون خدمات ارزنده ای به ایرانیان ارائه کرده است.
تا قبل از تاسیس ثبت احوال، ثبت وقایع حیاتی از جمله ولادت و وفات افراد براساس اعتقادات مذهبی و سنت های رایج در کشور، با نگارش نام و تاریخ ولادت مولود در پشت جلد کتب مقدس از جمله قرآن مجید انجام می شد. از افراد متوفی جزء نام و تاریخ وفات آنها که بر روی سنگ قبر نگاشته می شد، اثری مشاهده نمی شد و با گسترش فرهنگ و دانش بشری، توسعه روزافزون شهرها و روستاها و افزایش جمعیت کشور نیاز به سازمان و تشکیلاتی برای ثبت وقایع حیاتی ضرورتی اجتناب ناپذیر شد و به تدریج ایده تشکیل سازمان متولی ثبت ولادت و وفات و نیز صدور شناسنامه برای اتباع کشور قوت گرفت.
با تاسیس سازمان ثبت احوال کشور، ثبت ولادت و صدور شناسنامه، ثبت وفات و صدور گواهی، تعویض شناسنامه های موجود در دست مردم، ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات، صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجه و تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی، ایجاد پایگاه اطلاعات جمعیتی و صدور کارت شناسنایی ملی، جمع آوری و تهیه آمار انسانی سراسر کشور و انتشار آن و همچنین وظایف مقرر دیگری که طبق قانون به عهده سازمان گذاشته شد.
ثبت ولادت و صدور شناسنامه، ثبت وفات و صدور گواهی، تعویض شناسنامه های موجود در دست مردم، ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات، صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجه... بر عهده سازمان ثبت احوال کشور است
مهلت ثبت قانونی ولادت ۱۵ روز است
بر اساس قوانین سازمان ثبت احوال کشور، خانواده‌ها فرصت دارند تا ۱۵ روز بعد از تولد فرزندانشان ولادت آنها را در ثبت احوال ثبت کنند، ملاک ثبت و تاریخ ولادت بر اساس گواهینامه ولادت است که از سوی بیمارستان به خانواده ها داده می شود مهلت قانونی ثبت تولد نوزادان در سازمان ثبت احوال ۱۵ روز از زمان تولد است و خانواده‌ها باید در این مهلت اقدام کنند.
بیش از ۹۹ درصد از ولادت ها در کشور در مهلت قانونی ثبت می شود
بر اساس اعلام سازمان ثبت احوال، بیش از ۹۹ درصد از ولادت ها در کشور در مهلت قانونی (۱۵ روز) ثبت می شوند و هموطنان باید دقت داشته باشند که ولادت را در مهلت قانونی ثبت کنند، اگر ولادت در مهلت قانونی ۱۵ روز ثبت نشود، برای ثبت خارج از این مهلت، افراد هزینه بیشتری را متحمل می شوند.
بر اساس ماده ۱۲ قانون ثبت احوال کشور در خصوص ثبت ولادت، ولادت هر طفل در ایران اعم از اینکه پدر و مادر طفل ایرانی یا خارجی باشند، باید به نماینده یا مامور ثبت احوال اعلام شود و ولادت اطفال ایرانیان مقیم خارج از کشور هم به مامور کنسولی ایران در محل اقامت و اگر نباشد به نزدیکترین مامور کنسولی و یا سازمان ثبت احوال کشور اعلام شود.
پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه، مادر در صورتی که ازدواج او قانونی به ثبت رسیده باشد، وصی یا قیم یا امین با ارائه مدارک ذیربط، متصدی یا نماینده موسسه ای که طفل به آنجا سپرده شده و صاحب واقعه (ولادت) که سن او ۱۸ سال به بالا باشد، می توانند برای ثبت ولادت و گرفتن شناسنامه اقدام کنند.
همچنین انتخاب نام نوزاد به عهده اعلام کننده است و برای نامگذاری یک نام ساده و یا مرکب که یک نام محسوب می شود قابل انتخاب است و انتخاب نام هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می شود و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نام های زننده مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است و انتخاب نام در مورد اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است و بیان سیادت در مورد ساداتی که سیادت آنها در شناسنامه پدر یا جد پدری مندرج باشد الزامی است.
انتخاب نام هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می شود و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نام های زننده مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است
آمار ولادت ها در ۹ماهه امسال
بر اساس آمار اعلام شده توسط سازمان ثبت احوال کشور در بهار امسال ۲۶۹ هزار و ۷۴۸ نفر در کشور متولد شدند که ۱۳۹ هزار و ۲۹ نفر آنها پسر و ۱۳۰هزار و ۷۱۹ نفر هم دختر بوند و همچنین در تابستان امسال در مجموع ۲۸۷هزارو ۷۸۴نفر به دنیا آمدند که ۱۴۸ هزارو ۹۹۸ نفر پسر و ۱۳۸ هزار و ۷۸۶دختر ثبت شدند و در پاییز امسال هم ۲۸۷هزارو ۱۷۳واقعه ولادت اتفاق افتاد که ۱۴۷هزارو ۶۴۵نفرآنها پسر و ۱۳۹هزارو ۵۲۸دختر متولد شدند در مجموع در ۹ماهه امسال ۸۴۴هزارو ۷۰۵ نفر ولادتشان در ثبت احوال ثبت شد.
مهلت قانونی ثبت فوت در ثبت احول ۱۰ روز است
براساس قوانین ثبت احوال، مهلت قانونی ثبت فوت در ثبت احول ۱۰ روز است و وفات هر فرد اعم از ایرانی یا خارجی باید به یکی از ادارات ثبت احوال سراسر کشور اعلام شود.
برابر ماده ۲۲ قانون ثبت احوال کشور، وفات هر فرد اعم از ایرانی یا خارجی باید به یکی از ادارات ثبت احوال سراسر کشور اعلام شود و همچنین وفات ایرانیان در خارج از کشور به ماموران کنسولی محل اقامت یا به یکی از ادارات سازمان ثبت احوال کشور اعلام می شود.
نزدیکترین خویشاوند متوفی یا هر شخصی که در موقع وفات حاضر بوده با ارائه مدرک شناسائی، ماموران انتظامی متصدی یا صاحب مکانی که وفات در آن رخ داده است، متصدیان گورستان ها، مقامات قضایی و نظامی و گروه های امدادی، می توانند برای اعلام وفات واخذ گواهی فوت اقدام کنند.
مدارک مورد نیاز شامل شناسنامه متوفی و کارت شناسایی ملی، گواهی پزشک یا بیمارستان یا مسوولان گورستان یا معرفی و حضور ۲ نفر گواه با ارائه مدرک شناسایی در اداره ثبت احوال مورد مراجعه است.
وفات هر فرد اعم از ایرانی یا خارجی باید به یکی از ادارات ثبت احوال سراسر کشور اعلام شود و همچنین وفات ایرانیان در خارج از کشور به ماموران کنسولی محل اقامت یا به یکی از ادارات سازمان ثبت احوال کشور اعلام می شود
گواهی فوت نیز به هر شخصی و به هر تعدادی که درخواست شود داده می شود و برابر گواهی فوت وجهی طبق تعرفه جاری اخذ می شود و هزینه صدور گواهی فوت مطابق با تعرفه جاری ثبت احوال است و برای ثبت وفات و اخذ گواهی فوت کلیه ادارات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دارند در ساعات و ایام اداری پاسخگوی مراجعان باشند و در صورت تکمیل بودن مدارک لازم نسبت به ثبت وفات و صدور گواهی فوت در همان روز اقدام خواهد شد و در صورت عدم تحویل شناسنامه متوفی ارائه مدارکی که هویت وی را مشخص کند الزامی است که در این صورت پس از طی مراحل اداری نسبت به ثبت وفات و صدور گواهی فوت اقدام خواهد شد.
شبکه اعلام وقایع حیاتی در کشور با مشارکت بیش از ۳۵ هزار ثبت یار
کاهش کم ثبتی مرگ در کشور نیازمند تلاش و مشارکت عمومی تمام نهادهایی است که بر اساس ماده ۵ قانون ثبت احوال کشور، مکلف به مشارکت در فرآیند اعلام و ثبت وقایع حیاتی کشور شده اند.
در اجرای این ظرفیت قانونی، شبکه اعلام وقایع حیاتی در کشور از سال ۱۳۸۵ و با مشارکت بیش از ۳۵ هزار ثبت یار شکل گرفته است و ثبت یاران شامل دهیاران، بهورزان، متصدیان آرامستان ها، اعضای شوراهای اسلامی، شورایاران، مسئولان پایگاه های بسیج و مدیران مدارس هستند.
این مجموعه در ذیل شورای هماهنگی ثبت احوال استان ها و شهرستان ها به ریاست استانداران و فرمانداران فعال بوده و با برنامه ریزی و تلاش مستمر به انجام رسیده، در حال حاضر بیش از ۹۸ درصد فوت های ثبت شده در فاصله کمتر از یک سال از رخداد، در مهلت قانونی ۱۰ روزه به ثبت می رسند.
در ۹ماهه امسال ۸۴۴هزارو ۷۰۵ مورد ولادت و ۴۲۸هزارو ۶۰۵ مورد فوت در ثبت احوال ثبت شد
آمار فوتی ها در ۹ماهه امسال
بر اساس آمار اعلام شده توسط سازمان ثبت احوال کشوردر بهار امسال فوت ۱۳۶هزارو ۷۴۵نفر در ثبت احوال به ثبت رسید که ۷۶هزارو ۲۱۰نفر آنها مرد و ۶۰هزارو ۵۳۵ نفر هم زن بودند، همچنین در تابستان امسال در مجموع ۱۶۷هزارو ۱۶۱هزارنفر فوت کردند که ۹۲هزارو ۸۵۸نفر مرد و ۷۴هزارو ۲۹۷نفر هم زن بودند و در پاییز امسال فوت۱۲۴هزارو ۶۹۹هموطن در ثبت احوال به ثبت رسید که ۶۹هزارو ۴۷۴نفر آنها مرد و ۵۵هزارو ۲۱۷ زن بودند. در مجموع در ۹ماهه امسال ۴۲۸هزارو ۶۰۵ فوتی به ثبت رسید.