به گزارش ایرنا، خلیج گرگان پهنه ای در جنوب شرقی خلیج گرگان که در گذشته های نه چندان دور میزبان ملاحان و دریانوران دیار طبرستان و هیرکان بود و در طول حیات خود روزگاران پررونق و همچنین سخت و دشوار بسیاری را تجربه کرده است اما در ۲ دهه اخیر به سبب برخی ناملایمات بشری و نوسانات آب خزر روزگار مناسبی ندارد و حیاتش بیش از هر زمان دیگری در معرض خطر افتاده است.
سالهاست که در دولت های متعدد گذشته برای حال ناخوش خلیج گرگان صحبت های زیادی مطرح شد و جلسات، نشست ها و حتی مصوبات عریض و طویلی برای حیات دوباره آن به تصویب رساندند اما دریغ از یک لایروبی با بیل.
خلیج گرگان مساحتی حدود ۴۰۰ هزار هکتار دارد که بر اساس بررسی آخرین نقشه های هوایی حدود یک چهارم آن به سرزمین خشک تبدیل شده و هر روز از مساحت پهنه آبی ارزشمند آن کاسته می شود.
کاهش تراز آبی خزر، خشکسالی و کمتر شدن نزولات جوی، احداث سازه های آبی در مناطق بالادست و تقلیل حقابه ، ورود انواع فاضلاب و پسماند، افت کیفی آب منتهی به خلیج گرگان از جمله دغدغه های فرآروی این اکوسیستم کمر نظیر خزری است که در روزگار نه چندان دور محل تکثیر آبزیان نظیر ماهیان استخوانی و غضروفی، جذب پرندگان مهاجر بود و با داشتن کارکردهای اقتصادی و اکولوژیکی در حفظ چرخه زیست دریای خزر و معیشت جوامع محلی نیز نقش مهم و اثرگذاری داشت.
برای احیای خلیج گرگان مطالعات متعددی انجام شد و مشاوران و استادان مربوط دانشگاهی راهکارهای مختلفی از جمله لایروبی دالان های دسترسی بین خلیج گرگان و خزر نظیر کانال چپاقلی، کانال خزینی و کانال آشوراده (آرا کانال ) و یا پمپاژ آب از خزر به داخل خلیج گرگان اشاره شده است، با وجود ارائه این راهکارها در صحنه میدانی حتی به اندازه یک بیل دستی لایروبی انجام نشده است.
در زمان حاضر خلیج گرگان با مشکلاتی نظیر چنگ جلبکی و بوی متعفن ناشی از مرگ جلبکها ، بیرون زدن جزیره چند صد هکتاری آکاز(نیزار)، افزایش مواد محلول و معلق آلاینده در پهنه آبی خلیج گرگان گرفتار است و تعلل در اجرای عملیات احیا برای این زیستگاه خسارت های بیشماری را در پی دارد.
در آستانه سفر رییس جمهور دولت جهادی سیزدهم به گلستان علاقه مندان به طبیعت معتقدند که اجرای عملی احیای این اکوسیستم باید به عنوان نخستین دستاورد سفر رییس هیات دولت در دستور کار قرار داشته باشد. آنان با طرح این پرسش که آیا تشنگی خلیج گرگان با مصوبات دولت رفع می شود تا کارنامه درخشانی از فعالیت جهادی دولت در نظام جمهوری اسلامی به ثبت برسد.
عبدالحکیم ادریسی یکی از اعضای سمن های حامی محیط زیست در غرب استان گلستان به خبرنگار ایرنا گفت: خلیج گرگان تنها یک پهنه آبی معمولی نیست بلکه این منطقه ؛ مکانی برای اشتغال هزاران نفر از اهالی استان بود که متاسفانه تعلل در حفاظت و نگهداری آن سالهاست به مشکل بیکاری در منطقه دامن زده است.
وی اظهارداشت: در کمتر از ۲ دهه گذشته ماهیان خاویاری برای تکثیر وارد خلیج گرگان می شدند و این اکوسیستم محیطی امن برای زادآوری آبزیان خزر بود، آیا امروز خبری از آن هست؟ چرا تدبیر نکرده ایم؟
ادریسی خاطرنشان کرد : افزایش فاضلاب هایی که در این محدوده محصور تخلیه می شود از جمله دل نگرانی علاقه مندان به طبیعت است که متاسفانه هیچ راهکاری برای آن تاکنون اندیشیده نشده است.
این فعال محیط زیست تصریح کرد: صرف اینکه بخواهیم تلاش کنیم با لایروبی و یا پمپاژ آب سطح آب در خلیج بین المللی گرگان را افزایش دهیم راهبرد مطلوبی نیست بلکه باید به وضع کیفی آب هم توجه شود.
وی ادامه داد : در ۲ سال گذشته شاهد بودیم که حدود ۸۰ هزار قطعه انواع پرندگان آبزی در خلیج گرگان به دلایل گوناگون تلف شدند که تا سالها این موضوع از ذهن علاقه مندان به طبیعت زدوده نخواهد شد، فصل غم انگیزی که در اوراق تاریخ سواحل خزر ثبت شده است.
مسوولان استانی از سفر استانی دولت نهایت بهره را ببرند
رضا رسولی مقدم دیگر فعال محیط زیست از گرگان با اشاره به سفر استانی دولت به گلستان خاطرنشان کرد: دولت مردمی و جهادی سیزدهم با مصوبات خوب برای خلیج گرگان می تواند نام ماندگاری برای خود در این امر مهم زیست محیطی کشور به ثبت برساند.
وی بر ضرورت کاهش دغدغه های خلیج بین المللی گرگان تاکید و اضافه کرد : دولت های گذشته متاسفانه برای احیای این خلیج فقط شعار می دادند و در عمل کاری اصولی برای این اکوسیستم نکردند که امروز پیامدهای بی توجهی به آن را شاهدیم.
رسولی مقدم تاکید کرد: مسوولان ارشد استان از فرصت سفر استانی دولت به گلستان برای رفع انواع چالشهای اساسی استان بویژه خلیج گرگان نهایت بهره را ببرند.
سیدرضا هاشم نژاد رییس تورهای طبیعت گردی در استان گلستان به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از مهمترین موضوعاتی که بیانگر حال ناخوش خلیج گرگان است کاهش محسوس تعداد پرندگان زمستان گذران در این زیستگاه ارزشمند است.
وی اضافه کرد: روزگاری در پهنه خلیج گرگان شاهد فرود نزدیک به یک میلیون قطعه انواع پرندگان بودیم که این عدد در سال جاری ۱۵۰ هزار قطعه رسیده است که این امر مبین وضعیت اضطراری این اکوسیستم طبیعی است.
هاشم نژاد تصریح کرد: علاوه بر مشکل کمیت آب خلیج ورود فاضلاب چند شهر نظیر بندرگز ، بندرترکمن و کردکوی به این پهنه آبی مشکلات عدیده ای را ایجاد کرده است که باید برای این چالش اساسی آن تدابیر ویژه ای اتخاذ شود.
به گفته وی در سنوات قبل علاوه بر علاقه مندان به پرنده‌نگری در داخل کشور تعدادی گردشگران خارجی نیز به خلیج گرگان می آمدند که در سال های اخیر خبری از آنها نیست.
خلیج گرگان نیازمند اعتبار ویژه است
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گلستان هم در این ارتباط یادآور شد: اگر چه از سال ۱۳۹۴ کمیته ملی نجات خلیج گرگان شکل گرفته اما اقدامات عملی برای احیای خلیج انجام نشده است حال آنکه این خلیج به مانند دریاچه ارومیه نیازمند اعتبار ویژه است.
عفت همدم گفت: از ۵۰۰ کیلومتر طول رودخانه هایی که به خلیج ریخته می شود فقط ۱۹ کیلومتر لایروبی شده و برای تسریع در این روند نیاز به اعتبار ویژه است.
وی با بیان این که مجموعه این دلایل باعث شد که یک سوم خلیج گرگان خشک شود، افزود: بزودی این قسمت تبدیل به محیطی برای ریزگردها می‌شود؛ ریزگردها و دانه‌های نمکی تهدیدی جدی برای منطقه و استان گلستان هستند.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گلستان اضافه کرد: تمام طرح های توسعه استان در گرو خلیج گرگان است و احیای این خلیج اولویت اول استانداری محسوب می شود با این وجود پیگیری های علاقه مندان به خلیج گرگان، کمک شایانی به احیای آن می کند.
لزوم ارتقای تصفیه خانه های اطراف خلیج
رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی گفت: احیای خلیج گرگان در کنار لایروبی ها نیازمند ارتقای تصفیه خانه‌های اطراف آن در استان گلستان است.
سمیه رفیعی در سفر اخیر خود به گرگان خاطرنشان کرد: خلیج گرگان باید همزمان با سه کانال چپاقلی لایروبی شود که در کنار آن نیاز جدی به افتتاح تصفیه خانه در بالادست است.
وی تصریح کرد: تصفیه خانه شهرهایی مانند بندرترکمن و گمیشان باید ارتقا یابد چون در زمان حاضر در بهترین حالت ۶۰ درصد فاضلاب آنها پس از تصفیه وارد خلیج می شود که به یقین باید ۱۰۰ درصد تصفیه شود، متاسفانه در بالادست برخی شهرها مانند گلوگاه، فاضلاب خام وارد خلیج می شود که باعث زیاد شدن مواد آلی خلیج شده که به مرگ تالاب منجر خواهد شد.
رفیعی ادامه داد: به تصفیه خانه‌ها و صنایع قرار گرفته در بالادست خلیج باید بیشتر توجه شده تا فشار کمتری به این اکوسیستم وارد شود و از طرف دیگر باید حوضه آبریز بالادست خلیج حقابه تالاب را بدهد که متاسفانه به آن پرداخته نشده است.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه خلیج گرگان حدود ۸۰ درصد وامدار چرخه و فرود آب از دریاست نیازمند اقدام سریع در تبادل آبی دریای خزر برای احیای آن هستیم.
رییس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی گفت: خلیج گرگان به یقین نیاز به مدیریت درست برای توجه جدی دارد زیرا بودجه فقط یک بخش از اقدامات احیای این خلیج بوده و در کنار آن همت و تلاش همه دستگاه‌های استان گلستان برای حساس سازی مسئولان کشوری در نجات خلیج مهم است.
وی با بیان اینکه وابستگی اقتصادی و اجتماعی مردم به خلیج گرگان بسیار زیاد است، یادآور شد: رسانه‌ها به دلیل انعکاس حرف مردم نقش صددرصدی در احیای خلیج گرگان دارند و در کنار آنها مردم و ذی نفعان منطقه دلسوزترین افراد برای احیای محیط زیست منطقه هستند.
به گزارش ایرنا ،خلیج گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر هست و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگترین دریاچه زمین به اتصال آن با دریا وابسته است.
به تاکید کارشناسان با اتخاذ تدابیر و داشتن نقشه راه اصولی و با حمایت های همه جانبه دولت جهادی سیزدهم می توان از خلیج بین المللی گرگان از جنبه های مختلف از جمله گردشگری دریایی، زیست محیطی، ماهیگیری و اشتغالزایی بهره وافر برد.