به گزارش ایرنا، راز و و جرگلان بر تابلوی کنار جاده ای دوراهی پیش قلعه در ۳۵ کیلومتری شرق بجنورد مرکز خراسان شمالی نقش بسته است و با گذر از این تابلو وارد دنیای ناشناخته ای می‌شوی که زوایای پنهان اجتماعی، فرهنگی و محیطی از زندگی اقشاری از مردم ترکمن در این منطقه از شمالشرق کشور نمایان می شود.
چند کیلومتری که پیش می رویم به رودخانه اترک می رسیم که از نگاه بومیان، روزگاری پرآب بوده و امروز رودخانه فصلی نامگذاری می شود و ناگفته پیداست که اندک آبی که در این رودخانه جاری است، جوابگوی این اراضی و کشتزارهای گندم، جو و کلزا در این منطقه نیست.
با گذر از جاده با گله های شتر در بین درختان انبوه اُرس و ساربان‌هایی با کلاه پشمین ترکمنی فضای جذابی خلق می کند؛ اما شوق مناظر زیبا با حرکت در این جاده های باریک و با دست اندازهای خطرناک و پیچ های فراوان، زیبایی‌های این منطقه بکر را در کام تلخ می کند.
شهرستان راز وجرگلان که هم‌مرز با کشور ترکمنستان است، از جمعیت ۶۰ هزار نفری ترکمن با آداب و رسوم خاص تشکیل شده است و در این منطقه رنگ ها با انسان ها سخن می گویند و چهره زنان و مردان با لباس های رنگارنگ و اصیل به همراه اسامی باقلق، دویدوخ و یکه صعود بر تابلو های کنار جاده ای حس دیداری هر بیننده ای را به وجد می آورد.
اینجا سبزی درختان اُرس بر دامنه های دشت اترک نقش بسته و در کنار سپیدی برف زمستان، مناظر دیدنی از دنیایی متفاوت را بر رهگذران نمایان می کند و در این خطه کوچ با زندگی عشایر گره خورده است و زندگی عشایری در کنار جاده ها همراه با صحنه های بسیار زیادی از حضور ساربان و گله های اسب و شتر را خواهی دید که کمتر جایی مشاهده می شود.
صدای یکنواخت با ضرباهنگ سنت، فضای آرام را در این منطقه بکر به یادگار گذاشته و هر جا چشم بگردانی، هارمونی زیبایی از رنگ ها؛ نگاهت را خیره می کند و این مسکن های طبیعی، بهشتی برای حضور گردشگران برای فرار از هیاهوی و دردسرهای زندگی شهرنشینی را خلق کرده است.
آوازه فرشبافی و پرورش اسب در مردمان این منطقه به دوردست ها رسیده و هر بوم و خانه ای با رنگ فرش های دست باف تزیین شده است، حتی این هنر در زنگوله های اسب و شتر هم نقش بسته است.
بخش وسیعی از این شهرستان مناطق کوهستانی و دره‌های نه چندان عمیق دارد که از نظر اقلیمی تحت تاثیر توده هوایی دریای مازندران قرار دارد و این منطقه از حوضه‌های آبریز رود سومبار، رود جرگلان و رود غلامان در شمال منطقه و حوضه آبریز رود تنگه ترکمن در جنوب محدوده شهرستان فضایی متفاوت را دشت های جرگلان ایجاد کرده است.
رنگ محرومیت بر چهره جرگلان
هدف همراهی گروه های جهادی در یک روز سرد زمستانی برای توزیع بسته های معیشتی ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در بین مناطق کمتر برخوردار از جمله راز و جرگلان در شمالی ترین نقطه خراسان شمالی است.
منطقه ای که در سال ۱۳۹۲ به شهرستان تبدیل شد و ۷۵ درصد از مردم راز و جرگلان را ترکمن‌ها تشکیل می‌دهند که اهل تسنن هستند و از دیگر اقوام این شهرستان می‌توان به رازی‌ها، ترک‌ها، کردها و تات‌ها اشاره کرد.
محسن فولادی از جهادگران ستاد اجرایی فرمان امام (ره) است که در این راه گام برداشته و با هدف کمک به مردم محروم راهی این مناطق می شود را همراهی می کنم و بعد از طی مسافت ۱۰۸ کیلومتر از بجنورد به مسجد جامع شهرستان راز و جرگلان که مزین به عکس ۱۱۴ شهید ترکمن این منطقه در دوران دفاع مقدس می رسیم.
در ابتدا عکس های شهدا بر دیوار این مسجد بیانگر ارادت و عرق ملی ترکمن ها به ارزش های انقلاب را تداعی می‌کند و مردمی که با خلوص نیت در این آیین معنوی که با مدیحه سرایی همراه بود حضور پرشوری داشتند.
دلیل انتخاب این منطقه را برای توزیع اقلام معیشتی از محسن فولادی می پرسم و او در ابتدا از نقش ترکمن ها در پیچ های انقلاب و ولایتمداری مردم منطقه می گوید و معتقد است که نقش ترکمن ها در پیروزی انقلاب به نثار جان ختم نمی شود و وحدت و آرامش مردم منطقه در پاسداشت خون شهدا و همدلی در راه اعتلای ایران اسلامی گواه اراده در این راه است و همچنان هم این رسالت ادامه دارد.
این جهادگر می افزاید: شکوه وحدت در دیار قومیت‌ها و فرهنگ‌ها (خراسان شمالی) به گونه ای است که نه تنها جلوه‌هایی از معرفت و برادری را به نمایش گذاشته، بلکه پی بردن به تفاوت های مذهبی مردمان این دیار را نیز کاری بس دشوار کرده است.
منوچهر مقصود زاده از ترکمن های شهرستان راز و جرگلان است که بعنوان خادم مسجد جامع بسته های معیشتی را توزیع می کند که در مورد محرومیت های این منطقه می گوید: نبود امکانات بهداشتی از مهمترین مشکلات مردم منطقه است، طوری که فرزندم را برای درد آپاندیس در نیمه شب با کرایه تاکسی ۳۲۰ هزار تومانی به بیمارستان های بجنورد اعزام کردم و اگر بیماری با مشکل حاد مواجه شود یا آمبولانس وجود ندارد و یا برای رسیدن به بیمارستان باید مسافتی طولانی طی کرد.
این خادم مسجد جامع شهرستان راز و جرگلان می گوید: در کنار نبود بیمارستان و مرکز درمانی مجهز، دیگر ادارات نیز به طور کامل در این شهرستان مستقر نشده اند و برای کار اداری کوچک باید مسافت زیادی را برای رسیدن به بجنورد مرکز خراسان شمالی طی کرد که هزینه زیادی را نیز در سبد خانوار مردم به همراه دارد.
این مرد ترکمن نشین می افزاید: مردم این منطقه دارای دهستان های پر جمعیت و کشاورز خیز هستند که اغلب این جاده ها خاکی هستند و با این شرایط رفت و آمد را در این مناطق سخت است.
اما این پیرمرد که زاده سال ۱۳۶۷ است، صحبت از امنیت و وحدت منطقه باز می کند و خدا را به خاطر نعمت های امنیت، برق، آب و گاز شاکر است و در ادامه از خاطرات قبل از انقلاب و دزدی های راهزنان و ناامنی های آن دوران گفت.
همین تعداد از دغدغه های مردمی کافی بود که آستانه مشکلات منطقه روشن شود، هر چند که دیگر مردم محلی خواهان احداث فضای فرهنگی، بررسی مشکلات مخابراتی بودند ولی چهره محرومیت بر رخسار مردم این مسجد واضح بود.
صد حیف از این ظرفیت!
این روزها سفر به مناطق بکر و دست‌نخورده زیاد شده است و دیگر زندگی ماشینی برای مردم کسل آور شده و در کنار سفر خود و ثبت خاطرات دلنشین و به یاد ماندنی طبیعت به دنبال مکانی برای رسیدن به آرامش درونی هستند.
با وجود اینکه از رازوجرگلان به رنگین کمان اقوام و سرزمین قومیت ها یاد می شود و قوم های ترکمن، کرد و تات آن با نوع پوشش، گویش و رسومات شان گرفته تا دست بافت ها و صنایع دستی از قبیل فرش دوروی ابریشم، آوازه جهانی دارد، هنوز با این همه ظرفیت های بالقوه فرهنگی آنچنان که باید شناخته نشده است.
دیدنی های طبیعی این منطقه یک سوی ماجراست و اصل ماجرا در فرهنگ خاص و بومی منطقه است که دست نخورده باقی مانده و نسل به نسل هم منتقل می شود.
جرگلان خراسان شمالی با داشتن اسب های اصیل ترکمن، بافت قالی و قالیچه ابریشم دورو و شیوه زندگی ترکمن ها با آداب و رسوم ویژه خود توانمندی و ظرفیت بی بدیلی را برای جذب گردشگران فراهم کرده که تاکنون مغفول مانده است.
جاذبه‌های گردشگری مناسبی همانند تپه ارگ بالا، محوطه تاریخی راستقان، ارگ تاریخی آلمادوشن و بقعه شاهزاده نبی غلامان از دوره پیش از تاریخ (هزاره سوم پیش از میلاد)، تنوع آب و هوایی، خانه های کاه گلی و سکوت و آرامش همه و همه جذابیت منطقه بکر جرگلان است که هنوز کمتر کسی آن جا را کشف کرده و دیده است واین پتانسیل ها می تواند زمینه ساز جذب گردشگر است.
همچنان که در تعابیر گردشگری؛ پوشاک بارزترین سمبل فرهنگی، مشخص ترین مظهر قومی و نشانه فرهنگی محسوب می شود و تحت تاثیر پدیده فرهنگ پذیری در بین جوامع گوناگون انسانی قرار می گیرد باید گفت که پوشاک مورد نیاز افراد خانواده ترکمن توسط زنان قبیله و از مواد گوناگونی چون ابریشم، پوست، کتان و پنبه فراهم می‌شد که این شاخصه توانسته در کنار زیورآلات مردان و زنانه تنوع بی نظیری را خلق کند و اینجا دنیایی از رومیزی، روتختی، روسری، شال، دستمال و دیگر مصارف لباس را ترسیم می کند.
بیش از ۱۰ درصد از جمعیت ۸۶۳ هزار نفری خراسان شمالی را ترکمن های اهل سنت تشکیل می دهند که در شهرستان های راز و جرگلان، مانه و سملقان و بجنورد سکونت دارند.