به گزارش ایرنا، حسن بلخاری در پیش همایش «حکیم نظامی شاعر پارسی قرن ششم» که در فضای مجازی برگزار شد، گفت: نخست مقام و منزلت شاعر بزرگ پارسی گوی ایرانی را گرامی می دارم که روز بیست و یکم اسفند ماه در تقویم ملی ما ایرانیان به نام نامی و مبارک اوست. حکیم جمال الدین ابو محمد الیاس ابن یوسف بن زکی بن موید معروف به حکیم نظامی که از بزرگ‌ترین شاعران پارسی گوی که نامش و مهم‌تر اثر و شاهکار جاودانه اش، پنج گنج حلقه ارتباط کشور های پارسی زبان و به ویژه میان ایران و کشور دوست و ارجمند و برادر تاجیکستان است. شاعری که در قرن ششم هجری فارسی و زبان پارسی را در قلمرو خمسه نظامی به مقامی بلند و بی نظیر در عرصه ادبیات رساند.
او ادامه داد: یکی درباره شاهکار حکیم نظامی، پنج گنج یا خمسه نظامی است؛ در مواردی بنا به بر قدرت شگرف این شاعر پارسی گوی در استفاده از ترکیبات نو و جدید و بسیار بسیار خیال‌انگیز و دلپسند، در مواردی از این قدرت، برای بیان ما فی الضمیر خود استفاده کرده است. مثلا در آغاز خسرو و شیرین طلبی از حضرت حق دارد که خداوند این شاهکار را در نزد و در ذهن مردمان پایدار و جاودان قرار بدهد. دعایی که حکیم نظامی از برای اثر خود دارد و این دعا چون برآمده از جان و برآمده از دل است، آن هم جان و دل حکیمی چون نظامی، در عرصه تاریخ به تحقق پیوسته است و گویی دعای او مستجاب شده است و ما امروزه می دانیم که خمسه نظامی یا پنج گنج حکیم نظامی چه جایگاه ارزشمندی در ادبیات جهان دارد نه‌تنها در ادبیات ایران؛ این جمله را به جد عرض می کنم و به ویژه در این قلمرو شاهد مثال کلام خودم را این جمله یا تقریر بلند هگل فیلسوف بزرگ آلمانی می دانم که می گوید: نظامی در گذر یا گذر دادن حماسه از ساحت پهلوانی به ساحت «عشق» استادی کم نظیر است.
این استاد دانشگاه تهران افزود: هگل، این فیلسوف بزرگ آلمانی در کتاب استتیک یا زیبایی شناسی خود وقتی از علم الجمال پارسی گویان صحبت می کند، فردوسی و مولانا و سعدی و بعد نظامی را ذکر می کند و او را کسی می داند که حماسه پهلوانی فردوسی را به حماسه عاشقانه خسرو و شیرین، لیلی و مجنون و هفت پیکر تبدیل می کند. بنابراین خمسه یا پنج گنج جایگاهی جهانی دارد و این شاهد مثالی که عرض کردم موید این ادعا و کلام من است.
چهره درخشان تمدن ایرانی و اسلامی
در ادامه محمد تقی صابری سفیر و نماینده تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان به ایراد سخن پرداخت و گفت: حکیم جمال الدین ابو محمد ملقب به «نظامی» یکی از چهره‌های برآمده از دوران درخشان تمدن ایرانی - اسلامی در قرن ششم است. زادگاه این شاعر بزرگ در جغرافیای تاریخی ایران، روستای «تا» شهرستان تفرش، مهد فرهنگ و ادب است.
صابری ادامه داد: باغ دلگشای شعر و ادب پارسی سروهای بلند قامتی به خود دیده که به تاریخ ایران زمین شکوه و جلال خاصی بخشیده‌اند. اگر بخواهیم از چند تن از شاعران برجسته و نامور پارسی گوی نام ببریم، بی‌شک در کنار شاعران بزرگی همچون رودکی، ابوالقاسم فردوسی، سعدی، مولوی و حافظ، حکیم نظامی نیز یکی از چند سرو کهن باغ دانایی ایران زمین است.
سفیر ایران در تاجیکستان گفت: درواقع همان‌گونه که پیر فرزانه توس، فردوسی با شاهنامه خود حماسه آفرید و مولوی با مثنوی معنوی عرفان را به اوج رساند، حکیم نظامی نیز با مثنوی‌های عاشقانه و داستانی خود، تا ابد در حافظه تاریخی ایرانیان و تمامی علاقه‌مندان زبان شیرین پارسی ماندگار شد و صفحات درخشانی در فرهنگ و هنر ایران آفرید. حکیم نظامی، تنها شاعری است که تا پایان قرن ششم توانست شعر تمثیلی را در زبان پارسی به حد اعلای تکامل برساند و در انتخاب الفاظ و کلمات مناسب و ایجاد ترکیبات خاص، تازه و ابداع معانی نو و دلپسند و توصیف طبیعت، در شمار کسانی است که بعد از خود نظیری نیافته است. از همین رو مطالب دلنشین، در کنار زبانی پیراسته، آثار نظامی را در نزد پارسی زبانان از جمله مردم هم فرهنگ و هم زبان تاجیکستانی، مقبول و خواندنی کرده است.
غنای زبان فارسی با «نظامی»
نظام الدین زاهدی سفیر و نماینده تام الاختیار جمهوری تاجیکستان بود گفت: ابیات نظامی، یکی از مفاخر بزرگ منطقه ما و در حقیقت اوج اندیشه این گوینده به نام است که همانند دیگر آثار این سخنور بی‌نظیر، با گذشت زمان‌ها می‌درخشد و جلای بیشتر کسب می‌کند. نظامی با خمسه یا با پنج گنج خود، سنت خمسه‌نویسی را در ادبیات منطقه پی‌ریزی نمود و به این وسیله به نامش، مهر ابدیت زد.
او افزود: این ابتکار حکیم نظامی باعث غنی شدن ادبیات فارسی زبانان گردید. زیرا در پیروی از او شاعران بزرگی مثل امیر خسرو دهلوی، خواجوی کرمانی و مولانا عبدالرحمان جامی، عبدالله هاتفی، وحشی بافقی، عرفی شیرازی، مکتبی شیرازی، آذری بیگدلی، بدرالدین شیرازی و سلمان ساوجی و دیگران ده‌ها مثنوی سرودند.
زاهدی گفت: نظامی از شمار چند شاعر کم شمار ادبیات منطقه است که در ردیف فردوسی و ناصر خسرو قبادیانی و سنایی و خیام عنوان «حکیم» دارد و این بی‌دلیل نیست. زیرا شعر این سخنوران صرف شعر نیست. بلکه آمیزه‌ای از شعر و حکمت است که ارزش و قیمتی به مراتب بالا و والا کسب نموده است. آثار این نام آوران ادبیات که بر علوم فلسفه، حکمت، منطق، ادب، ریاضیات و نجوم و جغرافیان و تاریخ تسلط داشتند با جامعیت خود آگاهی و تبحر آنها را از این علوم منعکس می‌سازد.
وی افزود: اگر در ادبیات ما «فردوسی» با رزم نامه‌های کم نظیرش شهرت دارد، «نظامی» سبک و سیاق بزم نامه‌نویسی را بنیاد نهاد و در آثار او ما شاهد بهترین و ماناترین بزم نامه‌های ادبیات نه‌تنها منطقه بلکه جهان می‌شویم. به نحوی که این بزم‌ها مملو از دیالوگ‌های خاطره‌انگیز، اندرز و حکمت و محاوره‌های فاخر می‌باشند.
او ادامه داد: نظامی از جمله ادبای صاحب سبک و صاحب مکتب است که نامش را با خلق آثاری وزین در تاریخ ادبیات ما با خطوط زرین به ثبت رسانده است. همه روزه ابیات شاهکار او در زبان پیر و برنا، مرد و زن و خاص و عام جاری است و این گواه بر جایگاه رفیع این گوینده در همه زمان‌ها است.
نظامی نقطه وصل کشورهای منطقه اکو
در ادامه این نشست سرور بختی رئیس موسسه فرهنگی اکو سخنرانی کرد و گفت: منطقه اِکو مهد فرهنگ و تمدن و کانون تحولات فرهنگی و هنری بوده، هست و خواهد بود. بزرگان این خطه پهناور هرکدام به خودی خود جهان معرفت، خودسازی و خودشناسی و منبع و منشأ علم و دانش محسوب می‌شوند.
وی ادامه داد: سخن گفتن درباره نظامی ، شاعر و حکیم و فرزانه در این جمع برای اینجانب مایه‌ی افتخار است. نظامی از سرمایه‌های کم‌نظیری منطقه اکو است که برای سخنوران و سخن سنجان زیادی، استاد و معلم و مربی محسوب می‌گردد. نظامی شعری تمثیلی را به اوج اعلی رساند و آثاری در این زمینه آفرید که مورد توجه ادبای بعد از او است. وی شعر خود را در حد عالی سرود و این امر باعث شد تا پس از درگذشت او موج عظیمی از شعرا به تقلید او از مثنوی‌ها سرودند که بدون شک هیچکدام به پای نظامی نمی‌رسند.
بختی اضافه کرد: آثار این ابرمرد دنیای ادب به چندین زبان جهان ترجمه و نشر شده است؛ از جمله «یریندکو» خاورشناس معروف اروپایی هفت پیکر او را به زبان فرانسوی و ویلسون محقق پرکار به انگلیسی ترجمه کرد که در جامعه غرب مورد استقبال صمیمی قرار گرفت. ویلهم بالس شرق شناس آلمانی درباره او تحقیقاتی عمیق انجام داده است که از این طریق آلمانی‌ها با هنر شاعری و معرفت او بیشتر آشنا شدند.
رئیس موسسه اکو افزود: بدرالدین علی و امیرحسین علی، ادبای معروف هند نیز اسکندرنامه او را با شرح مفصل در این کشور منتشر نمودند. برتلس خاورشناس روس نیز در زمینه آثار و افکار نظامی پژوهش‌های مفیدی انجام داده است. در کشورهای دیگر اکو نیز تقریبا تمامی آثار نظامی ترجمه و نشر شده است. نظامیِ بزرگ متعلق به تمامی مردمانی است که اندیشه شان نظامی وار است و با سخن و هنر و فرهنگ رابطه‌ای تنگاتنگ دارند.
او تصریح کرد: این شاعرِ حکیم همانند خورشید بر تمام عالم نور و گرما می‌بخشد و اهل ادب از معنویات و آثار او بهره‌مند می‌شوند و کسب فیض می‌کنند. نظامی نقطه وصل کشورهای منطقه است و با اینکه ۸ قرن از خلق آثار او می‌گذرد ولی همچنان آثار و اندیشه‌هایش سر مشق عاشقان کلام موزون است. این خداوندگار سخن در آثارش جز از راستی، نیکوکاری، تشویق انسان‌ها به سوی خوبی و کسب خرد و دانش و مدارا نگفته است.
بختی گفت: نظامی از افتخارات منطقه ماست که آثارش را در همه جهان با عشق و علاقه می‌خواننده و به آن عشق می‌ورزند. در این فرصت بار دیگر از همه دست‌اندرکاران این نشست تشکر و قدرانی می‌کنم؛ یاد و خاطره این سخنور عالم گیر همیشه نکو باد.
در این رویداد فرهنگی، حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، محمد تقی صابری سفیر و نماینده تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان، نظام الدین زاهدی سفیر و نماینده تام الاختیار جمهوری تاجیکستان در ایران، سرور بختی رئیس موسسه فرهنگی اکو، علی محمد خراسانی پژوهشگر ارشد مرکز میراث خطی آکادمی ملی علوم تاجیکستان، عبدالنبی ستارزاده استاد آکادمی ملی علوم تاجیکستان، عبدالخالق نبوی استاد آکادمی ملی علوم تاجیکستان، شریف مراد اسرافیل‌نیا پژوهشگر و استاد دانشگاه ملی تاجیکستان و آرتیق قادراف هنرمند و مجری سرشناس تاجیک به ایراد سخن پرداختند.