به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، ایران سرزمینی کهنسال و گسترده است که منابع طبیعی آن، به دلیل همین قدمت بسیار زیادند. منابع طبیعی، منابعی هستند که انسان آنها را به وجود نیاورده و شامل نور خورشید، اتمسفر، آب، خشکی (شامل همه مواد معدنی) و تمام پوشش گیاهی، محصولات کشاورزی و زندگی جانوری که به صورت طبیعی در آن وجود داشته یا دارد، می‌شود.
هر محصول ساخت انسان از منابع طبیعی ساخته می‌شود. یک منبع طبیعی می‌تواند به صورت مجزا وجود داشته باشد مانند هوا، آب تازه یا هر نوع ارگانیسم زنده ای مانند ماهی، یا در حالت‌هایی وجود داشته باشد که جهت استفاده نیاز به فرآوری باشد مانند سنگ‌های معدنی فلزات، فلزات کمیاب زمین، نفت خام و اکثر گونه‌های انرژی.
در ایران، از ۱۵ تا ۲۲ اسفند، با عنوان «هفته منابع طبیعی» نام گذاری شده است که نخستین روز این هفته، روز درخت کاری است.
به مناسبت هفته منابع طبیعی، کتاب هایی درباره این گنج ناشناخته بخوانید.
منابع طبیعی، موهبت یا مصیبت
برای بسیاری کشورها و سرزمین ها، منابع طبیعی یکی از منابع اصلی درآمد محسوب می شود اما این منابع موهبت هستند یا مصیبت؟
فردریک فن‌در پلویگ ( -۱۹۵۶)، اقتصاددان هلندی و استاد دانشگاه آمستردام به این سوال پاسخ می دهد.
منابع طبیعی، موهبت یا مصیبت، نوشته فن‌در پلویگ به مساله تاثیر مثبت یا منفی منابع طبیعی در روند توسعه کشورها می‌پردازد. مساله‌ای که دهه‌ها موضوع مجادله اقتصاددانان و اندیشمندان ایرانی نیز بوده است. اینکه آیا نفت موجب سعادت ایرانیان شده است یا موجب بدبختی؟ بسیاری از پژوهشگران و سیاستگذاران فرصت‌هایی که منابع طبیعی جهت دستیابی به رشد اقتصادی و توسعه فراهم کرده و در نتیجه، چالش‌های اطمینان از آن که ثروت منابع طبیعی تبدیل به رشد اقتصادی و توسعه پایدار می‌شود را درک کرده‌اند. در عین حال بسیاری از کشورها به واسطه ثروت ناشی از منابع طبیعی دچار مصیبت و فلاکت هستند.
سؤال اصلی آن است که چرا اقتصادهای دارای منابع غنی، همانند بوتسوانا یا نروژ، موفق‌تر از دیگر اقتصادهایی هستند که با وجود ثروت طبیعی عظیم‌شان عملکرد نامطلوبی دارند؟ آیا این موضوع به خاطر این است که رونق در منابع طبیعی منجر به بالا رفتن نرخ ارز حقیقی می‌شود و رقابت‌پذیری بخش‌های اقتصادی مستقل از منابع طبیعی را کاهش می‌دهد؟ آیا اثرات (رونق در منابع طبیعی) یادگیری در حین انجام کار و نیز دیگر اثرات جانبی آن در بخش‌های تجاری مستقل از منابع طبیعی به آن اندازه بزرگ هست که مداخلات دولت را توجیه کند؟ و یا این که ثروت‌های ناشی از وجود منابع طبیعی سرشار به تغییراتی در تخصیص منابع از کارآفرینی سودآور به سوی رانت‌جویی، که ناکارایی اجتماعی را در بردارد، می‌انجامد؟
نویسنده در این کتاب، سعی می کند به سوالات پاسخ بدهد.
کتاب منابع طبیعی، موهبت یا مصیبت، با ترجمه محمدحسین نعیمی پور، در ۱۸۰ صفحه توسط انتشارات روزنه به چاپ رسیده است.
انقراض ششم؛ تاریخ غیرطبیعی
«آن‌طور که می‌گویند اوایل داستان خیلی مشخص نیست. شاید این داستان ۲۰۰ هزار سال قبل با ظهور گونه‌ای جدید شروع شد. این گونه در آن زمان هنوز نامی نداشت -هیچ نامی- اما استعداد آن را داشت که روی بقیه نام بگذارد. این گونه مانند هر گونه نوپایی در معرض خطر قرار داشت.» این جملات آغازین کتاب الیزابت کولبرت است.
الیزابت کولبرت (متولد ۱۹۶۱/۱۳۴۰) نویسنده، فعال محیط زیست و چهره شناخته‌شده‌ای در هیئت تحریریه مجله نیویورکر به عنوان خبرنگار علم و محیط‌زیست است. وی که دانش‌آموخته ادبیات از دانشگاه ییل آمریکا (۱۹۷۹ تا ۱۹۸۳) است از اواسط دهه ۸۰ میلادی فعالیت روزنامه‌نگاری خود را به صورت نیمه‌وقت و مستقل با نیویورکر آغاز کرد و از سال ۱۹۹۹ رسما به این مجله پیوست.
وی در عمر نزدیک به سه‌دهه‌ای روزنامه‌نگاری خود جوایز مختلفی غیر از جایزه پولیتزر برای این کتاب از جمله جایزه ملی مجلات را دوبار (۲۰۱۰ و ۲۰۰۵) و جایزه جهانی محیط زیستی سم رز و جولی والترز Sam Rose and Julie Walters Prize for Global Environmental Activisim را (۲۰۱۶) نیز دریافت کرده است و استاد مدعو در کالج ویلیامز شهر ماساچوست آمریکا نیز هست.
کولبرت در کتاب انقراض ششم، پنج انقراض گذشته را بر اساس تاریخ رویداد بیان و بررسی کرده و آنها را با انقراض گسترده و سریعی مقایسه می‌کند که در زمان حاضر در حال وقوع است. وی همچنین گونه‌های مشخصی را برمی‌شمرد که نسل آنها توسط انسان‌ها منقرض شده‌اند یا زیست‌بوم‌هایی که پیش از تاریخ یا در زمانه هر یک از این انقراض‌ها وجود داشته‌اند.
کولبرت فصول سیزده‌گانه کتاب را با انقراض ششم آغاز می‌کند و در آن به کاهش جمعیت نوعی از قورباغه‌های سمی می‌پردازد. دندان‌های کرسی ماستودون (نوعی ماموت آمریکایی) عنوان فصل سوم و پنگوئن‌های اولیه هم نام فصل چهارم است. کولبرت در این فصل زندگی و انقراض اوک بزرگ را تعریف می‌کند. شانس آمونیت‌ها، سلام بر آنتروپوسن، دریای پیرامون ما، اسید چکنده، جنگل و درختان، جزایری در خشکی، پانگئای نو، کرگدن و موج فراصوت، ژن دیوانگی و موجود پردار عناوین فصل‌های چهار تا سیزده این کتاب هستند که هر کدام ضمن بیان تاریخ نوعی از انقراض، نسبت به از بین رفتن نوعی دیگر به دلیل رفتارهای بشر هشدار می‌دهند.
کولبرت با نثری روان مجموعه‌ای گسترده از اطلاعات علمی را در این کتاب در اختیار مخاطب قرار و نشان می‌دهد انقراض ششم احتمالا پایدارترین میراث بشر خواهد بود و از ما می‌خواهد فکر کنیم انسان بودن چه معنا و مسئولیت‌هایی را دربرمی‌گیرد.
کتاب انقراض ششم: تاریخ غیرطبیعی توسط انتشارات ققنوس در ۳۵۹ صفحه به ترجمه شهربانو صارمی به چاپ رسیده است.
وقتی کره زمین را خوردیم
وقتی کره زمین را خوردیم، کتابی در اهمیت حفظ محیط زیست و مسئولیت انسان‌ها به خصوص کودکان در قبال حفظ منابع زمین و مناسب برای کودکان ۱۰ - ۱۲ سال است.
«وقتی آخرین یخ‌های قطبی را آب کردیم… وقتی آخرین درخت را قطع کردیم… وقتی آخرین حباب هوای پاک و خالص را فروختیم… تنها چیزی که برایمان باقی می‌ماند، پول است. ولی پول خوردنی نیست…»
این جمله‌های هشدار دهنده و تأمل‌برانگیز، خطاب به همه مردم روی زمین و به ویژه کودکان، از هر قشر و با هر فرهنگی هستند.
اگر به تصویرهای کلاژ بسیار زیبای کتاب نگاه کنید، با دقت و کنکاش بیش‌تر، جزئیات آگاهی‌بخش فراوانی در آن خواهید یافت و پی خواهید برد که روند تخریب محیط زیست یا به تعبیر هوشمندانه‌ی نویسنده کتاب خوردن کره زمین، به تازگی و از سوی گروهی خاص از مردم آغاز نشده و چندین نسل پیاپی است که ادامه دارد، اما با گذشت زمان شتاب بیش‌تری می‌گیرد.
کتاب وقتی کره زمین را خوردیم، با زبانی بسیار ساده و زیبا، به گوشزد خطرهای سودجویی بی‌رحمانه و بهره‌کشی می‌پردازد و هشدار می‌دهد که آسیب به محیط زیست، افزون بر دیگر موجوات زنده سیاره انسان‌ها در چهارگوشه جهان از منابع و ثروت‌های تجدید ناپذیر محیط زیستی زمین، گریبان انسان و نسل‌های آینده او را نیز خواهد گرفت.
وقتی کره زمین را خوردیم با نوشته آلن سر با تصویرگری سیلویا بونانی و ترجمه آرتمیس ایلخانی پور به چاپ رسیده است.
کلیه حقوق ترجمه و انتشار آن در ایران، از انتشارات اصلی، به انتشارات کودکان واگذارشده است.