کودکان چاق در جامعه به دلیل این که بامزه هستند، جایگاه ویژه ای دارند و همیشه توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کنند. همین فرهنگ اشتباه باعث می شود خانواده ها کنترلی روی تغذیه فرزند خود نداشته و حتی وی را به هرزه خواری تشویق کنند. در نتیجه فرد در بزرگسالی با مشکلات روحی و جسمی زیادی مواجه می شود.
حسین بهلولی روان درمانگر و روانشناس در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا با بیان اینکه چاقی اعتیاد به حساب نمی آید اما می تواند برای فرد به ویژه بچه ها زیان بار باشد، گفت: هر آنچه که ما به آن عادت داشته باشیم و اگر بخواهیم آن را به صورت افراطی استفاده کنیم و در صورت کنار گذاشتن آن دچار آزار و تنش بشویم به نوعی اعتیاد است.
وی افزود: این واژه را نمی توانیم درباره خوردن به کار ببریم چراکه همه ما در طول روز و در وعده های مشخصی غذا می خوریم و اگر این کار را نکنیم، قند خون افت می کند و دچار تنش و مشکلات جدی می شویم اما این اعتیاد نیست.
این روان درمانگر ادامه داد: اگر بخواهیم از مشکلات ارثی و ژنتیکی افراد که منجر به چاقی آنها می شود، فاکتور بگیریم، گروه هایی هم هستند که به خاطر مشکلات روحی مثل اضطراب، افسردگی و مشکلات عصبی شروع به خوردن موادغذایی می کنند و پرخوری آنها عصبی است. در این حالت فرد نیاز به درمان روانشناسی دارد تا طی درمان مشکل پرخوری اش هم حل شود.
بهلولی تاکید کرد: تغذیه روی خلق افراد بسیار اثرگذار است و ما خودمان برای بیماران افسرده و دو قطبی حتما تاکید می کنیم که خواب و خوراکشان منظم باشد. در نتیجه نمی توانیم برای چاقی کودکان یا افراد بزرگسال واژه اعتیاد به خوردن را به کار ببریم و این نیاز حیاتی بدن انسان است.
غذاهای مفید و دارای ارزش غذایی برای کودکان
وی درباره اینکه چگونه می توان جلوی چاقی بچه ها را گرفت، گفت: نوع تغذیه سالم و مفید باید از کودکی به بچه ها آموزش داده شود. همچنین کیفیت غذاها را هم باید در نظر بگیریم برای مثال والدین از همان کودکی باید روی ارزش غذایی که به کودکان خود می دهند و مفید بودن آن و اینکه چربی اشباع شده نداشته باشد، اهمیت بدهند. مهم است که بچه ها هرزه خواری نکنند و هر خوراکی را نخورند.
این روانشناس یادآور شد: این یک راهکار بسیار تاثیر گذار برای تشویق بچه ها به سالم خواری، تکنیک ساده ای از رفتاردرمانی است یعنی تشویق و تقویت. برای مثال والدین می توانند از فرزند خود بخواهند که غذای سالم خود را بخورد و اگر وی این کار را نکرد به او بگویند که امروز از پارک یا گردش خبری نیست.
بهلولی اضافه کرد: ما به کمک یک متخصص تغذیه و با روش تقویت و تقویت منفی می توانیم غذای مناسب که بار انرژی مفید داشته باشد را به کودکان بدهیم و آنها را به عادت سالم خواری تشویقش کنیم. اگر کودک نتوانست غذای مورد نظر را بخورد آن وقت از راهکار تقویت منفی استفاده می کنیم.
وی خاطرنشان کرد: در این حالت کودک متوجه می شود به خاطر کاری که رعایت نکرده از تفریح یا علاقه مندی اش محروم شده است اما در حالت تقویت و تشویق والدین به وی می گویند که اگر غذایش را بخورد پارک یا تفریح به حالت اول برمی گردد.
این روانشناس با بیان اینکه در ایام عید به خاطر تنوع خوراکی ها ممکن است بچه ها خورد و خوراکشان را رعایت نکنند، تصریح کرد: خانواده ها باید از ابتدا و در کودکی و پیش از شروع این مناسبت ها بچه ها را آموزش بدهند که از خوراکی هایی که در جریان دید و بازدید می بیند به اندازه مصرف کند و زیاده روی نکند و در صورت عدم رعایت از راهکار تقویت منفی استفاده کنند. ما به هیچ وجه تنبیه را جایز نمی دانیم.
بیماری‌های جسمی و روحی در کمین کودکان چاق
بهلولی در بخش دیگری از این گفت و گو یادآور شد: برخی خانواده ها با باور اشتباه اینکه تپلی و چاقی بچه ها آنها را بانمک تر می کند کودک را تشویق به پرخوری کرده و روی تغذیه کودک نظارت و کنترلی وجود ندارد. این درحالی است که وقتی ان بچه بزرگ تر و وارد محیط های دیگری مثل مدرسه و دانشگاه می شود، چاقی وی را آزار می دهد برای مثال می بیند که دوستان لاغرتری دارد و ناگهان نگرش دوران کودکی وی با بزرگسالی مغایرت پیدا می کند.
وی تصریح کرد: فرد در بزرگسالی می بیند که لباس های مورد علاقه اش به تنش اندازه نیست یا پا به پای دوستانش نمی تواند جنب و جوش داشته باشد و همه این مشکلات به مرور اعتماد به نفس وی را پایین می آورد. وقتی این تشویق های افراطی در دوران کودکی وجود نداشته باشد، افراد در بزرگسالی نیز احساس نقص نسبت به دیگران ندارند و حس افسردگی دامن گیرشان نمی شود.
این روان درمانگر تاکید کرد: چاق بودن به جز عوارض روحی، یک سری مشکلات جسمی نیز برای فرد ایجاد می کند و این بیماری ها بزرگ و کوچک نمی شناسند. کلسترول بالا، فشار خون، دیابت و... بخشی از بیماری هایی هستند که گاهی در نتیجه چاقی فرد مشکل ساز می شود.
بهلولی گفت: در نتیجه اگر چاقی کودکان ژنتیکی و ارثی نباشد که البته آن هم نیاز به مشاوره تغذیه دارد، خانواده ها می توانند کودکانشان را پیش مشاوره تغذیه ببرند. در این جلسات مشخص می شود که اگر فرد دچار مشکل چاقی است با کمک متخصص تغذیه حل شود و اگر مشکل چاقی در نتیجه پرخوری های ناشی از افسردگی و اضطراب باشدف فرد با مراجعه به مشاوره می تواند این مشکل را رفع کند.
وی تصریح کرد: آموزش به بچه ها برای اینکه چه خوراکی مفید و چه خوراکی غیرمفید است بسیار اهمیت دارد. خانواده ای که خودش تغذیه را رعایت نمی کند، نمی تواند انتظار داشته باشد که فرزندش دست رد به خوراکی های ناسالم بزند. این روند باید از خود والدین و در خانواده ایجاد شود تا بچه ها متاثر از روش و سبک سالم زندگی والدین برای این مدل تغذیه و زندگی آماده شوند و در بزرگسالی افرادی تندرست، شاداب و سلامت باشند.