بریز که در فاصله ای حدود ۴۵ کیلومتری از شهر لار مرکز لارستان واقع است؛ گنجینه ای از آثار و بناهای تاریخی دارد مانند آب انبارهای مربوط به دوره صفویه و کاروانسرا و حمام های تاریخی.
این روستا شاعران و ادبا و فرهیختگان بنام و تاریخ ساز نیز داشته است؛ "مهجور" نام یکی از شاعران این خطه کهن است که خود بهترین نشان شکوه و فرهیختگی و فرهنگ و علم و ادب است.
روستای بریز همچنین با توجه به ویژگی ها و قدمت و آثار تاریخی و باستانی اش از روستاهای هدف گردشگری در منطقه لارستان محسوب می شود.
این روستا برخلاف دیگر مناطق گرم و خشک و کویرگونه لارستان و شهرهای جنوبی فارس شکوهی از عظمت و خرمی و مناظر و دشت های طبیعی و بکر را در خود جای داده است.
کشاورزی و دامداری در بریز رونق دارد؛ پیرامون روستا دشت های وسیع و تپه ماهورها و درختان و جنگل های سرسبز دیده می شود اینجا زمانی قطب کشاورزی منطقه بود و گونه های کمیاب اما پرکاربرد گیاهان دارویی در کوه های اطراف بریز فراوان یافت می شود.
دشت ها و طبیعت خاص بریز و تپه های آن مکانی مناسب برای رونق دامداری از گذشته های دور تاکنون بوده است، صدای، های و هوی چوپانان و موسیقی گوش نواز زنگوله های آویزان بر گوسفندان در کنار خرمی و سرسبزی صحراها و پهن دشت های اطراف بریز زیبایی ها و جلوه های باشکوه و شورانگیزی به این روستای تاریخی و بکر بخشیده است.
گرداگرد این روستا در آستانه بهار سرشار از خرمی و سبزی و شادابی شده است و می توان این روزها بخشی از زیست بوم طبیعی ایران هزار رنگ را در این روستا به تماشا نشست.
تفاوت بریز با دیگر شهرها و روستاهای لارستان در این است که این روستا را باید تلفیقی از زیبای های طبیعی و جاذبه های گردشگری و شکوهی از تاریخ و فرهنگ و ادب نام نهاد.
بریز از یک سو به کوه ها و تپه ماهورها تکیه داده است و از سوی دیگر رو به دشتی گسترده دارد؛ روستایی که اگرچه در دل منطقه ای خشک و کویرگونه لارستان جای گرفته اما براستی که در زیبایی و شکوه آن شگفت‌زده خواهیم ماند.
بریز؛ بیانگر هویت و فرهنگ منطقه
دهیار روستای بریز در گفت و گو با ایرنا اعلام کرد: این روستا هم اینک به عنوان روستای دوستدار کتاب معرفی شده و این امتیاز مثبت و وجه برجسته خود عاملی برای این ادعاست که باید بریز را بخش مهمی از تاریخ و هویت و فرهنگ و ادب لارستان کهن نامید.
به گفته رسول احمدلو،مسئولان فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس و شهرستان لارستان با توجه به بازدید میدانی که از روستای بریز داشتند و به واسطه ظرفیت ها، استعدادها وقابلیت های بالقوه فرهنگی و همچنین استقبال و انگیزه مردم و اهالی فرهنگ دوست این روستا تمام شرایط برای معرفی و تمرکز بر روی این منطقه به عنوان روستای هدف دوستدار کتاب را تایید کردند.
احمدلو گفت:با توجه به هماهنگی های انجام شده با مسئولان و برخی نهادهای فرهنگی و همچنین اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، روستای بریز لارستان برای حضور در جشنواره روستاهای دوستدار کتاب معرفی شد.
وی افزود: با توجه به ویژگی‌های خاص فرهنگی و اجتماعی در این روستا، مجموعه فعالیت‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های لازم برای تقویت زیرساخت‌ها و ترویج عمومی فرهنگ کتاب و کتاب خوانی از حدود یک سال گذشته تاکنون در این منطقه با قوت و جدیت ادامه دارد.
وی مهمترین هدف از معرفی روستاهای دوستدار کتاب را حمایت از اقدام‌های انجام‌شده در روستاها و پشتیبانی از پیشنهادهای ابتکاری در حوزه کتاب و کتابخوانی در روستاها، معرفی فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی مرتبط با کتابخوانی است که با مشارکت مردم و دستگاه‌های فعال در روستا انجام می شود.
تاریخ بریز
آنگونه که دهیار روستای بریز می گوید تاریخ بریز سرشار از شگفتی ها و دارای نکته های فراوان است؛ نسخه های خطی و یافته های تاریخی می گوید که نام اولیه روستای بریز ، بهری بوده و بعدها به بری تغییر یافته و در گویش های بعدی مردمانش بریز شده است.
دهیار روستای بریز با اشاره به قدمت و پیشینه تاریخی این روستا می گوید: بریز همواره محل و کانون تجار و بازرگانان در جنوب ایران بوده است.
احمدلو که خود از پژوهشگران و باستان شناسان منطقه لارستان است بیان کرد که شاردن یکی از جهانگردان فرانسوی در کتابی که از او نقل شده از سفر به این روستا و زیبایی ها و قدمتش سخن ها گفته است.
احمدلو می گوید: این جهانگرد حدود ۳۴۰ سال پیش به این روستا آمده و در آن زمان نام آن«بهری»بوده است؛به گفته احمد لو وجه تسمیه بهری یعنی جای خوش آب و هوا و سرشار از جوی و نهرهای فراوان آب بوده است.
وی اظهار داشت: بریز(بهری) یک بار و در سال ۱۲۹۰ بر اثر زلزله مهیبی به طور کامل تخریب شد و بیشتر ساکنان آن جان خود را از دست دادند.
سایه خشم رضا شاه بر بریز
احمدلو ادامه داد: بخش های وسیعی از روستای بریز که در سال ۱۲۹۰ با وقوع آن زلزله دهشتناک از بین رفت و دوباره همه چیز از نو ساخته شد و رونقی دوباره یافت اما در سال ۱۳۱۰ مورد غضب و خشم رضاه شاه قرار گرفت و ژاندارم ها و ماموران حکومتی در آن دوران علیه مردم این دیار اقدام کردند و ساکنان این روستا را از خانه و کاشانه خود بیرون راندند.
نمادهای هویتی بریز در آستانه نابودی
۲ اثر گرانبهای و بناهای تاریخی بریز شامل کاروانسرای شاه عباس و همچنین آب انبار معروف به برکه دلاور زیر تازیانه های زمانه و بی مهری متولیان امر هم اینک در آستانه نابودی قرار گرفته است.
دو نماد و اثر تاریخی بریز که می توانستند با ساماندهی و مرمت و بهسازی جانی دوباره بگیرند و تحولی شگرف برای ساکنان این روستای زیبا را رقم بزنند.
دهیار روستای بریز گفت: هنوز بر سر مالکیت و نحوه نظارت و مدیریت بر این کاروانسرا بین اوقاف و اداره گردشگری لارستان اختلاف هست.
احمدلو ادامه داد: این آثار و بناهای تاریخی در اثر برخی سهل انگاری ها و بی مهری مسئولان و متولیان امر و تازیانه های زمانه رو به تخریب و نابودی رفته اند.
وی کاروانسرای شاه عباسی بریز را بزرگترین کاروانسرا در جنوب کشور دانست و گفت: وجود این کاروانسرا تاثیر بس شگرف برای رونق و موقعیت خاص بازرگانی بریز در طول سالیان متمادی داشته است.
کاروانسرای شاه عباسی بریز دارای حیاطی چهار گوش بزرگ و ۲۸ ( حجره) اتاق مجزا است؛ این اتاقها جادار و هر کدام دارای دو در ورودی هستند.
در عقب اتاقهای کاروانسرا یک طویله بزرگ به طول ۱۷ پا وجود دارد که دارای دو ورودی بزرگ و اتاقهای متعدد برای خدمه بوده است؛ کاروانسرای بزرگ بریز مربوط به دوره قاجار است این اثرگرانبهای تاریخی در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۷۷۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
داشته های فرهنگی؛ وجه برجسته بریز لارستان
یک فعال فرهنگی و رسانه ای روستای بریز هم مهمترین ویژگی و وجه برجسته این روستا را داشته های فرهنگی و ادبی آن می داند و معتقد است که چنانچه زیرساخت های فرهنگی و فضای مناسب برای شکوفایی اسعدادهای نهفته جوانان و علاقه مندان به فرهنگ، کتاب و ادبیات در این دیر فراهم شود حرف های زیادی برای گفتن خواهد داشت.
سحر طاهری به ایرنا گفت: این روستا به عنوان روستای دوستدار کتاب معرفی شده است؛ اگر چه همین عنوان حقیقت پرمعنایی برای عمق دانش و فرهیختگی جوانان و اهالی این روستا محسوب می شود، اما باید اذعان کرد که در حوزه زیرساخت های فرهنگی با وجود ظرفیت های بالقوه اما به شدت ضعف داریم.
وی بیان کرد: نام گرفتن روستای بریز به عنوان روستای دوستدار کتاب با توجه به شاخص ها و امتیازهای خاص به این روستا تعلق گرفته است اما به نظر می رسد تنها در معرفی همین نام باقی مانده و در عمل کارهای زیربنایی چندانی برای ادامه راه در این روستا انجام نشده است.
ضعف زیرساخت ها در بریز مشهود است
وی ادامه داد: ضعف زیرساخت ها در روستای بریز و در ابعاد مختلف مشهود است و این امر تا حدودی زمینه مهاجرت از این روستا به شهرهای اطراف را فراهم کرده است.
نویسنده کتاب " درهوای خرمشهر" گفت: به همان میزان که داشته ها و مزیت های نسبی در حوزه فرهنگی در این روستا بسیار برجسته و فراتر از سایر حوزه هاست به همان نسبت هم مطالبات وخواسته های فرهنگی مردم این روستا بر سایر حوزه ها سنگینی می کند.
وی مهمترین خواسته و مطالبه جدی اهالی روستای بریز را ایجاد مکان های فرهنگی و احیای بناهای تاریخی و هویتی روستا عنوان کرد.
بریز قطب مذهبی ، کشاورزی و گردشگری
این فعال فرهنگی می گوید: حرم باشکوه و با برکت امامزاده میراحمد، بریز را به قطب مذهبی منطقه تبدیل کرده است و این بقعه متبرکه میزبان تعداد بی‌شماری از زوار از راه های دور و نزدیک است.
علاوه بر این مسافرانی که در طول شبانه روز از جاده اصلی کنار روستا عبور می‌کنند با دیدن این بارگاه که در نزدیکی جاده اصلی لار- جهرم واقع شده است برای زیارت و اندکی توقف و استراحت، مسیر خود را تغییر داده و وارد روستا می‌شوند و از امکانات این روستا هم بهره می برند.
وی معتقد است: روستای بریز با توجه به داشتن این دو امتیاز و موقعیت مهم یعنی اتصال به جاده اصلی و وجود بارگاه امام زاده میراحمد(ع)، به قطب مذهبی منطقه تبدیل شده است.
او ادامه داد که بر اساس برخی روایات تاریخی و کتاب تاریخ مفصل لارستان اثر محمد باقر وثوقی ، از قول شاردن جهان گرد فرانسوی آورده شده است، این جهان گرد در آن زمان یعنی حدود ۳۴۰ سال پیش وقتی به بهری آمده از پیرمردی پرسید که این امامزاده "میراحمد" چند سال قدمت دارد آن پیرمرد در جواب به شاردن و با اطلاعی که از اجداد این امام زاده داشت، می گوید که از ۹۳۰ سال پیش مرقد این بقعه متبرکه در این روستا بوده است.
طاهری یادآوری می کند که همچنین این روستا به دلیل وجود جاذبه های تاریخی، طبیعی و فضای دل انگیز و دشت های وسیعش روستای هدف گردشگری هم به شمار می رود.
این فعال فرهنگی و رسانه ای همچنین روستای بریز را محل زندگی اقوام و خرده فرهنگ های مختلف از ترک و فارس و لاری و عرب دانست و گفت: بریز بخشی از نماد هویت، فرهنگ، ادب و تاریخ سرزمینی فارس و لارستان کهن است.
طاهری می گوید: روستای بریز فعلی که در گستره ای وسیع از دل سرزمین کویری لارستان کهن واقع شده است، بر اساس یافته ها و پژوهش های مورخان یک بار و در سال ۱۲۹۰ بر اثر زلزله ای مخوفی بنیانش برکنده شد و دوباره به همت مردم و عشقی که مردمان روستا نسبت به زادگاه خویش داشتند از نو ساخته شد.
وی همچنین گفت: این روستا ظرفیت بالایی برای رونق و آبادانی در زمینه‌های جذب مسافران و گردشگران است که زمینه را برای ایجاد انواع فروشگاه ها، مغازه ها، و اماکن تفریحی و تجاری در مجاورت و اطراف بارگاه امامزاده میراحمد به وجود آورده است.
طاهری یکی دیگر از ظرفیت های روستای بریز را موقعیت خاص زیست محیطی ومنابع طبیعی ، کشاورزی و رونق دامپروری و دامداری آن دانست و گفت: برخی گیاهان دارویی و کمیاب در این روستا وجود دارد که می توان با سرمایه گذاری و فراوری آنها و البته حمایت نهادهای متولی رونق اقتصادی خانواده ها را در این روستا شاهد بود.
وی بیان کرد: ایجاد اشتغال در محیط های کوچک روستایی تنها مشروط به ایجاد کارگاه‌ها و کارخانه‌های بزرگ نیست بلکه با کمی دقت در مورد نیازهای مردم روستا و به وجود آوردن کارگاه ها و فروشگاه های کوچک هم می توان ایجاد اشتغال کرد.
وی وجود تعاونی ها مختلف روستایی در بریز را یکی از نیازها و ضرورت های بازگت رونق و توسعه این دیار دانست و گفت: مسئولان و مدیران اجرایی و متولیان امور اقتصاد در لارستان و استان فارس بیش از هر چیز باید بر مشارکت و تعاون مردم در روستاها تکیه کنند.
طاهری افزود: دولت می تواند با ایجاد فرصت های مهم سرمایه گذاری و بنگاه های کوچک اشتغالزایی زمینه همکاری و اراده مردم در رونق بخشی به روستاها را فراهم و
وی گفت: با توجه به شرایط مناسب و جغرافیای بریز و ظرفیت های متعدد ان در ابعاد مختلف می تواند در مسیر ایجاد اشتغال و احداث کارخانه ها و کارگاه های تولیدی از آن بهره برد.
طرح های نیمه تمام ورزشی در بریز
تمایل و استقبال جوانان بریزی از ورزش و رشته های مختلف از جمله فوتبال نیز زبانزد است؛ یکی از خیرین و نیک اندیشان بریزی هم با توجه به همین استقبال جوانان روستا برایشان سنگ تمام گذاشته و با ساخت ورزشگاه و مجموعه سالن چندمنظوره و زمین چمن مصنوعی در این روستای خوش آب و هوا و زیبا زمینه فعالیت های ورزشی برای فرزندان این روستا را بیش از پیش فراهم کرده است.
دهیار بریز می گوید: تاکنون رقمی افزون بر ۴۰ میلیارد ریال برای ساخت مجتمع و ورزشگاه روستای بریز از سوی این خیر بومی به نام عبدالحسین طاهری هزینه شده است.
احمدلو بخشی از مشخصات فنی این طرح های در حال اجرای ورزشی در روستای بریز را شامل مجموعه و سالن چندمنظوره ورزشی با زیربنای ۱۵ هزار متر مربع، چمن مصنوعی روباز با زیربنای یک هزار و ۲۰۰ مترمربع، سالن بدنسازی با ۲۰۰ مترمربع، بیلیارد ۲۰۰ متر، رخت کن زمین و ساختمان اداری هر کدام با زیربنای ۱۲۰ متر مربع عنوان کرد.
او می گوید که مراحل سخت افزاری طرح های ورزشی در بریز با همت خیر و مردم و جوانان ورزش دوست رو به اتمام است اما برای تجهیز و خرید امکانات ورزشی نیازمند همکاری و مشارکت جدی داره ورزش و جوانان هستیم.
ایجاد مکان های فرهنگی مطالبه اصلی جوانان بریز
حبیب طاهری از دیگر جوانان علاقه مند و از فعالان فرهنگی و اجتماعی در روستای بریز هم از نبود فضای مناسب برای امور فرهنگی و ترویج کتاب و کتابخونی سخن گفت و از برخی بی مهری ها از سوی مسئولان امر هم گلایه کرد.
وی گفت: روستای بریز با اینکه روستای دوستدار کتاب معرفی شده است اما انگونه که بایسته است مورد توجه مسئولان و متولیان قرار نگرفته است و جوانان و علاقه مندان در روستا تا حدودی نگران و سرخورده شده اند.
وی گفت: ضعف زیرساخت های فرهنگی و نبود فضاهای مناسب تاکنون مانع شکوفایی و رونق این ظرفیت ها و استعدادهای نهفته در این روستای زیبا و منحصر به فرد در ابعاد مختلف شده است.
او مهمترین مشکل فرا روی جوانان فرهنگ دوست و دوستداران کتاب در بریز را نبود فضای کافی برای فعالیت دانست و گفت: اداره کتابخانه های عمومی لارستان در این زمینه برای تجهیز کتابخانه و حتی معرفی یک نفر به عنوان کتابدار در روستا اعلام آمادگی کرده اما تاکنون فضای مورد نیاز تامین نشده است.
وی افزود: یک دبیرستان در روستا در اختیار جوانان این روستا بود و با اینکه کارهای فرهنگی و ترویج کتاب و کتابخوانی در این دبیرستان رونق داشت اما این مدرسه هم اینک تحویل اداره راهداری لارستان شده و جوانان این روستا سرگردان و محروم از فضاهای مناسب شده اند.
البته دهیار روستا قول داده که در اسرع وقت فضا و مکانی در خور و متناسب با فعالیت های فرهنگی و ظرفیت های موجود در روستا را تامین کند.
لارستان با هشت شهر و ۱۷۹ روستای دارای سکنه و به مرکزیت شهر لار در فاصله حدود ۳۸۰ کیلومتری شیراز واقع است.