به گزارش ایرنا، «شیخ قیس الخزعلی» دبیرکل عصائب اهل الحق برجسته ترین رهبر سیاسی عراقی است که در اظهاراتی در ۲۹ ژانویه ۲۰۲۲ (نهم بهمن ۱۴۰۰) به این افزایش نقش و اثرگذاری ترکیه و امارات بر امور داخلی عراق آشکارا اشاره کرد.
وی در یک سخنرانی عمومی گفت که در وقت حاضر (بعد از انتخابات) نقش و اثرگذاری آمریکا در امور داخلی عراق کمتر شده و در مقابل نقش و اثرگذاری «ترکیه» و «امارات» بیشتر شده است.
الخزعلی، در واکنش به شعار «مقتدا صدر» رهبر جریان صدر تحت عنوان «نه شرقی، نه غربی، فقط دولت ملی عراقی»، تاکید کرد که در واقع باید این شعار به «نه شمالی، نه جنوبی» تغییر کند زیرا به تعبیر او، نقش و اثرگذاری ترکیه و امارات به نحو فزاینده در امور داخلی عراق حتی بیشتر از آمریکا شده است.
ناظران عراقی بارزترین نمود این اثرگذاری را در جریان اختلافات سیاسی «خمیس الخنجر» (رییس ائتلاف العزم) و «محمد الحلبوسی» (رییس ائتلاف تقدم) در جریان رقابت های انتخاباتی می دانند که در آن، اتهامات سیاسی و حتی اخلاقی را علیه همدیگر وارد کردند.
ترکیه و امارات با فراخواندن این دو رهبر سیاسی اهل سنت عراق بین آنها آشتی داده و دومین نشست از این قبیل چند روز قبل در ۲۶ فوریه گذشته (هفتم اسفندماه ۱۴۰۰) در آنکارا برگزار شد که همزمان «هاکان فیدان» رییس سازمان امنیت ترکیه نیز حضور داشت.
برخی رسانه های عراق گفته اند که علت میانجیگری مجدد ترکیه، این بار بر سر پست وزارت دفاع بوده است.
ائتلاف الخنجر و الحلبوسی هر یک دنبال تصاحب این پست مهم و کلیدی هستند.
در عین حال، پاره ای گزارش ها حاکی است که قضیه، فراتر از دخالت در تقسیم پست های وزارتی عراقی است و گفته می شود الخنجر و الحلبوسی خواهان تشکیل یک گروه شبه نظامی با حمایت ترکیه در مناطق تحت نفوذشان شده اند.
ائتلاف سیاسی الخنجر و الحلبوسی که بعد از انتخابات عراق با مداخله ترکیه و امارات تحت عنوان «السیاده» (حاکمیت) شکل گرفته، در معرض انتقادات گسترده درسطح تحلیلگران سیاسی، رسانه ها و شبکه های اجتماعی قرار گرفته است.
«احمد الذواق» فعال اجتماعی برجسته عراقی با انتشار تصویر قرار گرفتن اردوغان بین الخنجر و الحلبوسی و ایستادن «هاکان فیدان» رییس سازمان امنیت ترکیه در کنار الحلبوسی نوشته است: این تصویر، خنده دار است ... بر ائتلاف خود نام «حاکمیت» نهاده اند.
«هدهد جنوب» از سایت های تحلیلی عراق نیز درباره این نشست و تصویر گرفته شده نوشته است که آنکارا عملا خود را پدرخوانده اهل سنت عراق معرفی کرده و اینگونه می خواهد القا کند که هرکس می خواهد با سیاسیون اهل سنت عراق به توافق برسد باید حتما با ترکیه گفت وگو کند.
تحلیلگران سیاسی مانند «عباس العرداوی» و «حیدر البرزنجی» نیز در سایت های خود، تصویر ارائه شده را مصداق تبعیت الخنجر و الحلبوسی از سیاست های ترکیه در عراق دانسته اند.
عده ای نیز با اشاره به وجود بیش از یکصد پایگاه نظامی ترکیه در اراضی شمال عراق از جمله استان نینوا، دهوک و اربیل گفته اند که این تصویر، نشانه طرح های مخوفی علیه عراق از جمله احتمال تجزیه بخشی از خاک عراق به نفع ترکیه است.
در مقابل این حضور بی پرده ترکیه که به گفته ناظران از دروازه سیاسی صورت گرفته، امارات دروازه اقتصادی را برای افزایش حضور خود در عراق برگزیده است.
بعد از سفر یکسال پیش «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق به امارات در آوریل سال گذشته (۲۰۲۱) و اعلام ابوظبی درباره سرمایه گذاری سه میلیارد دلاری در عراق، این روند اقتصادی بعد از انتخابات، شدت بیشتری یافته است.
برخلاف بیانیه منتشر شده بعد از سفر الکاظمی توسط ابوظبی، مبنی بر سرمایه گذاری سه میلیارد دلاری در عراق، حالا به نظر می رسد امارات برای جذب سرمایه های عراقی ها به «دبی» نقشه چیده است.
یک تابلوی تبلیغاتی گسترده در روزهای گذشته در خیابان های بغداد حاکی است که امارات درصدد برگزاری یک همایش گسترده برای جذب بیشتر سرمایه های عراق در دبی است.
این همایش تحت عنوان «عراقی ها چگونه می توانند در دبی سرمایه گذاری کنند» قرار است در بغداد برگزار شود.
سهم عراق نیز از سه میلیارد دلار سرمایه گذاری اماراتی ها، در سه شنبه گذشته (دهم اسفند ۱۴۰۰) اعلام ایجاد مدرسه الکترونیک در عراق بوده که قرار است با حمایت «محمد بن راشد آل مکتوم» حاکم امارت دبی به اجرا در آید.
این طرح، طبق اعلام رسانه های عراقی و اماراتی، قرار است به طور ویژه، دانش آموزان اهل سنت عراق را در استان های سنی نشین شمال و غرب عراق مورد هدف قرار دهد که به هر دلیل محروم از تحصیل در مدارس هستند.
محمد بن راشد در جریان نمایشگاه اکسبو ۲۰۲۰ در دبی از اجرای این طرح در پنج کشور شامل عراق، مصر، اردن، موریتانی و کلمبیا خبر داد و گفته که هدف این طرح در سال اول آن جذب ۲۰ هزار دانش آموز است و قرار است در پنج سال به یک میلیون دانش آموز برسد.
چرا ترکیه و امارات به دنبال افزایش نفوذ در عراق هستند؟
دیدگاه های مختلفی درباره علت این افزایش حضور ترکیه و امارات در عراق وجود دارد.
برخی صاحب نظران عراقی مانند «کریم بدر» معتقدند که هدف این دو کشور به ویژه امارات دور کردن عراق از پیوستن به طرح بزرگ اقتصادی و راهبردی «راه ابریشم» چین است تا عراق به قطب ترانزیت کالا در منطقه تبدیل نشود و امارات در مقابل جایگاه اقتصادی خود را از دست ندهد.
عده ای نیز آن را مرتبط به سفر رییس جمهور ترکیه به امارات در ۱۴ فوریه گذشته (۲۵ بهمن ماه ۱۴۰۰) می دانند که برای نخستین بار بعد از یک دهه اختلافات سیاسی، آنکارا و ابوظبی بر سر کنار گذاشتن اختلافات به تفاهم رسیدند.
طی این سفر بود که «مولود چاووش اغلو» وزیر امور خارجه ترکیه از پیشنهاد ابوظبی برای امضای یک توافقنامه تبادلات تجاری بین دو کشور از طریق خاک عراق خبر داد.
به گفته وی، تبادلات تجاری از طریق دریا بین دو کشور ۲۵ تا ۲۸ روز طول می کشد در حالی که از طریق زمینی (خاک عراق) تنها ۱۰ روز زمان می برد.
امارات همچنین برای سرمایه گذاری ۱۰ میلیارد دلاری در ترکیه طی همین سفر به تفاهم رسید.
لازم به ذکر است که حجم تبادلات تجاری سالانه بین ترکیه و امارات با وجود همه اختلافاتی که بین آنها در طول یک دهه اخیر وجود داشته، نزدیک به ۸ میلیارد دلار بوده است.
از این رو، طرح «اقلیم سنی» (با مرکزیت استان الانبار در غرب عراق) که هر از گاهی در صحنه سیاسی عراق مطرح می شود به اعتقاد صاحب نظران، به عنوان یکی از طرح های مورد علاقه این دو کشور برای توسعه روابط بین آنها از طریق خاک عراق مدنظر است.
در هرحال هشدارها از هم اکنون در صحنه سیاسی عراق از خطرات نفوذ ترکیه و امارات در اوضاع داخلی عراق آغاز شده و اغلب گزارش ها حاکی است که آنکارا و ابوظبی می کوشند از خلال ائتلاف سیاسی خنجر و الحلبوسی دایره نفوذ خود را در این کشور گسترش دهند به ویژه اینکه شرایط برافروخته جهانی و منطقه ای، بستر مناسبی برای این حرکت آرام فراهم کرده است.
الفتح از علت سفر الحلبوسی به ترکیه و مصر می گوید
«عائد الهلالی» عضو ائتلاف سیاسی الفتح عراق روز پنجشنبه گذشته تصریح کرد: سفرهای محمد الحلبوسی به مصر و ترکیه حاکی از یک مشارکت گسترده بین المللی برای پیوستن عراق به طرح «شام جدید» است که در روی صحنه آن، ترکیه، امارات و مصر فعال هستند.
وی ادامه داد: آشکار شده است که این طرح حالا از پشت پرده ها و تاریکخانه ها بیرون آمده و قرار است با دستورکارهای داخلی و خارجی، عراق را به سوی عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی سوق دهد.
الهلالی افزود: این پروژه از بازی در انتخابات پارلمانی و نتایج آن آغاز شد و یکی از اهداف این پروژه بین المللی، هدف قرار دادن حشدالشعبی و گروه های مقاومت و تلاش برای انحلال آنها است.