به گزارش ایرنا، خانه‌های تاریخی میراثی گرانبها و یادگارانی ارزشمند از گذشته هستند؛ یادگارانی که روزگاری هیاهوی اهالی خانه مجال سکوت را به در و دیوار خانه نمی‌داد و به عبارتی خانه‌های تاریخی همان خانه‌های افرادی مثل من و شما است که اهالی خانه فکرش را نیز از ذهن نمی‌گذراندند که شاید روزگاری به میراثی ماندگار تبدیل شوند.
تصور کنید روزی خانه شما به محل بازدید افراد در آینده تبدیل شود چه حسی به شما دست می‌دهد؟
براساس آمار ۳۵۷ هکتار بافت تاریخی در محدوده شهری سمنان وجود دارد که بناهای تاریخی متعددی از دوره ایلخانی تا قاجار در آن دیده می‌شود و در ادامه به معرفی تعدادی از خانه‌های بازسازی شده خواهیم پرداخت.
عمارت باغ امیر، موزه ای امروزی
یکی از بناهای زیبا و دیدنی شهر سمنان، عمارت باغ امیر است که قدمت آن به اواخر حکومت قاجاریه برمی‌گردد. این بنا بین سال‌های ۱۲۷۵ تا ۱۲۸۵ توسط استاد معمارباشی و به دستور و هزینه صاحب بنا حاج میرزا آقا فامیلی احداث شد. حاج میرزا آقا از تجار و معتمدین و خیرین به نام سمنان بود که نقش مهمی در شکوفایی اقتصاد شهر ایفا کرد. از مهم‌ترین کارهای وی می‌توان به واگذاری زمین و سرمایه برای احداث کارخانه ریسمان‌ریسی سمنان به حاج علینقی کاشانی اشاره کرد.
عمارت و باغ امیر که به‌تبع معماری صفوی ساخته شد در زمینی به وسعت سه هزار و ۵۰۰ مترمربع قرار دارد و دارای ۲ باغ و ۲ منزل مسکونی بود و از لحاظ فرهنگی به سه دسته فضا شامل فضاهای عمومی، خصوصی و نیمه‌خصوصی تقسیم می‌شود. این عمارت دارای دو طبقه شامل همکف و زیرزمین به همراه یک باغچه در ضلع غربی و باغی نسبتاً بزرگ در ضلع جنوبی است که حریم باغچه و باغ به‌وسیله جداره‌ای با تزئینات زیبا و منحصربه‌فرد از هم تفکیک شده‌اند. در داخل حیاط غربی شاهد ستون‌های بلند و متعددی هستیم که همگی دارای تزئینات گچی زیبا و چشم‌نوازی هستند.
از نظر تاریخی و اجتماعی می‌توان گفت که این بنا در طول تاریخ محل آمد و شد و استقرار منصب‌داران، سیاستمداران، علما و افراد مختلفی بوده است که از جمله می‌توان به محل جلسات سران مشروطه سمنان (۱۲۸۵ خورشیدی)، تردد احمد قوام قبل از نخست‌وزیری (۱۳۰۰ خورشیدی)، تردد کلنل محمدتقی خان پسیان (۱۳۰۰ خورشیدی)، تردد و بیتوته رضاشاه (۱۳۱۷خورشیدی)، پایگاه و محل استقرار افسران ارتش روس بین سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۶ خورشیدی، تردد احمد قوام بعد از نخست‌وزیری (۱۳۳۱ خورشیدی)، محل تشکیل جلسات مذهبی علیه حکومت وقت توسط علامه حائری و تفرجگاه مردم سمنان در ایام عید و به خصوص ۱۳ نوروز اشاره کرد.
این بنا در سال ۱۳۹۳ از سوی شهرداری سمنان به سرمایه‌گذار بخش خصوصی واگذار شد و پس از مرمت و بازسازی توسط سرمایه‌گذار، فاز اول مجموعه در قالب موزه تاریخ صدساله سمنان در۲۷ اسفندماه ۱۳۹۴ افتتاح شد. این مجموعه هم‌اکنون دارای یک موزه و کافی‌شاپ است.
این موزه خصوصی چندین بخش از جمله چاپ، رادیو، تلفن، مخابرات و آب دارد.
خانه تاریخی پورحسینی‌ها یا خانه گردشگری سلامت
یکی از خانه‌های تاریخی درسمنان، خانه تاریخی پورحسینی‌ها متعلق به اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی، که در محله تاریخی کوشمغان سمنان در ضلع شمالی تکیه تاریخی این محل واقع است. این خانه در سال ۱۳۹۹ از سوی شهرداری سمنان با هدف ایجاد محل گردشگری سلامت بازسازی شد و مورد استقبال اهالی محل قرار گرفت.
خانه تاریخی پورحسینی ها که به عنوان «خانه گردشگری سلامت» استفاده می شود شامل بخش های اتاق نمک، فروشگاه محصولات گیاهی و عرقیجات سنتی درمانی، شربتخانه، و اتاق های دورهمی صبحانه و عصرانه است و با توجه به اینکه این محل از مناطق آسیب پذیر اجتماعی شهر سمنان است؛ به گفته اهالی محل وجود این خانه توانسته بر تقویت فرهنگی اجتماعی محل تاثیر بسزایی داشته باشد. صاحب این خانه بیش از نیم قرن پیش در سال ۱۳۴۶ شمسی با همراهی خیران تکیه تاریخی کوشمغان را تجدید بنا کرد.
خانه طاهریان، نمادی از معماری درونگرای ایرانی
خانه طاهریان متعلق به دوره قاجار از دیگر خانه‌های تاریخی سمنان بود و قسمت اعظم آن مرمت شده است. این خانه دارای ورودی بسیار زیبایی است که با یک هشتی کوچک و چند پله به حیاط مرکزی راه دارد.
خانه دارای ۲ حیاط است که حیاط اصلی ابتدا و حیاط فرعی در پشت خانه قرار دارد و در گوشه ای از آن مطبخ خانه قرار گرفته است. از جمله زیبایی های این خانه می توان به استفاده از قوس های فراوان فضاهای مختلف نام برد .این خانه در خیابان ابوذر سمنان و در حوالی آستانه امامزاده یحیی(ع) واقع است.
سبک معماری به کار رفته در خانه طاهری سمنان نمونه‌ای از خانه‌های سنتی درونگرای ایرانی است. طرح کلی این بنا مانند سایر خانه‌های درونگرا است و شامل یک حیاط در مرکز بنا و سایر فضاها و عناصر در گرداگرد حیاط است. مساحت خانه طاهری سمنان در حدود ۱۶۳۰ و زیربنای آن در حدود ۱۲۴۰ متر مربع است. مصالحی که در ساخت این بنا به کار رفته شامل خشت، چوب و ساروج می‌شود که پس از گذشت سال‌ها هنوز هم دوام خود را حفظ کرده‌اند. همچنین آجرکاری سردر ورودی و نمازخانه و گچ‌کاری دیواره اتاق‌ها تزئینات اصلی به کار رفته در بنا را شامل می‌شوند. از سایر زیبایی‌های معمارانه به کار رفته در این بنا می‌توان از قوس‌های فراوان، گچ‌بری سرستون‌ها و پایه ستون‌ها در ایوان‌ها نام برد.
عمارت بادگیر یکی از ۲ بنای با ویژگی استراق سمع ایران
خانه کلانتر و عمارت بادگیر از دیگر بناهای تاریخی زیبا و چشم نواز شهر سمنان محسوب می‌شود که اکنون به همت میراث فرهنگی وبخش خصوصی بازسازی و به یکی از جاذبه های گردشگری سمنان تبدیل شده است.
خانه کلانتر بنای تاریخی دارالحکومه سمنان نیز بوده در اواسط دوره قاجار بنا شد و در قسمت جنوبی سمنان در محله اسفنجان و در میدان ابوذر واقع است. این بنا متعلق به خانواده رجبی (کلانتر وقت سمنان ) بود و در سال ۱۳۷۵ در فهرسن آثار ملی به ثبت رسید.
بادگیر این خانه یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین بادگیرهای قدیمی ایران است که خصوصیات منحصر به فردی دارد. یکی از این خصوصیات بادگیر، خنک کردن و خنک نگه‌داشتن فضای زیر بادگیر است. جالب است به این نکته هم توجه داشته باشید که این بادگیر دارای ویژگی استراق‌سمع است! و در ایران به طور کلی دو بادگیر وجود دارد که این ویژگی را دارند که عمارت بادگیر سمنان یکی از آنها است.
خانه تاریخی تدین در یکی از عکس های ناصرالدین شاه
خانه تاریخی تدین که با نام خانه محمدیه نیز شناخته می‌شود در خیابان طالقانی سمنان جای گرفته و با مصالحی نظیر آجر، خشت و خاک رس ساخته شده است. محمدیه داماد میرزا عبدالله تدین یکی از تجار سرشناس سمنانی بود. قدمت این خانه به اواخر دوره قاجار برمی‌گردد و در تاریخ ۱۲ آذر ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۷۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تصویر خانه تدین در عکس‌های میرزا عبدالله قاجار، عکاس مخصوص ناصر الدین شاه، که درسال ۱۲۸۴ هجری قمری گرفته شده دیده می‌شود؛ او این تصاویر را طی سفر ناصر الدین شاه از تهران به مشهد مقدس و توقف در سمنان به ثبت رسانده است.
خانه تدین با سه ورودی، به سه بخش اندرونی، بیرونی و خدمات راه پیدا می‌کند. این خانه از ۲ بخش اصلی تشکیل شده است؛ حیاط اندرونی برای زندگی افراد خانواده و حیاط بیرونی برای پذیرایی از میهمانان و ملاقات‌های تجاری.
بخش اندرونی دارای دو بخش زمستان‌نشین در قسمت شمالی، تابستان‌نشین در قسمت جنوبی و بهارخواب‌های شرقی و غربی است. این بخش با دالانی به خیابان طالقانی متصل می‌شود و دارای اتاق‌هایی است که مهم‌ترین آنها تالار حوض‌خانه یا اتاق بادگیر است که سنگ حوضچه آن از ویژگی‌های منحصر به فرد ساختمان است. بادگیر این بنا یکی دیگر از ویژگی‌های منحصر به فرد آن است و در خنک کردن هوا در تابستان های گرم نقش ارزنده‌ای دارا بوده است.
بخش بیرونی این خانه تاریخی که با یک راهرو به ورودی اصلی بنا متصل می‌شود، شامل دو اتاق بزرگ، آشپرخانه و زیرزمین است که با سقف‌های قوسی و ازاره‌های زیبا از سنگ و آجر، قسمت تابستان‌نشین بنا بوده است.