به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، حجت الاسلام امیرحسین صفا حسینی در اولین جلسه از سلسه نشست‌های عدالت که به همت "نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علامه طباطبایی" برگزار شد، اظهار داشت: با توجه به اهمیت بحث عدالت در قرآن و نیاز جامعه، ضرورت تبیین بحث از طرف نهادهای علمی به خصوص حوزه و دانشگاه احساس می شود، از طرفی با توجه به مرکزیت دانشگاه علامه در علوم انسانی به این ضرورت در این دانشگاه باید بیشتر پرداخته شود.
در ادامه نشست حجت الاسلام اکبری اقدم مسوول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علامه طباطبایی ضمن تشکر از حضور اساتید و برگزارکنندگان نشست گفت: دو راهبرد جدی "کمک به بحث تحول علوم انسانی" و "تبیین علمی مسائل" در دستور کار دفتر نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه ها قرار دارد؛ در مورد بحث "تحول علوم انسانی" با توجه به ظرفیت خوبی که در دانشگاه علامه وجود دارد، پرداختن به این امر امکان پذیر است.
وی افزود: در بحث "تبیین علمی مسائل" معتقدم تک تک اساتید دانشگاه علامه جایگاه حساس، ارزشمند و خطیری را به عهده دارند؛ در دنیای امروز در بحث جریان سازی و گفتمان سازی یک استاد می تواند با ظرفیت دانشجو موج مثبت یا منفی ایجاد کند. ظرفیت استاد و دانشگاه علامه بسیار بی نظیر است و با توجه به این دغدغه ها می شود ظرفیت بزرگی در تبیین علمی مسائل ایجاد کرد.
حجت الاسلام اکبری اقدم ادامه داد: رهبر معظم انقلاب بر اهداف مقدسی تاکید دارند که امام راحل و نظام به دنبال آن بوده اند. یکی از آن اهداف بحث عدالت است، باید توجه ویژه به تبیین این اهداف، آرمان ها و دستاوردهای انقلاب و معارف دینی شود. یکی از این دستاوردها و معارف بحث عدالت است.
وی اظهار داشت: عدالت باید تبیین علمی شود. اولا به لحاظ تئوری عدالت چیست و سپس با نگاه عملیاتی بررسی شود، ما از ظرفیت اساتید حوزه و دانشگاه باید در تبیین علمی مسائل و روشن شدن آن ها استفاده کنیم.
علی انتظاری دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این نشست به موضوع عدالت اجتماعی پرداخت و گفت: عدالت اجتماعی یعنی مردم از فرصت های اجتماعی برابر برخوردار باشند؛ شهری و روستایی، زن و مرد و پایگاه های اجتماعی مختلف از یک فرصت اجتماعی برابر برخودار شوند.
وی گفت: پاداش ها با فرصت ها متفاوت است؛ پاداش ها می تواند متفاوت باشد ولی فرصت ها باید یکسان و برابر باشد چراکه دیدگاه اسلامی تامین کننده این مطلب است. قرار نیست همه انسان ها شرایط یکسانی داشته باشند و کسی که استعداد بیشتری دارد، در واقع به تسخیر افراد درمی‌آید.
انتظاری ادامه داد: نقش دانشگاه در بحث عدالت از یک طرف وضعی است و از طرف دیگر کارکردی است. دانشگاه می تواند به احساس بی عدالتی یا گسترش عدالت در جامعه کمک کند. باید به واقعیت های عینی دانشگاه توجه داشته باشیم و متوجه فاصله با دانشگاه آرمان در جهت عدالت باشیم، ما یک صورت ظاهر از دانشگاه داریم که کلاس و برنامه و مسائل آموزشی است و سیستم طوری طراحی شده است که فرد منفعل می شود و این شرایط به گونه ای طراحی نشده است که دانشجو کار کند و مطالعه کند.
وی با بیان اینکه اگر دانشگاه جدی باشد، می تواند در جهت عدالت اجتماعی تاثیرگذار باشد، گفت: در دانشگاهی که در آن بی عدالتی هست، نمی توان عدالت را گسترش داد. باید از خود دانشگاه به عنوان مبدا در زمینه عدالت کار شود. در خصوص جهاد تبیین نظرم این است که باید روایت اصیل از یک رخداد را بیان کنیم.
علی جنادله استادیار مطالعات زنان دانشگاه علامه طباطبائی در ادامه نشست گفت: دو آرمان عمده در طول تاریخ بشر مورد توجه قرار گرفته است که تقدم و تاخر آن نسبت به هم مورد مناقشه است و آن دو آرمان آزادی و عدالت است. در عصر حاضر توسعه هم آرمان مورد توجه است در اسلام آرمان آزادی و عدالت در اصل توحید وحدت بخش است.
وی به بیان سه محور پرداخت و افزود: محور اول نسبت بین دانشگاه و عدالت اجتماعی مبتنی است بر دانشگاه فضیلت محور است. در دانشگاه فضیلت محور تربیت شهروندان مسوولیت پذیر در دانشگاه هدف است. مهمترین اثر پرورش فضیلت هایی است که ضرورت یک شهروند است یکی از این فضیلت های مهم فضیلت عدالتخواهی است.
جنادله گفت: متاسفانه دانشگاه به نهادی تبدیل شده که معطوف به توسعه علمی است. توسعه علمی هم مبتنی بر تعریف کمی گرایانه مبتنی بر تعداد مقالات شده است. هدف اصلی فضیلت پروری و عدالتخواهی به محاق رفته است.
وی ادامه داد: محور دوم تعمیق و بسط مفهوم عدالت است. یکی از نقش های اساسی که دانشگاه می تواند ایفا کند (بعد از مرحله اول) بحث تعمیق و بسط مفهوم عدالت است. عموما بحث عدالت نگاه تقلیلی پیدا می کند، مشکل آن غفلت از عرصه ها و ساحت‌های دیگر است که عدالت ناظر به آن است و زمینه ساز سوءاستفاده و مصادره به مطلوب کردن برخی جریان های پوپولیستی است که این سوءاستفاده می‌تواند باعث دلسرد کردن و بی اعتمادی اقشار مختلف مردم شود.
جنادله افزود: برای جلوگیری از چنین سوءاستفاده هایی دانشگاه باید در مسیر بسط و تعمیق مفهوم عدالت قدم بردارد. سنگ بنای عدالت در فرصت هاست، بی عدالتی در هر یک از این عرصه ها منجر به بازتولید بی عدالتی در عرصه های دیگر است. بسط مفهوم عدالت باعث می شود افراد در خصوص آرمان عدالت ساده سازی نکنند، هرکسی وعده ساده انگاری برای تحقق عدالت ندهد که بعدا مردم را دلسرد کند.
وی گفت: پاسخ ساده ای برای تحقق عدالت وجود ندارد؛ در واقع تحقق در پیوند با آرمان های دیگر (آزادی و توسعه) امکان پذیر است. بدون آزادی در استفاده از فرصت های موجود یا آزادی در افشای نابرابری و بی عدالتی ها، طبیعتا نمی توانیم انتطار تحقق عدالت را داشته باشیم.
جنادله در توضیح محور سوم نیز اظهار داشت: دانشکده عدالت باید خود را مطالبه گر اصلی بحث عدالت بداند، دانشگاه باید صدای بلندی داشته باشد که اگر بی عدالتی در جامعه دید، آن را بگوید؛ دانشگاه باید خود را ناظر و دیده بان عدالت بداند. دانشگاه باید نقش پیشینی داشته باشد به این معنا که هر برنامه و سیاست و هر اقدامی که در سطح کلی جامعه یا در حد وزارتخانه ها در سطح مختلف قرار است اتخاذ شود، دانشگاه باید این دغدغه را داشته باشد که نسبت به این برنامه ها عدالت لحاظ شده باشد. و باید بررسی کند که آیا این برنامه و سیاست عدالت آفرین است. بطور کلی عدالت باید روحیه کلی برنامه باشد و عدالت بخشی از یک برنامه نباشد.
مسعود عالمی نیسی عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی (ره) در خصوص عدالت گفت: بحث عدالت، یک بحث دارای معانی مختلف است؛ یک معنی که روی آن توافق است، عدالت به معنای اعطای فرصت برابر در بالفعل کردن ظرفیت ها و استعدادهاست. اگر ما تمام تلاش‌هایی را که انجام می شود، در جهت هدایت انسان بدانیم، در نهایت هر انسانی با توجه به ظرفیت خودش عمل می کند.
وی با اشاره به آیه شریفه "قل کل یعمل علی شاکلته فربکم اعلم بمن هو اهدی سبیلا" گفت: شاکله از ماده شکل است و به معنای خوی و اخلاق انسانی است. عمل انسان هرچه باشد، متناسب با خلق و خوی آدمی است. ما باید این مطلب را بپذیریم که بین عدالت و شاکله‌ها نسبتی وجود دارد و تفاوت افراد در شاکله و خلق و خوی آنها در واقع برخواسته از شرایط و مناطق جغرافیایی و فرهنگی است. یعنی این شاکله را می توانیم در تفاوت مناطق هم ببینیم. کار آموزش عالی دانش افزایی و مهارت افزایی است که در نهایت استعداد و ظرفیت افراد بالفعل شود، آموزش عالی باید محتوای خود را متناسب با شاکله مناطق مختلف تنظیم کند. باید در حوزه آموزش عالی آمایش صورت بگیرد.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه مسائل اجتماعی یکسان نیستند، اگر آموزش عالی متناسب با شاکله مناطق مختلف ظرفیت ها و توانایی ها و شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مناطق، برای دانشکده‌ها و دانشگاه‌های خود یک تقسیم کاری انجام دهد، بسیاری از ظرفیت ها آزاد می شوند و شرایط پیشرفت کشور مهیا می شود.