چهارشنبه آخر سال جشن بازمانده از نیاکان در ایران باستان است که از آن به عنوان پیشواز نوروز یاد و با آمیزه ای از آئین‌های گوناگون برگزار می‌شد، اما امروز مانند دیگر رسوم دچار بدعت هایی شده که از شادی آن به خصوص برای والدین و بزرگترها کاسته و نگرانی توام با گاه حسرت را به ارمغان می آورد.
طبق آئین باستان آخرین چهارشنبه سال، آتش بزرگی برافروخته و تا صبح روز بعد و برآمدن خورشید روشن نگه داشته می‌شد و مردم از روی آن می پریدند و در زمان پریدن می‌خوانند 'زردی من از تو، سرخی تو از من'. این جمله نشانگر مراسمی برای تطهیر و پاک‌سازی مذهبی است که واژه 'سوری' به معنی 'سرخ' نیز به آن اشاره دارد.
در سال های گذشته این مراسم شادی آفرین با تولید انواع مواد آتش زا، بمب های دستی و آتش بازی های خطرناک و حادثه ساز از حالت سنتی خود خارج شده و به بحران بویژه برای کودکان و خانواده ها تبدیل شده است.
آمارهای رسمی مراکز فوریت های پزشکی و آتش نشانی‌ها در سال‌های گذشته نیز بیانگر نقص عضو شدن شمار زیادی از کودکان و نوجوانان و حتی مرگ برخی، آتش سوزی خانه ها و اماکن عمومی و وسایل نقلیه درجریان حوادث چهارشنبه آخر سال در نقاط مختلف کشور حکایت دارد.
به دلیل همین نگرانی ها و خسارت و تلفاتی که آتش بازی های چهارشنبه آخر سال طی سال های گذشته بر اثر ورود بدعت ها به این آئین باستانی و خارج شدن آن از حالت جشن سنتی نشاط انگیز به ناهنجاری، به بار آورده و موجب سلب آرامش و سلامتی مردم ایران شده است.
بر این اساس بنا به ضرورت تبیین چهارشنبه آخر سال شاد و آرام همراه با سلامتی، در میزگردی با حضور دکتر اصغر جعفری روحی رییس اورژانس استان زنجان، سرهنگ حمیدرضا قدیمی معاون عملیات نیروی انتظامی و بهادر امینی معاون سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری زنجان در ایرنای مرکز زنجان به گفت و گو نشستیم.
دست، چشم و صورت بیشترین ناحیه آسیب ناشی از مواد محترقه
رییس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیریت حوادث استان زنجان با اشاره به اینکه چهارشنبه آخر سال امسال پس از ۲ سال درگیری کرونا و به دلیل واکسیناسیون گسترده با استقبال بیشتر مردم همراه خواهد شد، گفت: این موضوع می طلبد که آمادگی های خود را افزایش دهیم.
دکتر اصغر جعفری روحی با بیان اینکه در چهارشنبه آخر سال ۹۸ و به دلیل اوج همه گیری کرونا و شرکت بسیار کم مردم، آمار مصدومین نیز بسیار ناچیز بود، افزود: بر این اساس طی سال گذشته این روند تا حدودی افزایشی شد که امیدواریم هم استانی در چهارشنبه آخر سال امسال نیز با رعایت مسائل ایمنی و برگزاری یک مراسم متناسب با فرهنگ جامعه، موارد آسیب زا و خطرناک را به حداقل برسانند.
این مسوول با بیان اینکه نگرانی کنونی، حضور گسترده مردم در مراسم چهارشنبه آخر سال امسال است، ادامه داد: شمار بالای شرکت کنندگان به نوبه خود استفاده از موادآسیب زا را می تواند افزایش دهد و در این میان استفاده از وسایل آتش زا و محترقه دست ساز آسیب های شدیدی را در مقایسه با وسایل محترقه استاندارد به دنبال دارد.
وی اضافه کرد: نگهداری مواد محترقه غیر استاندارد از قبیل اکلیل و سرنج، غیر مجاز و برخلاف قانون بوده و می تواند خسارات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.
جعفری افزود: طی چهارشنبه آخر سال گذشته در مجموع ۸۳ مورد آسیب دیدگی ناشی از مواد محترقه و غیره به اورژانس استان گزارش شد که از این تعداد ۶۸ نفر را مردان و ۱۵ را زنان تشکیل می داد و مصدومان ارجاعی بستری شده نیز ۳۴ نفر بود که از این تعد حال سه نفر انان بسیار بد حال بود گه اقدامات اورژانسی اتاق عمل و حتی اعزام به مراکز تخصصی تر بود.
وی با اشاره به اینکه بیشترین آسییب استفاده از مواد محترقه آتش زای چهارشنبه آخر سال از ناحیه دست، چشم و صورت است، اظهار داشت: شهرستان های زنجان و ابهر بیشترین تعداد آسیب را ثبت کردند و خدابنده نیز در جایگاه بعدی قرار داشت.
رییس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیریت حوادث استان زنجان، اوج آسیب های ناشی از استفاده مواد محترقه در ساعات شلوغ را بین ساعت ۱۹ تا ۲۱ شب چهارشنبه آخر سال عنوان کرد و گفت: تجربه نیز نشان می دهد که آسیب های شدید در اواخر شب به وقوع می پیوند و این زمانی است که خانواده ها، جوانان خود را رها می کنند و در واقع خانواده محوری کاهش می یابد.
وی از والدین خواست فرزندان خود را در تهیه وسایل آتش‌بازی بی‌خطر و مفرح همراهی کنند و در شادی آنان مشارکت داشته باشند تا فرزندان در خفا به سراغ مواد محترقه خطرناک نروند.
شیوع همه گیری کرونا روند مصدومان چهارشنبه آخر سال را کاهش داد
جعفری با تاکید اینکه از سال ۹۶ یک روند رو به رشد شمار مصدومان چهارشنبه آخرسال وجود داشت، افزود: اما از سال ۹۷، این روند کُند شد و از طرفی به دلیل شیوع کرونا این میزان به حداقل ممکن خود رسید.
این مسول با اشاره به اینکه سال ۹۷، تعداد مصدومین حوادث چهارشنبه آخر سال ۱۳۰ نفر بود، ادامه داد: این میزان طی سال ۹۸ و همزمان با شیوع کرونا به ۵۲ نفر و سال گذشته به ۸۳ نفر رسید.
وی با بیان اینکه سال گذشته هم شمار بیماران بد حال حوادث چهارشنبه آخر سال کاهشی بود و حتی مورد فوتی هم وجود نداشت، اظهار داشت: سامانه ۱۱۵ اورژانس استان فعال بوده و از یکم اسفند تاکنون یک مورد آسیب از ناحیه دست ناشی از استفاده مواد محترقه گزارش شد که تحت درمان قرار گرفت.
رییس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیریت حوادث استان زنجان به موضوع آموزش های ارائه شده در این بخش نیز اشاره کرد و گفت: ارائه این نوع آموزش ها به گروههای هدف پایین بوده اما اثر گذاری لازم را داشته است، امسال نیز تلاش می شود آموزش های نوین تری را ارائه کنیم که بیشتر این مهم با همکاری های بین بخشی به سمت فضای مجازی سوق داده شده است.
وی با تاکید بر اینکه نظارت های والدین می تواند آسیب ناشی استفاده از مواد محترقه خطرناک را به حداقل ممکن کاهش دهد، اضافه کرد: چهارشنبه آخر سال آیین ها و سنت های به یاد ماندنی را در خود جای داده که به جای استفاده از مواد محترقه می توان این مهم را با شور و هیجان خاصی برگزار کرد.
این مسوول با بیان اینکه احیای این سنت ها از سوی دستگاه‌ها و یا مسوولان متولی می تواند امری مفید و سازنده باشد، ادامه داد: بروز چنین مساله ای می تواند پیوند آیین های گذشته را مستحکم کند و از طرفی ایجاد یک مکان مناسب برای برگزاری آیین های چهارشنبه آخر سال با استفاده از وسایل ایمن از دیگر راهکارهای جایگزین محسوب می شود.
برای شادی چهارشنبه آخر سال از مواد محترقه استاندارد استفاده کنید
معاون سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری زنجان نیز با اشاره به اینکه این سازمان از اول اسفند تا روز ۱۴ فروردین ۱۴۰۱ در آماده باش خواهد بود، ادامه داد: تمامی مرخصی های پرسنل لغو شده ،۱۲۰ نفر پرسنل آتش نشانی زنجان در آماده باش هستند که این طرح بستگی به حجم مسافرت های نوروزی می تواند تا ۲۰ فروردین نیز ادامه داشته باشد.
بهادر امینی با اشاره به اینکه آتش نشانی در چهارشنبه آخر سال توصیه می کند، افراد از مواد اشتعال‌زا سریع مثل تینر و بنزین و سایر مواد نفتی استفاده نکنند، افزود: آمارها نشان می دهد بیشترین تلفات چهارشنبه آخر سال از این ناحیه و حتی مواد محترقه دست ساز بوده است که خوشبختانه تاکنون در این خصوص مورد ی نداشتیم، اما سال های گذشته در ماه اسفند انفجار منزل به دلیل استفاده از مواد محترقه دست ساز رخ داد، بطوری که آسیب های جبران ناپذیری را نیز به دنبال داشت.
وی با بیان اینکه خوشبختانه تا کنون موردی از این دست به این سازمان گزارش نشده است، اظهار داشت: در این خصوص توصیه می شود، برای شادی چهارشنبه آخر و استقبال از نوروز، از مواد محترقه استاندارد استفاده شود تا تلفات کمتری رخ دهد.
معاون سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری زنجان با اشاره به اینکه عوامل آتش نشانی این استان در ۶ ایستگاه عملیاتی از صبح روز چهارشنبه آخر سال تا پاسی از شب درمحل ها تعیین شده مستقر خواهد شد، ادامه داد: امیدواریم آخرین چهارشنبه آخر سال نیز به دور از هرگونه آسیبی برای خانواده های زنجانی و دیگر هموطنان سپری شود.
وی با اشاره به اینکه آتش‌نشانان در محلات حادثه خیز به ویژه در محله های اسلام آباد و بی سیم نیز مستقر هستند، اضافه کرد: این ۲ منطقه جزو مناطق حادثه خیز چهارشنبه آخر سال شهر زنجان محسوب می شود و از طرفی پرسنل این سازمان در پارک ها نیز مستقر می شوند که در این ارتباط از شهروندان درخواست می شود که در این مکان ها از انجام کارهای خطرناک خودداری کنند.
معاون سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری زنجان ادامه داد: شهروندان در صورت مشاهده آتش سوزی غیرقابل کنترل با سامانه ۱۲۵ تماس حاصل کنند و آدرس و محل حادثه دقیق را اعلام کنند تا عوامل در کمترین زمان ممکن به محل برسند.
وی بابیان اینکه در سال های گذشته متاسفانه آسیب هایی به خودروهای آتشنشانی وارد شده است، گفت: این خودروها وارداتی بوده و با توجه به شرایط تحریم و به دلیل گرانی قطعات آن امکان تعویض آنها وجود ندارد که از شهروندان تقاضا می شود یاریگر خودروهای امدادی باشند.
امینی با بیان اینکه آتش نشانی زنجان همواره به ویژه در چهارشنبه آخر سال همراه مردم بوده و در جهت خدمت رسانی بهینه تلاش می کند، افزود: عوامل این سازمان مخالف شادی مردم نیستند بلکه در کنار آنان می کوشند تا تلفات بسیار کمتری را شاهد باشیم.
این مسئول با تاکید بر اینکه هنگام وقوع حادثه و برای امداد رسانی بهینه، به ویژه در آتش سوزی ها، ثانیه ها اهمیت سرنوشت سازی دارد، ادامه داد: امداد رسانی بهنگام می تواند از وقوع اتفاقات ناگوار جلوگیری کند که توجه شهروندان به این مقوله مهم ضرروی است.
پلیس مخالف شادی مردم در چهارشنبه آخر سال نیست
معاون عملیات فرماندهی انتظامی استان زنجان گفت: پلیس هم طبق روال سال های گذشته طرحهای ترافیکی، امنیتی و انتظامی را برای پیشگیری از هر گونه حوادث در نظر گرفته و تمامی کوی و برزن های استان را تحت پوشش پیشگیری از حوادث تلخ ناشی از برخی هیجانات که نوجوانان جوانان انجام می دهند را قرار داده است.
سرهنگ حمیدرضا قدیمی افزود: اولویت اول ما در چهارشنبه آخر سال، پیشگیری از جرائم است و در این ارتباط پلیس به هیچ وجه با شادی و نشاط مردم مخالف نیست بلکه در کنار مردم و با مردم و برای مردم است.
وی با بیان اینکه فلسفه وجودی پلیس ایجاد امنیت خاطر در کف جامعه و آرامش خاطر شهروندان است، اضافه کرد: پلیس در مقابل مردم نیست و اگر در کوی و برزن مستقر می شود برای جلوگیری از حوادث تلخ و حرکات ناهنجار و خطرساز چهارشنبه آخر سال است و در این میان برخی افراد معدود هنجار شکن، با سد معبر مزاحمت هایی را برای شهروندان ایجاد می کنند که با هماهنگی مقام قضایی به صورت قاطع با آنان برخورد خواهد شد.
این مسوول انتظامی استان با اشاره به اینکه بر خلاف ادارات امدادی که از روزهای قبل طرح های خود را آغاز کرده اند، نیروی انتظامی از ماه‌ها قبل طرح پیشگیری از فروش مواد محترقه را با شناسایی انبارها و فروشندگان عمده آغاز کرده است، ادامه داد: با اقدامات بسیار پیچیده پلیسی میزان کشفیات مواد محترقه بصورت عمده نسبت به سال گذشته افزایش ۳۵ درصدی داشته است.
وی با اشاره به اینکه توانستیم با این کار میلیون ها صدای ترقه را از کوی و برزن کم کنیم، اظهار داشت: مواد محترقه رایج در کف خیابان ها بصورت خرده فروشی بوده و پلیس با موارد بزرگ سر و کار دارد که در این ارتباط توصیه می شود، جای آتش بازی و حرکات هیجانی و آسیب زا، فرهنگ ایرانی و اسلامی را جایگزین کنند تا شهروندان به خود و دیگران آسیب نرسانند.
سرهنگ قدیمی افزود: برخی افراد فرصت طلب در این شب با انجام اقداماتی گروههای در معرض خطر از جمله مادران باردار و بیماران قلبی و عروقی را دچار رعب و وحشت می کنند که این مهم نه با عرف و نه با قانون ما سازگاری ندارد.
وی بیان کرد: پلیس با هماهنگی دستگاه قضایی استان، با خودروهایی که در چهارشنبه آخر سال نسبت به مسدود کردن خیابان ها و یا معابر و حرکات ناهنجار اقدام می کنند، برخورد قاطع خواهد کرد.
این مسوول تاکید کرد: هر چقدر این مراسم ها خانواده محور و با نظارت بزرگترها باشد، بطور طبیعی اتفاقات کمتری به وقوع می پیوندد و از طرفی تخلیه هیجانات کودکان، نوجوانان و آگاهی از حقوق خود و دیگران می تواند نوید بخش استقبال از بهار باشد.
وی با اشاره به اینکه بی نظمی و هنجار شکنی در هیچ فرهنگی پذیرفتنی نیست، اضافه کرد: پلیس آماده دریافت گزارش‌های مردمی در این خصوص است، البته سامانه ۱۱۰ بصورت شبانه روزی فعال بوده که با کارهای انجام گرفته سامانه هوشمندی توسط ناجا برای افرادی که سخت شنوا و ناشنوا هستند و یا افرادی که جانشان در خطر بوده و حتی توریست ها می‌توانند با شماره ۰۲۴- ۱۱۰ بصورت پیامکی در تماس باشند.
سرهنگ قدیمی با بیان اینکه این سامانه به ۲ زبان فارسی و انگلیسی است، خاطرنشان کرد: نیروی انتظامی در شب چهارشنبه آخر سال با آمادگی ۱۰۰ درصدی خدمت رسانی به هموطنان خدمات رسانی خواهد کرد.