به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، سعیدرضا عاملی با اشاره به دامنه مجهولات موجود در خصوص بیماری کرونا، اظهار داشت: با وجود گذشت بیش از دو سال از پیدایش همه‌گیری، پیامدهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سبک زندگی، آموزش و روابط اجتماعی ناشی از آن جای تأمل جدی دارد.
وی به آمار بیش از ۶ میلیون نفر کشته در سراسر جهان بر اثر ابتلا به کووید ۱۹ و آمار ثبت شده ۴۱۵ میلیون نفری مبتلایان در جهان اشاره کرد و گفت: کرونا پیامدهای فرهنگی و اجتماعی به دنبال داشته است؛ اشتغال و تمام امور مرتبط با فضای زندگی از جمله خرید، ارتباطات اجتماعی، ارتباطات خانوادگی و آموزش به فضای مجازی منتقل شد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه کرونا تابع نظام اقتصادی و پیشرفتگی یا در حال توسعه یا ضعیف‌بودن کشورها نیست، افزود: بیشترین تعداد کشته‌شدگان کرونا متعلق به آمریکاست که از مرز یک میلیون نفر در حال عبور است که ۱۸ درصد کشته‌شدگان کرونا در جهان را شامل می‌شود و آمار سایر کشورهای پیشرفته نیز چشمگیر است.
وی به تبیین عامل تشدیدکننده انتقال زندگی به فضای مجازی پرداخت و ادامه داد: هم کار و شغل و هم تمامی امور مرتبط با فضای زندگی با روندی نمایی به فضای مجازی منتقل شد، از جمله خرید، ارتباطات اجتماعی، ارتباطات خانوادگی و آموزش. در بستر کرونا و به اقتضای این زندگی جدید، فراجهان (متاورس)، به منزله ضرورت زندگی، شکل گرفت و تلاش شد فضای دوم به فضای اول نزدیک شود، حسِ بودن در جهانی دیگر کم شود و در نتیجه زندگی‌ها مجازی‌تر شد و حجم پهنای باند و تعداد کاربران اینترنت افزایش یافت.
رییس مرکز مطالعات فضای مجازی همچنین اضافه کرد: فضای دوم باعث شد باهم‌بودگی‌های صنفی و شغلی و در حوزه علائق فرهنگی و اجتماعی شکل گیرد که در کنار آن آسیب‌های اجتماعی نیز نظیر افزایش آمار طلاق و خشونت خانگی شکل گرفت.
وی همچنین به موضوع بازگشت انسان به فطرت و حرکت به‌سمت زندگی طبیعی، اشاره کرد و با بیان اینکه عوامل متعددی زندگی انسان را با تغییر مسیر همراه می‌سازد، افزود: فرد با مواجهه با مشکل، سرخوردگی، بیماری یا موارد غیرطبیعی و بر پایه مهندسی بافت، به زندگی طبیعی خود بازمی‌گردد.
عاملی، مساله بر زمین نشستن بیش از ۴۰ هزار هواپیما در سراسر جهان با شروع همه‌گیری کرونا و توقف سیستم حمل‌ونقل منطقه‌ای و جهانی و کمبود سوخت، مواد غذایی و مایحتاج زندگی، کاهش درآمد، رشد تورم و تعطیلی مشاغل را از جمله تبعات شیوع ویروس کرونا در دنیا برشمرد و گفت: البته با روند رو به ضعیف‌شدن این ویروس، رو به طبیعی‌شدن روند زندگی و بازگشایی مدارس و مراکز آموزشی و از سرگیری فعالیت مشاغل تعطیل‌شده در حال انجام است.
وی، تغییر سبک زندگی و باقی‌بودن آثار آن و شکل‌گیری الگوهای جدید همچون کاهش ارتباطات در نظام خویشاوندی و افزایش گرایش به دورکاری را ازجمله تبعات دیگر بیماری کرونا دانست و گفت: البته دین و ایمان دینی قوی تصحیح‌کننده و تامین‌کننده ارزش‌های زندگی است که افراد را حتی در شرایط دشوار، به سمت زندگی متعالی سوق می‌دهد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در ادامه، مسوولیت نظام سلامت جامعه، رسانه‌های ملی و نظام حکمرانی در توجه به بسته‌های حمایتی و دادن مشاوره‌های دینی را یادآور شد.
وی همچنین به بررسی پیامدهای کرونا در نظام خانوادگی و اجتماعی پرداخت و تقویت روابط خُرد اجتماعی (باهم‌بودن والدین و فرزندان در تمام مدت شبانه‌روز در کنار هم، افزایش نقش والدین در نگهداری و آموزش فرزندان و تقبل نقش مدرسه)، افزایش مسئولیت‌پذیری اعضای خانواده نسبت به هم و به خانه و خانواده (درست مانند هم‌بستگی اجتماعی در زمان جنگ و وقایع ناگوار) و مستحکم‌ترشدن پیوندهای روانی و عاطفی خانواده (طبق آمار Pure، از هر ۱۰ نفر در آمریکا، چهار نفر استحکام پیوندهای خانوادگی را اعلام داشته‌اند) از جمله فرصت های به وجود آمده ناشی از کرونا برشمرد.
عاملی در ادامه پیامدهای منفی کرونا بر نظام خانوادگی و اجتماعی را کاهش معیشت خانوارها به‌خصوص در دهک‌های پایین و افراد بدون حقوق ثابت؛ افزایش احساس فقر و درماندگی؛ پدیده سوگ ابرازنشده (به‌خصوص به‌دلیل عدم‌امکان برگزاری مراسم سوگواری و تخلیه احساسات)؛ ازهم‌پاشیدگی خانواده (افزایش آمار طلاق که در برخی کشورها به ۲۰ درصد آن هم در میان زوج‌هایی که پنج ماه از ازدواج آنان گذشته بود و در آمریکا به ۳۴ درصد رسید، در سال ۲۰۲۰ در ایتالیا به ۶۰ درصد رسید)؛ در مقایسه با سال ۲۰۱۹ عنوان کرد.
وی افزود: بنا به گزارش زنان سازمان ملل از ۱۳ کشور دنیا، افزایش خشونت خانگی و التهابات روحی و روانی (افزایش تماس با خطوط تلفن اضطراری، ۳۵ درصد در انگلستان، ۳۳ درصد در سنگاپور، افزایش سه برابری تماس همسران با بخش مشاوره بهزیستی در ایران)؛ کم‌شدن روابط خویشاوندی؛ تشدید چالش‌های خانواده‌های هسته‌ای و عدم ارتباط با خانواده گسترده؛ تشدید ۳۰ درصدی مشکلات خانواده‌های دارای تک‌سرپرست (در ایران۸۷ درصد این خانواده‌ها، سرپرست مادران هستند)؛ تأخیر ۳۰ درصدی در ازدواج و تأخیر ۲۴ درصدی در فرزندآوری از دیگر تبعات کرونا در دنیا است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه، گسترش ارتباطات مجازی یکی از جنبه‌های مهمی بود که در این دوره در روابط انسانی شکل گرفت تا مانع از انزوای اجتماعی بزرگی شود، ادامه داد: البته این ارتباطات هنجارشکنی‌های بزرگ و خطرناکی را نیز شکل داد.
وی، دین و ایمان دینی قوی را تصحیح‌کننده و تأمین‌کننده ارزش‌های زندگی دانست که افراد را حتی در شرایط دشوار، به‌سمت زندگی متعالی سوق می‌دهد و در ادامه مسئولیت نظام سلامت جامعه، رسانه‌های ملی و نظام حکمرانی در توجه به بسته‌های حمایتی و دادن مشاوره‌های دینی را نیز یادآور شد.
عاملی به بررسی پیامدهای کرونا بر روابط انسانی پرداخت و اظهار داشت: باتوجه به ماهیت اجتماعی انسان، حضور در مناجات‌ها و مراسم‌های جمعی در مساجد و مراسم‌های شادی و خانوادگی تسلی‌بخش انسان است، درحالی‌که در شرایط همه‌گیری کرونا و فاصله‌گذاری اجتماعی و بروز تهدید جدی انزوای اجتماعی به‌دنبال ازدست‌دادن ارتباط اجتماعی پیشین، تمامی این موارد ناممکن شد و بیماری‌های روحی و روانی شدت گرفت و زدن ماسک، استفاده از مواد ضدعفونی، و بسته‌بندی قواعد جدید زندگی اجتماعی شد.
وی افزود: گسترش ارتباطات مجازی یکی از جنبه‌های مهمی بود که در این دوره در روابط انسانی شکل گرفت تا مانع از انزوای اجتماعی بزرگی شود. البته، این ارتباطات هنجارشکنی‌های بزرگ و خطرناکی را نیز شکل داد.
عاملی در ادامه با اشاره به پیامدهای کرونا بر مشاغل، کاهش توجه افراد در دورکاری و کاهش بهره‌وری، امکان افزایش رصد عدم انجام کار یا انجام آن، افزایش مسئولیت‌پذیری، افزایش تنبلی یا بی‌عاری در حین کار، احساس لنگرانداختن روحی و روانی در محیط مجازی، افزایش تمایل به دورکاری، ظهور مشاغل جدید و خاص نظیر توزیع نیازهای خانوارها توسط پیک یا شرکت‌های بزرگ و خدمات سلامت در شرایط قرنطینه، رونق‌گرفتن برخی مشاغل و از رونق‌افتادن مشاغل دیگر، سهولت برگزاری برخی رویدادها (نظیر برگزاری همایش‌های مجازی به‌جای حضوری، دوره‌های آموزشی مجازی و مهارت‌آموزی و زبان‌آموزی) و تغییر مهارت‌های شغلی را بعنوان این پیامدها برشمرد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه، به‌نظر می‌رسد در دوران شیوع کرونا با تغییر نگرش به کار و شغل و اولویت‌ها مواجه شده‌ایم، افزود: برقراری توازن میان کار و زندگی به‌خصوص درباره مشاغل پردامنه اهمیت یافت و دورکاری این تعادل را میسر کرد، به طوری که در سال ۲۰۲۰، گرایش به دورکاری افزایش ۶۰ درصدی داشته است و در سال اول فاصله‌گذاری اجتماعی، تمایل به دورکاری ۳۶ درصد افزایش یافت و امروز به ۴۴ درصد رسیده است.
تأثیر کرونا بر آموزش و تعلیم و تربیت محور چهارمی بود که عاملی به تبیین آن پرداخت و افزود: کاهش تحصیل در مقطع دیپلم و مقاطع پایین‌تر، کاهش ۲۵ درصدی در مقطع دکتری و افزایش در مقاطع میانه، افت کیفیت آموزش، افزایش جعل و تقلب و استفاده از فناوری‌های رصد حرکت چشم، ازدست‌رفتن آرمان‌ها و آرزوهای جوانان برای حضور در محیط دانشگاهی، بحران نگهداری و آموزش فرزندان در خانه، استفاده تمامی اعضای خانواده به‌طور هم‌زمان از فضای مجازی و تداخل‌ها و پهنای باند ضعیف از جمله این تاثیرات بوده است.