رسانه‌های ایران نگاه ویژه‌ای به آسیب‌های جدی بی‌توجهی به محیط‌زیست و ریشه‌یابی آنها داشته‌اند و هر کدام گزارش، یادداشت و مصاحبه‌هایی در این خصوص منتشر کرده‌اند که در ادامه بخشی از این گزارش‌ها رصد می‌شود.
مواجهه زودهنگام مردم با ذرات پرخطر گردوغبار
خبرگزاری ایلنا به بازتاب سخنان «سحر تاجبخش» رییس سازمان هواشناسی پرداخت و می‌نویسد: در آیین امضای قصدنامه مشترک سازمان هواشناسی جمهوری اسلامی ایران و خدمات هواشناسی دولتی ترکیه برای راه اندازی مرکز منطقه ای توفان گرد و خاک WMO در غرب آسیا» که در سازمان هواشناسی برگزار شد، گفت: سازمان هواشناسی جهانی بعد از وقوع گردوغبارهای شمال آفریقا و خاورمیانه راه اندازی مرکز پایش گرد و غبار در این مناطق را در دستور کار خود قرارداد. در غرب آسیا با وجود اینکه یکی از منشأهای گرد و غبار است، نود هشدار گرد و غبار در ایران راه اندازی نشده بود. در جلسه هایی که کمیته های گرد و غبار تشکیل دادند، تاکید بر راه اندازی این نودها انجام شد و کار را در ایران از سال ۲۰۱۶ شروع کردیم و ترکیه نیز از سال ۲۰۱۸ به این کار مبادرت ورزید. امروز هم این قصدنامه مشترکی میان ایران و ترکیه امضا شد که راه اندازی نود هشدار در غرب آسیا به صورت مشترک بین ایران و ترکیه انجام شود. این گام اول است در گام های بعدی درمورد برنامه اجرایی و کشورهای موردپوشش با ترکیه به توافق می رسیم. ضرورت دارد موارد مربوط به اسناد بالادستی را در دستور کار گذاشته باشیم. زمانی که قصدنامه مبادله شد، سعی می کنیم کمیته ای تشکیل دهیم تا مسائل فنی را مطرح کنیم و در سطح ملی هم از نظرات دستگاه ها استفاده کرده و راه اندازی مرکز را با لحاظ نظرات دستگاه های مرتبط انجام دهیم.
روزنامه خراسان به گفت وگو با سخنگوی وزارت امورخارجه پرداخت و می‌نویسد: «ریزگردهای مشهد داخلی نیست و ما الان برای خارج از کشور هیچ کاری نمی توانیم بکنیم، ما ریزگردهای داخلی را داریم مهار می کنیم.» وی افزوده بود که برنامه ای ملی درباره گرد و غبار و ریزگردها دارند که احتمالا باید در آن قالب بررسی شود. وضعیت بحرانی هوای مشهد و برخی از شهرستان ها همچون سرخس در دی ماه امسال نیز به حدی بحرانی و قرمز شد به طوری که در شهر سرخس مدارس تعطیل شد و گرد و غبار آن قدر شدت گرفت که رنگ آسمان قرمز و در برخی لحظات تیره و تار شد. در همان زمان معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی گفته بود که تاکنون ارتباطی در زمینه کنترل گرد و غبار قره قوم با ترکمنستان برقرار نشده است اما مدیرکل منابع طبیعی استان اعلام کرده بود که «استان برای مذاکره با ترکمنستان درباره مقابله با این ریزگردها در حال تلاش است.» محیط زیست یکی از دستورکارهای مهم تهران و ترکمنستان به هر حال طی روز گذشته نیز هوای مشهد در وضعیت قرمز و شاخص آلودگی هوای مشهد در مرز ۱۸۰ قرار گرفت. سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز که روز گذشته در تحریریه روزنامه خراسان حضور یافته بود در پاسخ به سوال ما درباره اقدامات دیپلماسی منطقه ای برای کنترل و مقابله با ریزگردهای قره قوم، به آلودگی هوای دیروز مشهد اشاره کرد و در خصوص آخرین رایزنی با کشور ترکمنستان درباره آلودگی هوای مشهد ناشی از گرد و غبار قره قوم گفت: در ملاقات هایی که میان دو طرف در عشق آباد و تهران انجام شده یکی از موضوعاتی که همواره در دستور کار قرار گرفته بحث های زیست محیطی بوده است.
روزنامه ستاره صبح یادداشتی به قلم سردار صدیقی نویسنده و پژوهشگر منتشر کرد و نوشت: هر سال به‌ویژه در فصل بهار و تابستان شاهد ورود ریز گردها به کشور به‌ویژه غرب هستیم. ریز گردهایی که مهمان ناخوانده‌ای از صحرای ربع‌الخالی در عربستان هستند. صحرایی که یکی از بزرگ‌ترین سرزمین‌های ماسه‌ای در دنیا است. پدیده ریزگردها در سال‌های اخیر در استان‌های مختلف ایران به‌ویژه استان کرمانشاه روند افزایشی و قابل‌توجهی داشته است. سرچشمه این طوفان‌های گردوغبار حاصل فرسایش بادی خاک است و صحرای عربستان مرکز ایجاد این ریز گردها و ورود آنها به کشور است، اما دلایل دیگری همچون دخالت‌های بشری در استفاده غیرمنطقی از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، تخریب پوشش گیاهی، تضعیف خاک ناشی از فرایندهای کشاورزی و بعضی عوامل طبیعی مانند خشکسالی و تغییرات آب و هوایی نیز در ایجاد آنها دخیل هستند. تا چند سال اخیر فراوانی ورود ریز گردها به کشور در ماه‌های گرم سال بود، اما به دلیل تغییرات اقلیمی، این پدیده با بی‌نظمی در اکثر فصول سال رخ می‌دهد. ذرات گردوغبار می‌توانند محیط‌زیست گیاهی، جانوری و زندگی شهروندان را با مخاطرات جدی مواجه سازند؛ ازجمله پیامدهای سلامتی ایجاد شده توسط ریزگردها می‌توان به بیماری‌های تنفسی، قلبی و عروقی، سرطان ریه، آلرژیک، بیماری‌های گوارشی در اثر آشامیدن آب آلوده و بسیاری از بیماری‌ها اشاره کرد. این پدیده افزایش مراجعات به اورژانس‌های بیمارستانی را در پی داشته و فشار مضاعفی به سیستم بهداشت و درمان وارد کرده و خواهد کرد.
روزنامه همشهری یادداشتی به قلم سیدمحمد فخار روزنامه‌نگار منتشر کرد و نوشت: گردوغبار زودتر از هر الگوی پیش‌بینی، این بار در اسفندماه، کشور را در بر گرفت تا چراغ هشدار کانون‌های ریزگرد داخلی و خارجی را در سراسر کشور روشن کند. آسمان شهرهای جنوب غربی کشور در پی تشکیل توده غلیظ گردوغبار در بیابان‌های عراق و سوریه از جمعه درگیر ریزگرد شد و شرایط را برای شهروندان سخت کرد. مرکز مدیریت ریزگردهای سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده است، وسعت ریزگردها آسمان ۱۴استان کشور را درگیر کرده و تا عصر فردا شرایط به همین منوال ادامه دارد. هر سال با شروع فصل گرما و وزش بادهای غربی فصل افزایش ریزگردها آغاز می‌شد، اما این نخستین بار طی دهه اخیر است که ریزگردها از اسفندماه فعالیت خود را آغاز کرده‌اند که علت آن می‌تواند افزایش چشمگیر کانون‌های داخلی و خارجی گردوغبار باشد. در استان ایلام، آلودگی هوا به ۱۰برابر حد مجاز رسیده است. غلامرضا ابدالی، مدیرکل محیط‌زیست ایلام در این باره اعلام کرده در مقاطعی میزان غلظت آلودگی هوای شهر سرابله، مرکز شهرستان چرداول به ۲۰برابر حد مجاز نیز رسیده و شهرهای دهلران، بدره، دره‌شهر و آبدانان به مرور در حال درگیرشدن با گرد و خاک هستند. در استان یزد که از کانون‌های جدید تولید ریزگرد است، هواشناسی، هشدار سطح نارنجی صادر و اعلام کرد: سراسر مناطق استان تحت مخاطره وزش باد شدید و گرد و خاک و بعضاً توفان گرد و خاک خواهد بود.
حیات وحش
خبرگزاری ایسنا به بازتاب سخنان علی سالاروند سرپرست اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست لرستان پرداخت و نوشت: با برنامه‌ریزی دقیق و جامع جهت برخورد با قاچاق این جانور در سطح استان و کشور در روزهای پایانی سال و حمایت همه‌جانبه کارشناسان، محیط‌بانان و سازمان‌های مردم‌نهاد و از همه مهم‌تر حمایت جوامع بومی و محلی ساکن در حوزه پراکنش این‌گونه می‌توان به حفظ گونه سمندر لرستانی کمک شایانی کرد. یکی از راهکارهای اصلی برای جلوگیری از انقراض گونه‌ها بررسی زیستگاه‌ها و جمعیت‌های موجود و انتخاب جمعیت‌ها و زیستگاه‌های کلیدی و مناسب برای اجرای برنامه مدیریت و حفاظت گونه و افزایش سطح آگاهی از اهمیت حیات‌وحش و تنوع زیستی در بین مسئولان و مردم است.
باشگاه خبرنگاران جوان از پرورش ماهی در اصفهان گزارش می‌دهد و نوشت: از دهه ۷۰ که جریان دائمی زاینده رود قطع شده، خشکی رودخانه به اصلی‌ترین چالش منطقه مرکزی کشور به ویژه استان اصفهان تبدیل شده است. معضلی که حوزه‌های مختلف از جمله صنعت آبزی پروری را تحت تاثیر قرار داده است. به مشکل کم آبی باید افزایش قیمت نهاده ها، دسترسی نداشتن به سهمیه دولتی، ضعف صنایع تبدیلی، افزایش نرخ ارز، ابلاغ نشدن تسهیلات بانکی کم بهره و شیوع کرونا، را هم اضافه کرد که همه و همه سبب شده بسیاری از تولیدکنندگان، که عطای تولید را به لقایش ببخشند. روند پیچیده و طاقت‌فرسای اخذ مجوزهای کسب‌وکار هم رنج مضاعف تولیدکنندگان بوده است. محسن جوانمردی از پرورش دهندگان ماهی می‌گوید: برای پرورش ماهیان گرم آبی، اولین موافقت اصولی را سال ۱۳۶۸گرفتم و یک طرح ۱۵ هکتاری شامل ۶هکتار استخر و تاسیسات پرورش ماهی و ۹هکتار کشت علوفه و غلات برای مصرف خوراک ماهیان ارائه کردم. طرح اول بعد از ۳ سال پیگیری، حفر ۲حلقه چاه عمیق و احداث شبکه برق در منطقه محمدآباد قهاب در سال ۱۳۷۱به تصرف سازمان آب و فاضلاب برای احداث تصفیه خانه فاضلاب شرق درآمد، اما با همکاری ادارات مسئول، طرح را سال ۱۳۷۷در کیلومتر ۴۵جاده اصفهان- ورزنه در روستای کلیشاد راه اندازی کردم و سه سال بعد آب جاری شد.
ضرورت جلب مشارکت عمومی مردم در حفاظت از محیط‌زیست
خبرگزاری مهر به بازتاب سخنان حجت الاسلام مجتبی رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی، ورزشی شهرداری یزد پرداخت و نوشت: توجه به درختکاری و حفاظت از محیط زیست به هفته درختکاری خلاصه نشود، امروز از بالغ بر ۱۰۰ دانش آموز دعوت شده که با پدربزرگان، مادربزرگان خود در این مراسم شرکت کرده و یک نهال را با همدیگر بکارند. در درجه نخست اهمیت بحث درختکاری به عنوان ریه شهر و عامل اساسی در پاکسازی هوای شهر است و به ویژه این موضوع در شهر میراث جهانی یزد که یک شهر صنعتی به حساب می‌آید اهمیت بسیار بیشتری دارد و باید به عنوان یک سنت به حساب آید. علاوه بر اینکه مسئولین به این موضوع اهمیت می‌دهند، مردم هم باید نسبت به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند و همه برای ایجاد فضای سبز خوب و نگهداری آن دست به دست یکدیگر بدهیم. این طرح امسال در هفته درختکاری در حال انجام است و امیدوارم که صرفه به این هفته بسنده نشود و در طول سال شاهد باشیم که مردم هم به مسئله درختکاری اهمیت می‌دهند و هم در حفاظت از فضای سبز و محیط زیست توجه دارند. اگر این سنت حسنه در میان مردم نهادینه شود شاهد شهری زیبا، دوست داشتنی و با هوای پاک خواهیم بود و به همین دلیل باید به آن توجه کنیم.
روزنامه عصر رسانه به بازتاب سخنان مدیر کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران پرداخت و نوشت: در سال جاری با اضافه شدن بخش تنوع زیستی گیاهی و همچنین دو بخش ویژه «تنوع زیستی غیر بومی و تأثیرات آن بر زیست‌بوم تهران» و «تنوع زیستی و ابعاد مختلف زندگی شهری» تلاش شد این برنامه کامل تر و جامع تر از دوره‌های گذشته برگزار شود تا بتواند با استفاده از تجارب موفق چند دوره پیشین، در قالب جشنواره دائمی تنوع زیستی تهران فعال بماند. مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران خاطرنشان ساخت: توجه بیشتر به اندوخته های طبیعی و حفظ سرمایه های محیط زیستی پایتخت هدف اصلی برگزاری مسابقه عکاسی تنوع زیستی تهران است. علاوه بر جاذبه‌های طبیعی، کوهستان، روددره‌ها، مسیل‌ها و رودخانه‌های درون‌شهر نیز سهم بسزایی در ارتقای وضعیت زیست‌محیطی شهر دارند. انصاری با بیان اینکه مناطق کوهستانی شمال تهران، تپه‌هایی چون سوهانک، تلو و پارک پردیسان در داخل شهر و رودخانه‌های دارآباد، درکه، فرحزاد، کن و دربند همچنان اصلی‌ترین زیستگاه‌های گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری پایتخت محسوب می‌شوند، افزود: اکنون بیش از ۱۳۰۸ گونه گیاهی که ۱۶۷ گونه آن انحصاری اقلیم تهران است و بالغ بر ۲۱۰ گونه پرنده، ۲۲گونه پستاندار، ۱۶گونه خزنده و ۲۰گونه ماهی را می‌توان در زمره تنوع زیستی جانوری تهران برشمرد.
گیاهان آپارتمانی به تنفس آسان‌تر در محیط کمک می‌کنند
خبرگزاری مهر در گزارشی می‌نویسد: به گفته محققان انگلیسی، گیاهان آپارتمانی می توانند هوای خانه یا محل کار را تمیزتر کنند. به نقل از مدیسن نت، محققان در تحقیقات آزمایشگاهی دریافتند سه گیاه خانگی معمولی گل چمچه ای (Spathiphyllum wallisii)، گیاه ساقه ذرتی (Dracaena fragrans) و گیاه ZZ یا زامیفولیا (Zamioculcas zamiifolia) می‌توانند میزان آلاینده معمولی هوا به نام دی اکسید نیتروژن (NO۲) را تا ۲۰ درصد کاهش دهند. «کریستین پرفرنگ»، نویسنده اصلی این مقاله از دانشگاه بیرمنگام، می‌گوید: «گیاهانی که ما انتخاب کردیم همگی بسیار متفاوت از یکدیگر بودند، با این حال همه آنها توانایی‌های بسیار مشابهی برای حذف NO۲ از هوا نشان دادند.» محققان خاطرنشان کردند که این گیاهان پرهزینه و گران نیستند و نگهداری آنها آسان است. برای این مطالعه، یک گیاه از هر گونه در یک محفظه آزمایشی حاوی سطوح NO۲ قابل مقایسه با گیاهان یک اداره در نزدیکی یک جاده شلوغ و پررفت و آمد قرار داده شد. در طی یک ساعت، هر سه گونه حدود نیمی از NO۲ موجود در محفظه را حذف کردند. سپس محققان برآورد کردند که این نتایج برای یک دفتر کوچک و یک دفتر متوسط با سطوح مختلف تهویه چه معنایی دارد. در یک دفتر کوچک با تهویه ضعیف و میزان بالای آلودگی هوا، پنج گیاه آپارتمانی سطح NO۲ را حدود ۲۰ درصد کاهش می‌دهند. بر اساس یافته‌ها، در یک فضای بزرگ‌تر، میزان کاهش کمتر و حدود ۳.۵ درصد خواهد بود، اما با افزودن گیاهان بیشتر می‌توان آن را افزایش داد. به گفته محققان، مشخص نیست که گیاهان چگونه NO۲ را از هوا حذف می‌کنند.