به گزارش ایرنا، بحران و افت آب های زیرزمینی یکی از تهدیدهای منابع ناپایدار آب در اقلیم های خشک و بیابانی است و افزایش بهره وری از منابع آب ضرورتی است که بدون رعایت آن تداوم کشت غیرممکن می شود، شهرستان ابرکوه در استان یزد ظرفیت بالایی برای توسعه گیاهان دارویی دارد و از دیر باز اجداد کشاورزان این شهرستان در بیش از ۲ قرن گذشته در زمینه تولید گیاهان دارویی فعالیت داشته اند .
گیاهان دارویی یکی از منابع خدادادی است که به علت سازگاری با آب و هوای های مختلف خصوص در برخی اقلیم های خشک نیز امکان رویش دارد و برخی از این گونه های گیاهی به صورت خود رو در طبیعت رشد می کنند.
افزایش استفاده از گیاهان دارویی به صورت دم نوش، در سال های اخیر، صرفه اقتصادی زیادی را برای کشت این گونه های گیاهی به همراه داشته و با توجه به شرایط آب و هوایی و اراضی مستعد برخی شهرستان های استان یزد مانند ابرکوه، کاشت و توسعه محصولات کم آبخواه نظیر گیاهان دارویی ، پسته و محصولات گلخانه ای را رونقی دوچندان بخشیده است.
مدیر جهاد کشاورزی ابرکوه دراین زمینه به گزارشگر ایرنا گفت: زمینه های خوبی برای کشت گیاهان دارویی در این شهرستان کم آب وجود دارد که کشاورزان می توانند از این ظرفیت ها برای افزایش تولید گیاهان دارویی استفاده کنند.
علی محمد هوشمند افزود: شرایط اقلیمی ابرکوه به گونه ای است که زمینه توسعه کشت انواع گونه های گیاهان دارویی را دارد و رونق این کشت در ایجاد اشتغال بسیار موثر است و با استفاده از ظرفیت جوامع محلی می توان با کشت و تولید گیاهان دارویی زمینه اشتغال را برای افراد جویای کار فراهم کرد.
پرداخت افزون بر پنج میلیارد ریال وام ارزان قیمت به کشت کنندگان گیاهان دارویی
وی ادامه داد: باتوجه به شرایط اقلیمی ابرکوه در این شهرستان انواع گیاهان کم آبخواه و دارویی مانند فلفل، مرزه، شوید، خاکشیر، کنجد، زیره سبز، آویشن، رازیانه ، گل گاوزبان، نعنای فلفلی، گل محمدی، شیرین بیان ، خارشتر ، زعفران ، به لیمو، نعناع، زوفا، شنبلیله ، مرزنگوش و بادرنجبویه کشت می شود.
مدیر جهاد کشاورزی ابرکوه با تبیین محدویت منابع آبی و ضرورت تغییر الگوی کشت و توسعه کاشت گیاهان کم آبخواه گفت: از ابتدای سال آبی جاری تاکنون برای توسعه گیاهان دارویی پنج میلیارد و ۴۰۰ میلیون ریال وام ارزان قیمت به کشاورزان پرداخت شده است.
هوشمند بابیان اینکه ابرکوه یکی از مناطق مستعد کشت و قطب گیاهان دارویی استان یزد است، ادامه داد: پیش از این ۲۰۵ هکتار از زمین های کشاورزی شهرستان با توجه به محدویت منابع آبی و ضرورت مدیریت برداشت آب، به کاشت گیاهان دارویی اختصاص داشت که در سال ۱۴۰۱ این میزان به ۳۰۰ هکتار افزایش می یابد.
وی یادآور شد: کشت گیاهان دارویی ارزش افزوده بالا و معمولا نیاز آبی کمی دارد و برخی گیاهان دارویی سالانه تنها به سه مرحله آبیاری نیاز دارند که این موضوع می‌تواند به حفظ منابع سفره های آب زیرزمینی منطقه کمک کند و منبع درآمد خوب و پایداری برای کشاورزان باشد.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری ابرکوه هم به گزارشگر ایرنا گفت: توسعه کشت گیاهان دارویی در مناطق بیابانی می تواند علاوه بر ایجاد اشتغال در توسعه اقتصادی کشاورزی موثر باشد.
مرتضی سعیدی افزود: در شهرستان ابرکوه بیش از۵۰ گونه انواع گیاهان کم آبخواه و دارویی از جمله آویشن، مریم گلی، خاکشیر، گل گاوزبان، کاسنی ، زعفران، آنغوزه ، ریواس، شیرین بیان وجود دارد که برخی از آنها به صورت ادویه، برخی به صورت عرقیجات و برخی هم به صورت دم نوش مورد استفاده قرار می گیرند.
وی اظهار داشت : اداره منابع طبیعی با همکاری جهاد کشاورزی ابرکوه به عنوان متولیان این حوزه برای ارائه تسهیلات قانونی به متقاضیانی کشت گیاهان دارویی آمادگی دارند و از این کشت حمایت کامل می کنند.
رییس اداره منابع طبیعی ابرکوه همچنین برداشت آویشن و آنغوزه از اراضی این شهرستان را ممنوع دانست و گفت: به منظور حفظ ذخایر این گونه ها با افرادی که بدون مجوز اقدام به برداشت کنند، برخورد قانونی صورت می گیرد.
یکی از کشاورزان ابرکوهی در خصوص کشت گیاهان دارویی در استان در گفت وگو با گزارشگر ایرنا گفت: کاشت محصولات کم آبخواه به خصوص گیاهان دارویی علاوه بر ایجاد منابع درآمد پایدار برای کشاورزان برای حفظ منابع آب و تامین نیاز مصرف کنندگان این گیاهان نیز مزایایی زیادی دارد.
علی فلا ح زاده ادامه داد: برداشت بی رویه آب برای تولید محصولات پر آبخواه عواقب بدی مانند خشک شدن قناتها و چشمه ها را درپی داشته و باعث مهاجرت ساکنان مناطق روستایی به شهرها شده است.
وی اظهار کرد: در کنار گشت گیاهان دارویی ، کشت برخی دیگر از محصولات که نیاز آب کم و ارزش افزوده بالا دارد مانند کنجد، نیز زمینه مساعدی برای ایجاد درآمد پایدار برای کشاورزان دارد، زیرا کنجد در ابتدای سال کاشت می شود و با ۲ یا سه دوره آبیاری محصول آن را می توان در سه ماهه ابتدای سال برداشت کرد.
یکی دیگر از کشاورزان ابرکوهی نیز به گزارشگر ایرنا گفت: کشت و توسعه گیاهان دارویی از جمله زعفران با توجه به مستعد بودن زمین های منطقه "فراغه" و "اردی" در این شهرستان، راهکار مناسبی برای مقابله با کم آبی و افزایش بهره وری آب در تولید محصول است.
بمانعلی دهقان ادامه داد: با توجه به شرایط اقلیمی ابرکوه، زعفران تولیدی در این شهرستان از کیفیت بالایی برخوردار است، اما ایجاد تشکل های صنفی و برندسازی تجاری برای این محصول برای عرضه در سطح کشور و حتی خارج از کشور نقش مهمی در پایدار کردن درآمدها و افزایش سطح زیرکشت زعفران دارد.
کشت گیاهان کم آبخواه و اجرای آبیاری نوین راه نجات کشاورزی
مسوول امور آب و خاک جهاد کشاورزی ابرکوه نیز گفت: با توجه به هزینه زیاد سامانه های آبیاری نوین و محدودیت منابع آبی، کشاورزان فرایند برداشت آب را با تغییر الگوی کاشت محصول کم آبخواه در اولویت قرار داده و در این زمینه تلاش زیادی کرده‌اند.
احمدرضا زرنگار ، با بیان مشکلات برداشت بی رویه و افزایش میزان تبخیر سالانه سه تا چهار هزار میلیمتری آب در مناطق بیابانی از جمله استان یزد، یادآور شد: کاشت گیاهان پرآبخواه و آبیاری سنتی دیگر مقرون به صرفه نیست ، به همین دلیل توسعه کشت گیاهان دارویی و پسته در کنار زعفران در اولویت کاری کشاورزان ابرکوه قرار دارد.
وی ادامه داد: ابرکوه یکی از چهار دشت ممنوعه و بحرانی استان یزد از نظر منابع آب است و کشاورزان با آگاهی از این وضعیت در زمینه افزایش بهره وری با کشت های جایگزین و استفاده از سامانه های آبیاری نوین اقدام کرده اند.
زرنگار افزود: تاکنون کشاورزان با استفاده از کمک های بلاعوض دولت، پنج هزار و ۵۵۰ هکتار از اراضی و باغ های خود را به سامانه های آبیاری نوین تجهیز کرده اند.
زمین های قابل کشاورزی ابرکوه به علت کاهش بارندگی، کم آبی و تداوم پدیده خشکسالی از ۲۰ هزار هکتار به ۱۵ هزار و ۸۰۰ هکتار در سال های اخیر کاهش یافته است و ۴۰ درصد اشتغال مردم این شهرستان وابسته به فعالیت‌های کشاورزی، دامداری و دامپروری است.
هشت هزار و ۵۰۰ خانوار ، ۸۰ میلیون مترمکعب آب مورد نیاز حوزه کشاورزی را از ۶۶۲ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق و ۱۳ رشته قنات برداشت می کنند و سالانه ۲۰۰ هزار تن محصول کشاورزی و دامی در ابرکوه تولید می کنند که بخشی از آن در بازار استان یزد و استان‌های همجوار و بخشی در کشورهای حوزه خلیج فارس عرضه می‌شود.
با توجه به شرایط اقلیمی ابرکوه، ۵۰ گونه محصول کشاورزی با کیفیت مناطق گرمسیری و سردسیری به ارزش ۲۰ هزار میلیارد ریال سالانه در این شهرستان تولید می شود.
ابرکوه ۲۰۰ سال قبل ۱۲۰ رشته قنات داشت که به دلیل کاهش بارندگی در ۴۰ سال گذشته این تعداد به ۹۱ رشته کاهش یافت و هم اکنون از این تعداد ۱۳ رشته قنات دایر است.
مرکز شهرستان ۵۵ هزار نفری ابرکوه در ۱۴۰ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد قرار دارد.