به گزارش ایرنا، بعد از نصب تابلو تبلیغات بزرگی که در بغداد جمعی از فعالان اجتماعی تحت عنوان «دوستان رییس جمهور روسیه» در نزدیکی سفارتخانه آمریکا در بغداد نصب کردند، رصد اخبار و مطالب منتشر شده در شبکه های اجتماعی و رسانه ها نشان می دهند که رویکرد عمومی در عراق نسبت به جنگ اوکراین، به ترتیب، شامل طیف متنوعی از توجه مثبت یا تاییدی، محافظه کارانه یا ممتنع و تا حدودی نیز، منفی یا متمایل به منفی در قبال روسیه است.
هر چند، تابلوی رییس جمهور روسیه در بغداد به گفته برخی رسانه ها، تحت فشار آمریکا ساعاتی بعد توسط یک گشت امنیتی عراقی برداشته شد اما این اقدام براساس آنچه از بازخوردها دیده می شود بر حساسیت عمومی در توجه به پوتین افزوده است.
بازخوردها به تصاویر اولیه این تابلو به سرعت در سطح رسانه ها و شبکه های اجتماعی منعکس شد و در کمتر از یک ساعت فضای مجازی عراق را اشغال کرد.
تعدادی از فعالان اجتماعی عراقی نیز، تصاویر نمایه و داستان های حساب های شبکه های اجتماعی خود را به عکس و موضوعات مرتبط با پوتین تغییر داده و در همین راستا صفحاتی تحت عنوان «پوتین» یا «پوتین العراق» در شبکه های اجتماعی ایجاد شده است.
نوع نگرش از زاویه محبوبیت یا مخالفت نسبت به رئیس جمهور روسیه را در عراق نمی توان به صورت مطلق دانست و طبق دیدگاه کارشناسان می توان آن را در سه سطح مختلف رسمی، سیاسی و مردمی برآورد کرد.
در سطح رسمی، دولت عراق می کوشد بی طرفی خود را در جنگ اوکراین حفظ کرده و از صف بندی به نفع اردوگاه روسیه یا آمریکا خودداری کند، همین وضعیت در سطح احزاب بزرگ سیاسی قابل رویت است و کمتر حزب سیاسی علاقه مند است که موضع رسمی خود را در قبال جنگ اوکراین بیان کند.
ابراز گرایش یا موضع نسبت به پوتین در سطح عمومی برخلاف موضع رسمی و سیاسی در لفافه نیست و عموم مردم عراق به دلیل سال ها رنج و مشقتی که از سیاست های آمریکا از جمله اشغال کشور خود توسط نیروهای آمریکایی متحمل شده اند، عموما به مواضع روسیه علاقه نشان می دهند و این برآورد از بازخوردهای کاربران شبکه های اجتماعی عراق در قبال جنگ اوکراین کاملا محسوس است.
حتی پیش تر نیز بسیاری از عراقی ها در شبکه های اجتماعی از پوتین به عنوان شخصیت اقتدارگرایی یاد می کردند که نمی خواهد زیر بار زور برود. حتی بسیاری از کاربران، شخصیت او را به «وهب نصرانی» تشبیه کردند؛ جوانی مسیحی که از کمک به شیعیان کوتاهی نکرد. برخی از آنها تصویر وهب نصرانی را از سریال مختارنامه در کنار تصاویر پرتره پوتین قرار می دادند و کمک روسیه به سوریه در تقابل با براندازان غربی و تروریست های داعشی را مصداقی بر تکرار تاریخ دانستند.
در مجموع بسیاری از کاربران شبکه های اجتماعی و مردم کوچه و بازار به پوتین به عنوان شخصیتی مقتدر و جامع الاطراف می نگرند؛ رئیس جمهوری که ماهیگیری می کند، به شکار خرس می رود، با تروریست ها می جنگد، برای غرب خط و نشان می کشد، ورزش جودو را با جدیت دنبال می کند، در رودخانه آب سرد شنا می کند، در جلسات شورای وزیران از وزرا گاف می گیرد و در زمان خودش هم رمانتیک و عاطفی می شود.
در سطح رسانه های عراقی اما، حسب وابستگی سیاسی که هر رسانه دارد، مواضع در قبال جنگ اوکراین، متفاوت و به اعتقاد ناظران، به نوعی بازتاب مواضع پنهان احزاب آنها، در قبال این جنگ است.
برجسته ترین رسانه در انعکاس اخبار مثبت از پیشروی های روسیه در اوکراین، بی شک کانال تلگرامی «صابرین نیوز» (نزدیک به گروه های مقاومت اسلامی عراقی) است تا جایی که یکی از فعالان برجسته اجتماعی به آن اذعان کرده است.
«احمد الذواق» در توئیتی نوشته است: «از هرکس در عراق می پرسی چه خبر از جنگ اوکراین؟ و چه شد؟ جوابت می دهد که برو صابرین نیوز را دنبال کن!»
شیعیان بیش از کردها و سنی ها، به پوتین ابراز احساسات دارند
شیعیان که بیش از ۶۵ درصد جمعیت ۴۰ میلیونی عراق را تشکیل می دهند، بیش از اهل سنت و کردها علاقه مندی خود را به پوتین نشان داده اند تا جایی که برخی فعالان از طریق نرم افزار فتوشاپ با پوشاندن لباس عربی بر تن پوتین، او را به نوعی چهره مورد انتظار خود در جهان عرب (که به اعتقاد آنها وجود خارجی ندارد!) معرفی کرده اند.
تعابیری که از پوتین در میان جامعه شیعیان عراق می شود نیز جالب توجه است و بیش از اینکه در افواه عمومی نام ولادیمیر پوتین بچرخد او را «عبدالامیر پوتین» نام نهاده اند.
از همه جالبتر داستان غیرموثقی است که از تاریخچه خانواده پوتین ساخته شده و به دلیل انتشار گسترده این داستان در شبکه ها و بعضی رسانه ها، برخی آن را به عنوان یک امر مسلم، باور کرده اند.
طبق این داستان شبیه به افسانه، پدر پوتین، اصالتا عراقی و نامش «ابو التین» (فروشند انجیر) از اهالی ناصریه (استان ذیقار در جنوب عراق) بود که بعد از جنگ جهانی دوم راهی روسیه می شود و آنجا با دختری روس ازدواج می کند و فرزندی که از این زن به دنیا می آید را «عبدالامیر» می نامند؛ اما چون تلفظ این نام و اسم پدرش در زبان روسی سنگین بوده، تبدیل به ولادیمیر پوتین شده است!
برخی از فعالان اجتماعی و مردم عادی نیز به نشانه علاقه مندی، او را «حجی پوتین» خطاب می کنند که نوعی بومی انگاری این رهبر روسی در عراق است.
گفته می شود که محبوبیت پوتین در عراق در نتیجه تقابل روسیه با جنایات گروه تروریستی داعش بیشتر شده است؛ به ویژه وقتی مسکو در ۲۰۱۵ پذیرفت در دفاع از دولت قانونی «بشار اسد» وارد جنگ سوریه شود، این روند محبوبیت همچنان صعودی بوده است.
توجیه عمومی در جنگ اوکراین نیز این است که چون روسیه تصمیم گرفته است در برابر زیاده طلبی های آمریکا در جهان بایستد، بر محبوبیت او در عراق افزوده شد و طبق گزارش ها، این محبوبیت بیش از اینکه ناشی از علاقه به شخص پوتین باشد، ناشی از بیزاری از آمریکا و سیاست های واشنگتن است؛ خصوصا اینکه عراق سال ها تحت اشغال آمریکا بود و هنوز بخشی از سربازان آمریکایی در خاک عراق مستقر هستند و حاضر نیستند خاک این کشور را ترک کنند.
شاید بتوان گفت تبعات مثبت جنگ اوکراین باعث شده از اهمیت و اولویت عراق در سیاست خارجی آمریکا بعد از سال ها کاسته شود و در عین حال قیمت های جهانی نفت را که بودجه سالانه عراق به میزان ۹۵ درصد بر آن متکی است، به طرز بی سابقه ای افزایش یافت و این عوامل نیز در افزایش محبوبیت و کاریزمای شخصیتی پوتین در عراق نقش داشته است.
موضع کردها و اهل سنت نسبت به پوتین
ابراز احساسات اهل سنت و کردهای عراق در سطح عمومی، حداقل به صورت علنی یا در سطح شبکه های اجتماعی به شدت و آشکاری شیعیان نیست.
اعتقاد بر این است که رسانه های این دو طیف اجتماعی به دلیل تبعیت از خط مشی احزاب سیاسی خود، از ابراز موضع واضح و روشن در قبال جنگ اوکراین خودداری می کنند و همین امر به نوبه و سهم خود، افکار عمومی دو طایفه را نسبت به روسیه تا حدی سردرگم یا محافظه کار کرده است.
بعضی ارگان های خبری مهم اهل سنت مثل «الشرقیه» (سعد البزاز) و «یوتی وی» (خمیس الخنجر) کوشیده اند از سیاست خبری رسانه هایی مانند «العربیه» سعودی، «اسکای نیوز» امارات و «الجزیره» قطر در قبال جنگ اوکراین تبعیت کنند.
رویکرد متفاوت اخیر العربیه، اسکای نیوز و الجزیره در چرخش رسانه ای به نفع روسیه در جنگ اوکراین که «عبدالباری عطوان» روزنامه نگار برجسته فلسطینی نیز به آن صحه گذاشته، به شکلی محسوس اما تدریجی در حال اثرگذاری بر پوشش خبری جنگ اوکراین توسط رسانه های اهل سنت در عراق است.
در کردستان عراق مواضع رسانه ها به دلیل قطب بندی شدید سیاسی که در این منطقه بین دو حزب حاکم (دمکرات و اتحادیه میهنی) وجود دارد، متاثر از مواضع این دو حزب است.
رسانه های نزدیک به حزب دمکرات کردستان عراق به دلیل مناسبات نزدیک حزب با آمریکا، می کوشند، دستاوردهای جنگی اوکراینی ها را در برابر روس ها-هرچند این دستاوردها ناچیز باشد- به تصویر بکشند.
دوربین خبری «روداو» (ارگان نزدیک به حزب دمکرات کردستان عراق) بارها در گزارش هایش به طور یکجانبه فقط با نیروهای اوکراینی همراه شده تا از یک زاویه، جنگ را پوشش دهد.
رسانه های اتحادیه میهنی کردستان عراق در مقابل کوشیده اند که موضع بی طرفی اتخاذ کنند هرچند برخی ناظران با رصد و تحلیل محتوای تولیدات این رسانه ها، معتقدند که کفه پوشش خبری آنها بیشتر به نفع روس ها است.
جدا از این مواضع مردمی و رسانه ای در سطح رسمی، دولت عراق همچنان می کوشد تا موضع آن، اجتناب از جانبداری به نفع یکی از طرف های درگیری باشد.
«علی البیدر» صاحب نظر عراقی در یادداشتی در این خصوص نوشته است که دولت عراق می کوشد همچنان جانب بی طرفی را نگه دارد اما در نهایت به اکراه ناچار خواهد شد به نفع یکی ازطرف های درگیری، موضع گیری کند.
این کارشناس عراقی گفته است که رای ممتنع عراق در شورای امنیت علیه بیانیه آمریکا در محکومیت روسیه، اگرچه به نفع مسکو قلمداد شد اما در عین حال، بانک مرکزی عراق، همه نهادهای دولتی را از هرگونه امضای قرار داد با روسیه و تعامل مالی با مسکو بازداشت تا نوعی تعادل در مواضع دولت عراق نسبت به بحران اوکراین ایجاد شده باشد.