به گزارش ایرنا، شهرستان درگز، در گذشته به نام 'ابیورد' معروف بوده و در تاریخ تمدن اسلامی نیز به تعدادی از اندیشمندان و بزرگان برخورد می‌کنیم که عنوان ابیوردی را با خود داشته‌اند. این شهر که خاوران نیز نام داشته از مناطق باستانی پارتهای قدیم در خراسان رضوی است.
در سه کیلومتری این شهر آثار و بقایایی موجود است که به پنج هزار سال قبل از میلاد می رسد، به این معنا که سابقه شهرنشینی و مدنی درشهر درگز به حدود هفت هزار سال پیش می‌رسد.
گردشگران و علاقه مندان به تاریخ و طبیعت می توانند دست کم دو روز پر مشغله و تفریحی را در این شهر بگذرانند و از جاذبه‌های متعدد و زیبایی‌های تحسین برانگیز خلقت خداوندی در آن بهره مند شوند.
سایت موزه بندیان درگز
تجربه سفر به بیش از ۱۷۰۰ سال پیش و مشاهده گچبریهای ارزشمند تاریخی عهد ساسانی و آتشکده های کهن آن دوران با سفر به شهرستان درگز و حضور در سایت موزه بندیان این شهر محقق می‌شود.
سایت موزه‌ای که در دو کیلومتری شهر درگز واقع در شمال خراسان رضوی و کنار رودخانه درونگر قرار دارد به دلیل آب بندی که در این ناحیه قرار داشته است به بندیان معروف شده است.
این مجموعه باستانی سال ۱۳۶۹ هنگام تسطیح زمینهای کشاورزی کشف شد و از سال ۱۳۷۳ تاکنون در دست حفاری و بررسی است و هم اینک محوطه تاریخی بندیان به همت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی به نخستین سایت موزه گردشگری ایران تبدیل شده است.
سایت موزه بندیان درگز سندی مهم و گویا برای هنر و معماری عهد ساسانیان در ایران و حضور در آن فرصتی برای استشمام بوی تاریخ و هنر اجدادی ما ایرانیان است.
تجربه این سفر تاریخی با کسب اطلاعات از هنر ساسانیان و شنیدن داستان های شیرین آداب و رسوم آن زمان می‌تواند حس آرامش به واسطه داشتن پشتوانه غنی فرهنگی و تاریخی را به هر شهروند ایرانی القا کند و به او هویت و اعتماد به نفس دهد.
ساسانیان سازنده شهرهای بسیاری بوده اند که ویرانه های به جای مانده از آنها نمودار شکوه و بزرگی و بلندنظری فراوان در آن دوره است.
هر چند در بسیاری از بناهای ساسانی، مصالح کم ارزش مانند سنگهای شالوده یا آجر به کار رفته ولی روی این مصالح کم ارزش، گچکاری و گچبری قابل توجه و شایان توجهی انجام شده است که یکی از ویژگیها و مزایای معماری آن دوران است که تا ادوار اسلامی نیز تداوم یافته است.
طاقهای نیم دایره ای با آجر و پایه های سنگی و ستونهایی که از گچ و سنگ ساخته شده و اغلب متصل به دیوار بوده‌اند نیز از ویژگیهای معماری و ساخت و سازهای عصر ساسانی است که ویرانه های ایوان مدائن و دو کاخ عظیم فیروزآباد و سروستان و بناهای بیشاپور کازرون نمونه هایی از این معماریهاست.
پاره‌ای از بناهای حوزه روم غربی نیز از طرح و نقشه ساختمانهای ایران عهد ساسانی تقلید شده است.
ورقهایی از تاریخ عهد ساسانیان
کشفیات محوطه بندیان در محدوده‌ای به مساحت چهار هکتار قرار دارد. از این سطح وسیع تاکنون بخش کوچکی در قالب یک نیایشگاه کوچک از زیر خاک خارج شده است.
این بنا دارای تالاری است که سقف آن بر چهار ستون گچی زیبا قرار گرفته است. در شمال غربی تالار فضایی که عقب نشسته به عنوان محراب کاربرد داشته است. در داخل این محراب علاوه بر گچبریهای بسیار زیبا پنج کتیبه به خط پهلوی ساسانی بر روی بدنه‌های دیوار گچی نقش بسته است.
مضمون کتیبه‌ها حکم انتصاب شخصی به نام یزداد است که از طرف یک مقام عالی رتبه به نام ویدشاپور به دژبانی مرو و دستگرد گمارده شده است.
همچنین دور تا دور تالار، گچبریهایی با صحنه های شکار، جنگ پادشاهان ساسانی با هپتالیان، صحنه‌های پیروزی در جنگ، صحنه ای مذهبی از آناهید یا آناهیتا، الهه فراوانی و آبهای روان و همچنین صحنه‌های معرفی شخصیت های مهم دوران ساسانی و صحنه‌های تاج گذاری و ضیافت را می توان دید.
در کنار محراب، اتاق هدایا و نذورات قرار دارد. از داخل این اتاق تعدادی اثر مهر بر روی گلوله‌های رسی که حکم لاک و مهرهای امروزی را دارد به دست آمده است. این گلوله‌های گلی دارای اثر مهرهایی با نقوش اساطیری، حقیقی و نیز دارای خط پهلوی است.
در انتهای تالار دری به راهرویی ارتباط پیدا می کند و سپس به محوطه آتشکده‌ای با ابعاد چهار در چهار وارد می‌شود که آتشدان زیبایی در آن قرار دارد.
نیایش کنندگان در این تالار جمع می شده‌اند و مراسم موبدان در کنار آتشدان را مشاهده می‌کرده‌اند. در شمال آتشکده نیز اتاق بزرگی که در سه طرف آن استودانهای گچی یا همان استخوان دانها قرار دارد ساخته شده و هر یک دارای دریچه‌ای بوده که به احتمال زیاد با در چوبی بسته می‌شده‌اند.
بر روی استودانها نقوش اساطیری گاو، مار، عقرب و صحنه های شکار دیده می‌شود.
پارک ملی تندوره درگز
طبیعت دوستان و دوستداران وحوش و جانوران با مشاهده پارک ملی تندوره که یکی از ۲۳ پارک ملی کشور است و از نظر نمونه های برجسته مظاهر طبیعی تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست و منحصر به فرد است، خرسند شده و خاطره ای خوش برایشان باقی می ماند.
پارک ملی تندوره در شمال استان خراسان و نزدیک مرز ترکمنستان در منطقه ای کوهستانی با صخره ها و تپه ماهورهای متعدد و دره های ژرف و پر شیب که پوشیده از گیاهان مختلف می‌باشد واقع است و یکی از بهترین زیستگاههای جانوران وحشی به ویژه قوچ و میش اوریال به شمار می‌رود.
این پارک بهترین زیستگاه برای جانوران وحشی است و نه تنها کل، بز، گرگ، گراز و شغال در آن مشاهده می‌شوند بلکه میش و قوچ اوریال که از بزرگترین نژاد این نوع جانوران هستند را می‌توان در پارک ملی تندوره دید.
پارک ملی تندوره یکی از بزرگترین مناطق حفاظت شده ایران است که می توان پلنگ کمیاب ایرانی را در آن یافت. این منطقه با طبیعت بکر و زیبای خود زیستگاه جانوران و رویشگاه گیاهان زینتی و دارویی بسیاری است.
تندوره در سال ۱۳۴۷ به عنوان "منطقه حفاظت شده" قرق شد و در سال بعد از آن به "پارک وحش تندوره" تغییر نام یافت. از سال ۱۳۵۳ مساحت این پارک تقلیل یافت و طی مصوبه شورای عالی محیط زیست از سال ۱۳۶۱ به عنوان پارک ملی تندوره معرفی شد.
مساحت کنونی تندوره ۳۵ هزار و ۵۴۰ هکتار و مساحت منطقه حفاظت شده تندوره ۹ هزار و ۵۰ هکتار است.
پلنگ و تندوره
پارک ملی تندوره از نظر تاریخی نیز حائز اهمیت بوده و در گذشته نه چندان دور راه ارتباطی درگز به قوچان از این منطقه می‌گذشته است.
در این منطقه بازمانده‌های سکونت در ادوار گذشته به چشم می‌خورد که از آن جمله می‌توان به آثار باقیمانده از دژی قدیمی به نام قلعه رجبه اشاره کرد که بنا بر مشهور قدمت آن به قبل از اسلام باز می‌گردد.
از هفت گونه گربه سان ایران پنج گونه یعنی پلنگ ایرانی، گربه جنگلی، گربه دشتی، گربه پالاس و سیاه گوش اورآسیا در این منطقه زندگی می‌کنند و بر همین اساس ایران مهمترین زیستگاه پلنگ در خاورمیانه است.
تندوره محل زندگی چند گونه حیوان نادر بویژه پلنگ ایرانی است. بطوری که در سال ۱۳۷۰ تعداد ۱۳۴ قلاده پلنگ در آن دیده شد و جمعیت آن در سال ۱۳۸۷ نزدیک به ۶۰ قلاده برآورد شد. تعدادی از پلنگهای معروف که با گردنبند ردیاب ماهواره ای و قلاده گذاری شده در منطقه حضور دارند با اسامی 'بردیا، برنا و برزو' شناخته می‌شوند و حتی طبق گفته محیط بانان منطقه 'برنا و بردیا' جفتگیری کرده اند. کل و بز طعمه اصلی پلنگ هستند که در این منطقه زیست می‌کنند.
از سمداران تندوره هم می توان به بز وحشی که گله های ۱۰۰ تا ۱۵۰ رأسی آن در ارتفاعات منطقه دیده می‌شود و گوسفند وحشی اشاره کرد که از گونه قوچ و میش اوریال و خالصترین نژاد این گونه در ایران است. شمار قوچ و میشهای پارک را در سال ۱۳۵۶ حدود ۶۰۰۰ رأس برآورد کردند و براساس آمار اعلامی سال ۹۸ جمعیت گوسفندان وحشی پارک تندوره بالغ بر ۴۰۰۰ رأس است.
گراز از دیگر حیوانات پارک است که به تعداد زیاد در مناطق مختلف به ویژه شمال پارک تندوره زیست می‌کند. گرگ هم در قسمتهای نسبتا کم ارتفاع پارک و محدوده‌های مشرف بر روستاهای اطراف به صورت منفرد یا دسته‌های دو تا پنج قلاده‌ای دیده می‌شود که در فصل زمستان بیشتر از قوچ، میش، کل و بز و در تابستان از گله گوسفندان اهلی شکار و تغذیه می‌کند. روباه قرمز، شغال، سمور سنگی، کفتار، رودک و انواع جوندگان همچون خرگوش بی دم و تشی از دیگر پستانداران این منطقه هستند.
پلکان نادری
در ۸۸ کیلومتری جاده قدیم قوچان به درگز در چهار کیلومتری شرق روستای کپکان در دامنه جنوبی کوه الله اکبر عارضه سنگی به چشم می خورد که در بین اهالی موسوم به هزار پله نادری است.
در دامنه جنوبی الله اکبر دره باریکی وجود دارد که در این دره روستاهایی واقع شده اند و راه آنها از میان این دره می گذرد.
از دو راهی امام قلی تا ابتدای گردنه و پلکان نادری، روستاهای اینچه ساوبلاغ، اینچه کیکانلو، آق مزار، خارانلو، گپی و کپکان و تأسیسات پایگاه نظامی بر سر راه قرار دارد.
در جنوب کپکان دره ای حاصلخیز قرار دارد که با امتداد به جنوب و قوچان راه مالرو قوچان به درگز را پس از بریدن کوههای هزار مسجد، در کپکان بر گردنه الله اکبر متصل می کند و هم اکنون روستاهای کلاته گلستان، دربند قشلاق و دربند ییلاق در میان این دره قرار دارند.
برای دیدن پلکان نادری، روستاها و امکان طبیعی و زیبایی را هم می توان دید که بسیار دلنشین است.
پلکان نادری که عارضه ای سنگی است از ارتفاع ۵۰۰ متری کوههای الله اکبر آغاز و به طول تقریبی یک کیلومتر پس از چند پیج و تاب در امتداد جاده به فاصله ۸۰۰ متری خط الرأس کوه پایان می یابد.
این پلکان حدود ۱۰۰۰ متر طول دارد و عرض هر پله بین دو تا سه متر در نوسان است. کاربرد این پلکان بطور دقیق مشخص نشده ولی در باره آن نظرات مختلف ابراز شده است.
برخی می‌گویند این پلکان برای چابک سازی و تمرین اسبهای سواره نظام نادر ساخته شده و برخی آن را راهی برای ارتباط به دشت درگز از طریق گردنه الله اکبر که در زمستانها بسیار سخت گذر بوده است می‌دانند و معتقدند این پلکان از لغزش سواران سپاه در یخبندان جلوگیری می‌کرده است.
بقعه حضرت سلطان
این بقعه خشتی و گلی در مسیر ۱۰ کیلومتری جنوب جاده قوچان – درگز در شمال روستای حضرت سلطان قرار گرفته است.
برخی این بنا را به سلطان سنجر سلجوقی و برخی به سلطان تکش سلجوقی منسوب می نمایند اما به اعتقاد اهالی منطقه بنای مزبور مقبره سلطان سنجر سلجوقی است. با توجه به ظاهر و سبک معماری می توان این مقبره را به دوران سلجوقیان منسوب نمود.
این بقعه دارای طرح و نقشه‌ای مربع شکل است و ورودی این بنا از جانب جنوب غربی و متشکل از در چوبی کوچک می‌باشد. بقعه حضرت سلطان دارای تزئینات خشتی و مقرنس های زیبایی است که به این مکان شکوه و زیبائی خاصی داده است.
مقبره صید علیخان درگزی که شاعر و سیاستمدار بزرگ دوران مشروطه بوده است و نامدارانی همچون ملک الشعرای بهار از مکتب او کسب فیض کرده‌اند، مقبره امامزاده محمد دیباج (ع) از نوادگان حضرت امام صادق (ع)، آبگرم الله اکبر، حمام جشن آباد، قبرستان گبرها، تفرجگاه امام قنبر، تفرجگاه چلمیر از دیگر آثار و جاذبه‌های این شهرستان است.
سوغات و صنایع دستی درگز
از میان صنایع دستی رایج در شهرستان درگز می‌توان به گلیم بافی، نمدمالی، چارق دوزی، دوخت البسه ابریشمی اشاره کرد اما مهمترین سوغات شهرستان درگز نوعی شیرینی است که به آبنبات هل دار یا شکر پنیر هل دار معروف است. گردو نیز میوه ای درختی است که در ناحیه درگز به وفور به بار می نشیند و برخی از آن به عنوان سوغات درگز یاد کرده‌اند.
به گزارش ایرنا، شهرستان درگز با جمعیت بیش از ۸۰ هزار نفر در ۲۵۵ کیلومتری شمال غربی مشهد واقع است.