حمیدرضا قانعی شنبه در نشست صمیمی با خبرنگاران ایرنا در بازدید از خبرگزاری جمهوری اسلامی استان فارس اظهار کرد: در دولت سیزدهم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سندی تحت عنوان «برنامه تحول» تدوین شده است. در این سند برنامه‌های حوزه فرهنگ و هنر برای چهار سال آینده به طور کامل تدوین و رویکردها مشخص شده است.
پیشرانی فرهنگ در نظام حکمرانی با برنامه تحول وزارت فرهنگ
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس ادامه داد: در دولت سیزدهم این شعار کلی دنبال می‌شود که فرهنگ پیشران نظام حکمرانی کشور است. اما اینکه اولویت یک دولت فرهنگ باشد قاعدتا در شعار محقق شدنی نیست. برای تحقق این شعار در وهله اول بایستی برنامه‌ریزی کرد و به منظور اجرای برنامه‌ها هم نیاز به تزریق بودجه‌های متعدد فرهنگی در کوتاه مدت و بلند مدت است.
وی ادامه داد: برای تحقق این شعار پنج راهبرد در نظر گرفته شده است که اقتدار فرهنگی رسانه‌ای در عرصه بین‌الملل، مردمی‌سازی فرهنگ و هنر، ارتقا نقش حاکمیتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شکوفایی اقتصاد فرهنگ و هنر و تقویت گفتمان هویت اسلامی ایرانی پنج سرفصل کلان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به شمار می‌رود.
قانعی به بیان مهمترین برنامه‌های تحول در دولت سیزدهم پرداخت و گفت: ترویج سبک زندگی ایرانی اسلامی، حفظ و اعتلای ظرفیت‌های فرهنگی و هنری مذاهب، صیانت و اعتلای هویت دینی و انقلابی جامعه، تقویت حمایت‌های معیشتی و رفاهی اهالی فرهنگ و هنر، توسعه کسب و کارهای فرهنگی، موازنه حقوق و مسئولیت‌ها و تأمین آزادی‌های قانونی، ایجاد و استقرار الگوی نوین حکمرانی فرهنگ و هنر، محوریت بخشی به فرهنگ در سایر حوزه‌های اجتماعی، قومی‌سازی تولید، نشر و نظارت فرهنگی و هنری، محرومیت زدایی فرهنگی هنری، گسترش صادرات محصولات و خدمات فرهنگی و هنری، توسعه ارتباطات فرهنگی با کشورهای همسایه و قلمرو ایران فرهنگی، باز طراحی نظام رسانه‌ای و تقویت توان روایتگری از عناوین کلی هستند که در الگوی مفهومی برنامه جامع دولت تعریف شده است.
تلاش برای تدوین سند مهندسی فرهنگی
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس با بیان اینکه در استان در عرصه فرهنگی با مسئله‌ای جدی رو به رو هستیم، گفت: برای حل مشکلات فرهنگی استان سند مهندسی فرهنگی فارس تدوین شده و بنده به عنوان دبیر شورای فرهنگ عمومی متکفل و عهده‌دار اجرای این سند هستم.
وی اضافه کرد: برش استانی این سند نزدیک به دو سال است که توسط جمعی از نخبگان فرهنگی استان پیگیری و تدوین شده است. می‌توان گفت نقشه مهندسی فرهنگی استان فارس یکی از مطالباتی است که سالها بر زمین مانده بود.
قانعی گفت: در حقیقت برش‌های استانی این سند پس از تدوین نقشه مهندسی فرهنگی کشور احصا نشده بود. اما به همت آیت الله لطف الله دژکام نماینده ولی فقیه در استان فارس این سند تدوین و به مرحله اجرا گذاشته شد.
وی افزود: آیت الله دژکام به دنبال گفتمان سازی برای اجرای این سند در استان فارس است و این روزها بحث سند مهندسی فرهنگی استان فارس اولویت اول تمام مباحث و سخنان امام جمعه شیراز در جلسات مختلف محسوب می‌شود.
قانعی یادآور شد: همان‌طور که گفتم برای تدوین این سند از نظرات و پیشنهادات بسیاری از نخبگان استان فارس بهره گرفته شده است. البته راه رفت و برگشت اندیشه‌ای در حوزه سند باز است. اما سال ۱۴۰۱ سال آغاز اجرایی شدن این سند است و ما به عنوان دبیرخانه اجرای این سند باید برنامه‌ریزی منسجم و مدونی برای دستیابی به اهداف مشخص شده در این سند داشته باشیم.
سند مهندسی فرهنگی راهی برای جلوگیری از موازی‌کاری
وی بیان داشت: به عنوان یک فعال فرهنگی وقتی به سند نگاهی بیاندازیم متوجه خواهیم شد که مباحث مطرح شده در سند مباحث غامض و پیچیده‌ای نیست. اما اینکه این سند، مکتوب و تدوین شده و شرح وظایف هر دستگاهی در حوزه فرهنگی در آن مشخص شده، نوید بخش این است که از موازی‌کاری و پراکنده‌کاری در حوزه فرهنگ جلوگیری شود.
قانعی عنوان کرد: در حال حاضر برای برگزاری رویدادها و مناسبات مختلف که پیش روی ما قرار می‌گیرد همه دستگاه‌های فرهنگی ورود می‌کنند و همین مسئله باعث می‌شود بَلبَشویی از رویدادهای فرهنگی را در شهر مشاهده می‌کنیم.
وی گفت: متأسفانه تاکنون شاهد برگزاری رویداد کلانی که در حوزه فرهنگی متعلق به فارس باشد و به عنوان یک برند و الگوی برجسته برای این استان محسوب شود، نبوده‌ایم.
قانعی ادامه داد: البته اتفاقات بسیار خوبی در قالب رویدادهای فرهنگی مانند شب شعر عاشورا، یادروز حافظ و سعدی در شیراز رقم خورده است اما در برگزاری این رویدادها نیز با این مشکل مواجه بوده‌ایم که به بحث مردمی‌سازی فرآیندها و رویدادهای فرهنگی کمتر پرداخته شده است.
وی اضافه کرد: هرچند این موضوع را هم نباید نادیده بگیریم که برای برگزاری رویدادها و انجام فعالیت‌های فرهنگی با نخبگان جامعه طرف هستیم. لذا اقتضا و ماهیت این رویدادها ایجاب می‌کند که مخاطبان اصلی آنها نخبگان و فعالان در عرصه فرهنگ و هنر باشند.
ضرورت فاصله گرفتن از فضای گلخانه‌ای در حوزه فرهنگ و هنر و آشتی دادن مردم با رویدادهای فرهنگی
قانعی افزود: با این وجود بایستی تدابیر لازم برای ارتباط بین لایه‌های دوم و سوم جامعه با رویدادهای فرهنگی و هنری اتخاذ شود. این یک خطر جدی است که فرهنگ و هنر صرفا در فضاهای گلخانه‌ای محبوس شود و بخش قابل توجهی از جامعه از آن بهره نمی‌برند.
وی بیان کرد: در حال حاضر اشتغالات اقتصادی که در جامعه وجود دارد در کم‌رنگ شدن نقش مردم در رویدادهای فرهنگی و رکود هنر تأثیرگذار بوده است. در حال حاضر طیف متوسط جامعه برای شرکت در رویدادهای فرهنگی هزینه نمی‌کنند.
قانعی عنوان کرد: دوران کرونا تجربه منحصر به فردی برای حوزه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی به همراه داشت. تجربه‌ای که در گذشته با آن مواجه نبودیم. در طول این مدت آزمون و خطاهای بسیاری اتفاق افتاد.
وی ابراز کرد: امیدواریم که با بهتر شدن شرایط این بیماری اتفاقات بسیار خوبی در حوزه فرهنگ و هنر رقم بخورد و جامعه فرهنگی ما به سمت پویایی و نوآوری حرکت کند و بتوانیم مردم و طبقه متوسط جامعه را هم با این رویدادها آشتی دهیم.
نقش اساسی رسانه‌ها در گفتمان سازی سند مهندسی فرهنگی
وی با اعتقاد به اینکه برای پیشبرد اهداف‌مان در سند مهندسی فرهنگی استان نیازمند همکاری و همراهی رسانه‌های مختلف برای گفتمان‌سازی هستیم، اظهار داشت: در تمام دنیا برای اجرای سیاست‌های فرهنگی، اسناد مدون بسیاری دارند و برای تحقق اهدافشان در حوزه فرهنگ برنامه‌ریزی منسجمی انجام می‌دهند.
قانعی اضافه کرد: زمانی من این موضوع را مورد انتقاد قرار دادم که اسناد بالادستی در جمهوری اسلامی تبدیل به لیست آرزوهای مدیران شده است. اما امروز وقتی نقشه مهندسی فرهنگی را مرور می‌کنیم شاهد عقلانیت و نگاه جدی نخبگان در این سند هستیم.
وی افزود: در این سند دستگاه‌ها با توجه به وظایف ذاتی خود تقسیم بندی شده‌اند و این به سیاستگذار کلان در عرصه فرهنگ کمک می کند تا بتواند در این عرصه راهبری کند و در پایان سال ۱۴۰۱ گزارش کاملی را از اقدامات و تحولات فرهنگ عمومی جامعه در سال ۱۴۰۰ ارائه دهد.
قانعی ابراز کرد: امیدواریم این عقلانیت که در سند وجود دارد در کوتاه مدت ما را به نتیجه برساند و شرایطی را فراهم کند تا اثربخشی فعالیتها و رویدادهای فرهنگی را بیشتر در جامعه حس کنیم. چراکه مردم تاکنون آن طور که باید نتایج محسوس اقدامات فرهنگی در جامعه را احساس نکرده‌اند.
وی اظهار کرد: سند مهندسی فرهنگی فارس با توجه به نظام مسائل استان احصا شده است و برای اجرای این سند راهبری خوبی توسط آیت الله دژکام صورت گرفته و همگرایی قابل قبولی هم بین مسئولان استان وجود دارد.
قانعی گفت: نماینده ولی فقیه در استان به صورت مستمر پیگیر هستند که دستگاه‌های فرهنگی به وظایف تعریف شده در سند عمل کنند و امیدواریم با برنامه ریزی که در سند انجام شده به نتیجه خوبی دست پیدا کنیم.
وی با بیان اینکه برنامه سند مهندسی فرهنگی چهارساله است اما هر سال مفاد و برنامه‌های سند بازنگری خواهد شد، گفت: امیدواریم با بهتر شدن شرایط کرونا اتفاقات خوبی در حوزه فرهنگ و هنر رقم بخورد و کلنی‌های فرهنگی شکل بگیرد و رونق پیدا کند تا این رخدادها نویدبخش شرایط مطلوبی برای جامعه فرهنگی و هنری باشد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس همچنین از نمایشگاه تولیدات پژوهشی و بولتن های تخصصی ایرنا فارس بازدید کرد.