به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، اکسپو ۲۰۲۰ دبی پایان یافت، آن هم در نزدیکی ایران و در حاشیه جنوبی خلیح فارس. همه آنهایی که تجربه بازدید این رویداد نمایشگاهی ۶ ماهه را داشتند می‌توانند اذعان کنند سهم ایران از خود اکسپو و موج بازار جانبی آن چه مقدار بوده است. این رویداد می‌توانست فرصتی برای معرفی بیشتر و بهتر ظرفیت‌های متنوع ایران به جهان باشد و اکنون باید دستاورد آن قابل وزن و ارزیابی هم باشد نه فقط چند گزارش پرطمطراق از حضور ایران در میان ۱۹۰ کشور دیگر. آنچه مشخص است اینکه فرصت طلایی این رویداد از دست رفت، و آنچه تجربه به ما تذکر می‌دهد اینکه هشت ماه تا برگزاری یک رویداد جهانی دیگر آن هم در همسایگی فرصت داریم تا از فضای ایجاد شده بهره‌برداری کنیم.
جام جهانی فوتبال قرار است نوامبر و دسامبر سال ۲۰۲۲ (آبان و آذر ۱۴۰۱) در قطر برگزار شود. میزبانی جام جهانی فوتبال هر چند فرصت و افتخاری بزرگ برای قطری‌ها است، اما می‌توان به چشم فرصتی برای رونق گردشگری ایران شاید در روزهای فروکش همه‌گیری کرونا آن را در نظر گرفت. این رویداد منحصربه‌فرد ورزشی که برای نخستین بار در منطقه جنوب غرب آسیا صورت می‌پذیرد دارای ظرفیت‌های بسیاری در زمینه شناساندن توانایی‌ها و امکانات ایران در حوزه گردشگری و حتی میزبانی از تیم‌های فوتبال در کمپ‌های تمرینی در جزایر خلیج‌فارس است. البته دستیابی به این اهداف به برنامه ریزی اصولی و بازاریابی گسترده در سطح جهان نیاز دارد
از ابتدای حضور سیدعزت‌الله ضرغامی در وزارت میراث‌فرهنگی،گردشگری و صنایع‌دستی، ستادی برای بهره مندی از فرصت جام جهانی قطر تشکیل شده که در صورت هم‌افزایی مناسب، شاهد حضور گردشگران خارجی در کشور خواهیم بود؛ دستگاه‌ها و نهادهای مختلفی مانند وزارت خارجه، اطلاعات، وزارت راه و شهرسازی دیگر سازمان‌ها در این ستاد عضویت دارند با مجموعه دستگاه‌ها و نهادها مختلف جلسات مختلف هماهنگی زیادی گذاشته شده و تقریباً این دستگاه‌ها آمادگی خوبی برای جذب گردشگر دارند.
برنامه گردشگری به کارگروه فرصت‌های جام جهانی ارائه شده است
علی‌اصغر شالبافیان معاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی درباره برنامه های این وزارتخانه میراث فرهنگی در دوران جام جهانی به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: کارگروهی برای بررسی و استفاده از فرصت های جام جهانی ۲۰۲۲ به ریاست محمد مخبر معاون اول رئیس جمهوری تشکیل شده که دبیری این کارگروه را وزارت نیرو که میزبان کمیسیون مشترک ایران و قطر است به عهده دارد.
برنامه های وزارت میراث فرهنگی به کارگروه جام جهانی برای بهره‌برداری حداکثری از فرصت این رویداد ارائه شده استمعاون گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اظهار داشت: پیشنهادات و برنامه های تدوین شده وزارت میراث فرهنگی به کارگروه جام جهانی در قالب تسهیلات مورد نیاز فعالان بخش گردشگری برای بهره برداری حداکثری از این فرصت مانند، تسهیلات لازم برای صدور روادید و حمل و نقل ارائه شده است.
وی تصریح کرد: خوشبختانه وزارت امور خارجه، وزارت راه و شهرسازی و سایر نهادهای مسئول همگام و حامی این برنامه‌ها هستند و امیدواریم که سریع تر این برنامه به تصویب رسیده و وارد مرحله اجرایی شود تا دفاتر خدمات مسافرتی که علاقه مند به فعالیت در دوران جام جهانی قطر هستند بتوانند برنامه های خود را عملیاتی و آغاز کنند.
شالبافیان درباره سفر وزیر میراث‌فرهنگی به قطر و سفر هیات قطری به ایران گفت: برنامه زمانی این سفرها و بازدیدها در حال هماهنگی است، البته مسئولیت آن به عهده وزارت نیرو است که هنوز به ما اعلام نشده است،برای هماهنگی و انسجام بخشی به برنامه ها برای بهره برداری از فرصت جام جهانی، همه اقدامات در چارچوب کارگروه مشترک جام جهانی است.
۱۲ سال برنامه‌ریزی فشرده برای یک ماه مسابقه
قطر هزینه و تلاش‌های بسیاری را برای دریافت این میزبانی انجام داده است و اکنون با وجود وسعت اندک سرزمینی قادر شده به عنوان نخستین کشور خاورمیانه، مهمترین رویداد ورزشی جهان را میزبانی کند که به طور قطع توجه میلیاردها نفر را در مدت یک ماه به خود جلب می‌کند. طبق برنامه‌ریزی‌ها، ۳۲ تیم فوتبال از سراسر جهان پاییز و زمستان امسال ۶۴ مسابقه خود را در قطر برگزار می‌کنند. علاوه بر این پیش‌بینی شده است گردشگرانی از دست کم ۵۰ کشور جهان برای تماشای این دوره از مسابقات که برای آخرین بار با ۳۲ تیم برگزار می شود، به این کشور در حاشیه خلیج فارس سفر کنند.
جام جهانی فوتبال نه تنها برای کشور میزبان دارای مزایای و فایده‌های مختلف است، بلکه کشورهای همسایه و حتی منطقه هم می‌توانند در حاشیه این رخداد از منافع آن بهره مند شونددر دور پیشین رقابت‌های جام جهانی که در سال ۲۰۱۸ در روسیه برگزار شد نزدیک به ۲ میلیون گردشگر از کشورهای مختلف جهان به این کشور سفر کرده بودند و میلیاردها دلار سود را برای مسکو به ارمغان آوردند. برآوردها حکایت از آن دارد که تعداد گردشگرانی که زمستان آینده به کشور ۱۲ هزار کیلومترمربعی قطر سفر خواهند کرد بین ۲ تا ۲ و نیم میلیون نفر باشد.
مسئولان تصمیم‌گیر در امیرنشین قطر از ۱۲ سال قبل خود را برای برگزاری هر چه بهتر این رویداد بزرگ ورزشی آماده کرده بودند. آنها به همین دلیل ۸ ورزشگاه مجهز را در قلمروی کوچک خود ساختند. در حالی که مجموع بازی های جام جهانی دور قبل در سرزمین وسیع روسیه در ۱۲ ورزشگاه انجام شده بود.
برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال تنها با ساخت استادیوم عملیاتی نمی‌شود، بلکه طیف وسیعی از خدمات، امکانات و برنامه‌ریزی‌ها باید بسیج شوند تا یک رویداد ورزشی به خوبی مورد توجه جهانیان قرار گیرد. موضوع پذیرایی از تیم‌ها، میزبانی از گردشگران و حمل‌ونقل همزمان و اقامت هزاران خارجی به ورزشگاه‌ها در کنار تامین امنیت و ایجاد امکانات تفریحی و سرگرمی برای این افراد حائز اهمیت است، آن هم در دوره ای که سایه سنگین کرونا هنوز برچیده نشده و باید برای گردشگران امنیت خاطر بهداشتی هم ایجاد کنند.
نگاهی به تجربه‌های میزبانان ادوار گذشته جام‌جهانی نشان می‌دهد که برگزاری موفق این رقابت‌ها نه تنها می‌تواند جایگاه و وجهه بین‌المللی کشور میزبان را ارتقا دهد، بلکه در جذب گردشگران بیشتر و سرمایه‌گذاری های گسترده تر خارجی در سال های بعد از این رویداد نیز تاثیرگذار است؛ از طرف دیگر این رویداد نه تنها برای کشور میزبان دارای مزایای و فایده‌های مختلف است، بلکه کشورهای همسایه و حتی منطقه هم می‌توانند در حاشیه این رخداد از منافع آن بهره مند شوند.
ایران و ظرفیت‌های جام جهانی قطر
در ایران هم از چند سال قبل مباحثی درباره استفاده ایران از فرصت جام جهانی ۲۰۲۲ قطر به ویژه جایگاه مناسب و تنوع آب و هوایی و موقعیت مطلوب جزایر خلیج فارس کیش مطرح شده است. جزیر کیش کمتر از ۲۰۰ کیلومتر با دوحه قطر فاصله دارد که دسترسی به دوحه با یک پرواز هوایی در کمتر از یک ساعت امکان پذیر است.
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، حدود دو سال قبل از تشکیل کارگروه گردشگری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر با مشارکت نمایندگان دستگاه‌های اجرایی مرتبط و نهادهای فرابخشی خبر داده بود؛ اگرچه از نتایج فعالیت‌های این کارگروه اطلاعی در دست نیست، اما از همان زمان مسئولان این وزارتخانه معتقد بودند که برگزاری جام‌جهانی فوتبال در همسایگی کشورمان زمینه‌های استفاده مطلوب از این فرصت جهت جذب گردشگران خارجی را فراهم می‌آورد.
در این چارچوب فرآیند جذب حداکثری تماشاگران این رویداد به کشور در کنار استفاده از ظرفیت‌های ورزشی و تفریحی جزایر خلیج فارس در دستور کار قرار گرفت. موفقیت در انجام این هدف می‌تواند رونق را به صنعت گردشگری کشور باز گرداند. همچنین معرفی جذابیت‌های سرزمینی کشورمان به تماشاگران جام جهانی که به صورت عمده برخلاف توریست‌های سنتی، افرادی جوان هستند، می‌تواند زمینه را برای حضور دوباره آنها یا تبلیغ ایران از سوی این افراد در کشورهای جهان آماده سازد.
از طرف دیگر در جزیره ای مانند کیش مجموعه ورزشی مناسبی با چند سالن سر پوشیده وجود که به امکانات ورزشی گوناگون و زمین‌های چمن و استخرهای سرپوشیده و ساحلی مجهز است. علاوه بر این فعالان حوزه گردشگری و مسئولان جزیره کیش اعتقاد دارند این جزیره ظرفیت ساخت چند کمپ ورزشی را دارد تا در خلال جام جهانی میزبان تیم‌ها باشد.
کشورهای خلیج فارس از سال‌ها قبل دست به کار شدند
البته باید توجه داشت فقط ایران نیست که برای خود فرصت استفاده از جام جهانی قطر را تعریف کرده است. بسیاری از کشورهای حوزه خلیج‌فارس با سرمایه‌گذاری اقتصادی وتبلیغاتی هم سعی دارند با جذب گردشگران جام جهانی علاوه بر کسب سودهای هنگفت اقتصادی، هرچه بیشتر خود را به جهانیان معرفی کنند. تا از تور جام جهانی زیان های دوران شیوع کرونا را جبران کنند، جایی که ورزش، تماشاگر، گردشگر و اقتصاد با هم گره می خورند.
به طور مثال امیرنشین عمان با معرفی مناطق گردشگری، طبیعت، کوه، آبشار و بیابان های جذابی خود در تلاش است سرزمین خود را به مقصد دوم و همزمان تماشگران فوتبالی تبدیل کند که از سراسر جهان خود را برای تماشای مسابقات جام جهانی فوتبال به قطر می رسانند، عمان از فرصت جام جهانی جذب ۷.۷ میلیارد دلار سرمایه خارجی برای توسعه صنعت گردشگری برنامه‌ریزی کرده تا برای سال ۲۰۴۰ به یکی از مقصدهای مهم جهانگردان تبدیل شود.