به گزارش ایرنا، هزاوه یکی از روستاهای شهرستان اراک و زادگاه امیرکبیر و میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام است که علاوه بر ویژگی‌های تاریخی، دارای ذخایر آب فراوان، آب و هوای کوهستانی، چشم‌اندازهای طبیعی و بکر و چشمه‌های متعددی بوده که در فصل بهار تعداد آن‌ها بیشتر هم می‌شود و از این رو نام این ده را «هزارآبه» نیز گذاشته بودند که بعداً به «هزارآوه» و به مرور به «هزاوه» تبدیل شده است.
روستای تاریخی هزاوه با ۳۰ هکتار وسعت در ۲۰ کیلومتری شمال غربی اراک واقع شده و علاوه بر جاذبه‌های طبیعی و مذهبی، میزبان منزل تاریخی امیرکبیر سردار سازندگی ایران است.
قدمت هزاوه با توجه به سفال‌های پیدا شده و مطالعات باستان‌شناسی به قرن پنجم هجری باز می‌گردد و مقبره شاهزاده احمد بر روی بلندترین قسمت روستا واقع درمحله بالا از آثار تاریخی هزاوه است که قدمت این مقبره به دوره ایلخانان می‌رسد.
روستای هزاوه اراک از شمال شرقی به تپه هزارش، از جنوب به دره مون و دره گهور محدود می شود و با چشمه سارهای متعدد، اقلیم سرسبز و حاصلخیز و باغات انگور و میوه یکی از روستاهای دیدنی و پرجاذبه است.
قدمت روستای هزاوه اراک به دوران های اشکانی و ایلخانی بر می‌گردد و مردم این روستا به زبان فارسی سخن می‌گویند و مذهب آنان شیعه جعفری است.
این روستا چشمه‌های متعددی دارد که تعداد آن‌ها در فصل بهار بیشتر می‌شود و زیبایی روستا را دوچندان می‌کند. از این‌رو اهالی این روستای تاریخی نام آن را «هزارآبه» گذاشته‌اند که بعد به «هزارآوه» و به مرور به «هزاوه» تبدیل شده است.
طبق مطالعات باستان‌شناسی روستای هزاوه قدمت زیادی دارد که به قرون ۷ و ۸ هجری یعنی دوره ایلخانان بازمی‌گردد. این روستا یک میراث تاریخی برای ایرانیان محسوب می‌شود. البته مطالعات باستان‌شناسی نشان می‌دهد که قدمت این روستا بیشتر از آن است که به دوره ایلخانان بازگردد، چرا که بر روی تپه تاریخی روستا سفال‌هایی پیدا شده است که قدمت این روستا را به قرن ۵ هجری نسبت می‌دهد. در نتیجه می‌توان گفت روستای تاریخی هزاوه که از زیباتری روستاهای استان مرکزی است، قدمت بسیار زیادی دارد.
پرورش انگور و تولید محصولات غذایی حاصل از آن یکی از محورهای اصلی اقتصاد این روستا را تشکیل می دهد و وجود سرو کهنسال در بافت این روستا جاذبه ای زیبا در کنار سایر دیدنی های این روستای باطراوت است.
بافت مسکونی روستا از پیچیدگی جالبی برخوردار است، بیشتر خانه‌های این روستا سنگی و گلی و به صورت پلکانی بر دامنه شیب کوه‌ها قرار گرفته است.
امامزاده سلطان احمد، جد رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در این روستا واقع شده است که بنای این آرامگاه مربوط به سده هشت و ۹ هجری قمری است و بیانگر پیشینه تاریخی هزاوه است.
این آرامگاه بر روی بلندترین ناحیه روستای هزاوه بنا شده و محل معنوی بسیار زیبایی برای زیارت گردشگران نوروزی است.
اهالی روستا به ویژه سادات ارادت خاصی نسبت به این امامزاده دارند و در غروب آخرین روز ماه ذی الحجه که مقارن با شب اول محرم است، جمعی از سادات علم گردان، علم ماه محرم را که یک قطعه چوب به ارتفاع ۶ متر و یک سرپنجه با نماد انسان است را تهیه می کنند.
سرپنجه های این علم به ۲ شکل نقره ای و طلایی است که در روز عاشورا سرپنجه نقراه ای برداشته می شود و سرپنجه طلایی نصب می شود و به هنگام نماز ظهر عاشورا این سرپنجه از علم جدا می شود.
سادات هزاوه بعدازظهر غروب، سه بار علم را دور امامزاده بانوحه های عاشورایی به گردش در می آورند و سپس مسافت ۶۰۰ متری را تا محلی که به نام تپه حاج مبارک طی می کنند و علم روی تپه برده می شود.
خانه پدری امیرکبیر یکی دیگر از جاذبه‌های مهم گردشگری روستای هزاوه است و بنای این خانه در ۲ طبقه با ۶۲۵ مترمربع وسعت و ۸۱۵ مترمربع زیربنا ایجاد شده است.
این بنای زیبا دارای سقف‌های هلالی با تیرهای چوبی و دیوارهای ضخیم خشتی و گلی است.
مسجد شبستان دار، حمام قدیمی و تپه های تاریخی از دیگر آثار موجود در روستای هزاوه اراک است.
روستای هزاوه این شهرستان یکی از روستاهای هدف گردشگری استان مرکزی است که برای آن طرح ضربتی بهبود زیرساخت ها و امکانات اجرا شده است.
در راستای این طرح تمام اماکن تاریخی این روستا در سال جاری شناسایی و اعتبارات و زیرساخت های مورد نیاز، اقامتگاه های بومگردی آن مطالعه و صدور مجوزهای لازم تهیه شده است.
هر سال در روستای هزاوه اراک جشنواره انگور برگزار می شود و گردش مالی این جشنواره در سال جاری تنها از طریق دستگاه های کارت خوان ۲۰ میلیارد ریال بوده است.
خانه امیرکبیر یکی از بناهای زیبا در روستای هزاوه اراک است که تاکنون برای مرمت آن هفت میلیارد و ۵۰۰میلیون ریال اعتبار هزینه شده و مراحل نهایی را به سر می برد.
ثبت ملی شیره هزاوه در فهرست آثار معنوی کشور یکی از برنامه های مهم است که با جدیت دنبال می شود.