به گزارش ایرنا، نخستین هفته سال ۱۴۰۱ را درحالی سپری کردیم که کلیدواژه‌های تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین تقریبا در تمام گفتمان‌ها شنیده شد.
اگرچه دانش بنیان واژه جدیدی نیست، اما تاکید رهبر معظم انقلاب بر این موضوع برای توسعه کشور و رفع مشکلات فرصتی فراهم کرد تا در گوشه و کنار کشورمان این مهم را بار دیگر مورد توجه قرار دهیم.
اینکه تا چه اندازه می‌توان پیام نوروزی رهبر معظم انقلاب را محقق ساخت، به این بستگی دارد که هر استان از داشته‌ها و استعدادهای بالقوه خود مطلع باشد.
برای استانی مانند قزوین با داشتن ظرفیت‌های متعدد کشاورزی، صنعتی، گردشگری و خدماتی، جاری ساختن دانش بنیان ها در حوزه‌های گوناگون نیازمند یک چراغ راه است.
تاکنون مسؤولان، مدیران و نمایندگان بسیاری بر اهمیت استفاده از دانش بنیان ها تاکید داشته‌اند، اما در خلال طرح مساله، ارایه راهکار می‌تواند به شکلی موثرتر و عملی تر، استان قزوین را در تحقق شعار سال یاری کند.
به همین بهانه به سراغ مرضیه بختیاری مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه سیاستگذاری، مدیریت و کارآفرینی در استان قزوین رفتیم که به سوالات خبرنگار ایرنا پاسخ داد.
ایرنا. به نظر شما دلیل اصلی نامگذاری سال جاری به تولید، دانش بنیان و کارآفرین چه بود؟
رهبر معظم انقلاب اسلامی در چند سال اخیر و در اغلب سخنرانی‌های خود به ویژه در انتخاب شعارهای سال بر موضوع تولید تاکید ویژه‌ای داشته‌اند که امسال مقوله "دانش محوری" را مورد تاکید مضاعف قرار داده و راه برون رفت از مشکلات عدیده کشور را "دانش محوری و همسویی با تغییرات فناورانه" به حساب آورده‌اند.
مقام معظم رهبری همچنین شرکت‌های دانش بنیان را تنها مسیر برون رفت کشور از مشکلات اقتصادی و محدودیت‌های تحریم بر شمردند؛ تا جایی که نگاهی بر تجربه‌های جهانی در یکی دو قرن اخیر نیز به خوبی نشان می دهد که تاکید ایشان چقدر هوشمندانه و عالمانه است.
ایرنا. چرا باید با استفاده از رویکرد دانش بنیان به سراغ حل مشکلات کشور رفت؟
مدرس دانشگاه: همه دستگاه‌ها و بنگاه‌های کشور اعم از بخش خصوصی، دولتی و تعاونی، وارد کردن فناوری‌های پیشرفته به صنایع مختلف همت کنند.
با توجه به توانمندی‌های نخبگانی و فناورانه بی‌نظیری که در بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ شرکت دانش بنیان ایرانی وجود دارد، شایسته و بایسته نیست که منابع خدادادی را به صورت خام صادر کرده و محصولات با ارزش افزوده حاصل از آنها را با هزینه ۱۰ برابری وارد کنیم و نتوانیم از داشته‌هایمان مثل سرمایه انسانی، اقلیم و جغرافیای زرخیز، موقعیت ژئوپلیتیک (جغرافیای سیاسی) و استراتژیک (راهبردی) ایران در منطقه و تمام موهبات و نعمات خدادادی در راستای تعالی ایران بهره‌مند شویم.
در سال ۱۴۰۱ و سالهای بعد باید وجهه همت همه دستگاه‌ها و بنگاه‌های کشور اعم از بخش خصوصی، دولتی و تعاونی، وارد کردن فناوری‌های پیشرفته به صنایع مختلف از قبیل نفت، گاز، پتروشیمی، دارو و پزشکی، خودرو و لوازم خانگی باشد.
ایرنا. اجرای فرآیندهای اقتصادی بر بنیان دانش تا چه اندازه تاثیرگذار خواهد بود؟
تنها مسیر توسعه کشور همان دانش بنیان کردن اقتصاد و صنعت است؛ مطالعات و تجربیات نشان می‌دهد که توسعه صنایع تولیدی به شکل عادی و سنتی نمی‌تواند در شرایط کنونی نرخ اشتغال را در جامعه تسهیل کرده و افزایش دهد.
در حال حاضر ما انبوهی از جوانان و نخبگان بیکار داریم که صنایع سنتی جوابگوی اشتغال این قشر نیست؛ بر این اساس شاهد مهاجرت نخبگان با نرخ صعودی هستیم و از طرفی در دهه‌های اخیر ما شاهد واردات صنایع و ماشین آلات مختلف از همین کشورها بوده‌ایم که هدف مهاجرت برای نخبگان این مرز و بوم قرار گرفته‌اند.
ایرنا. تا چه اندازه از ظرفیت دانشمندان و نخبگان جامعه در راستای تحقق و جاری ساختن حکمرانی دانش بنیان ها استفاده شده است؟
متاسفانه تا به امروز نتوانسته‌ایم آنطور که شایسته است بستر شکوفایی را برای دانشمندان و جوانان ایجاد کنیم، ضمن اینکه در چند سال اخیر سرمایه گذاری جهت پرورش و آموزش نونهالان این مرزو بوم انجام شده ولی هنگامی که زمان به بار نشستن و ثمره دادنشان فرا رسیده،آنها را دو دستی تقدیم دیگران کرده ایم و متاسفانه این چرخه همچنان ادامه دارد.
ایرنا. به نظر شما مشکل اصلی کجاست؟
حلقه مفقوده در این سیکل معیوب "حکمرانی دانش بنیان" است که امید می رود با تدابیر دولت فساد ستیز، مردمی و انقلابی، چاره ای برای این معضل اندیشیده شود چون امروز کشورها برای کاهش فساد، خطاهای انسانی و تقلب و افزایش بهره‌وری به سمت حکمرانی داده محور و دانش بنیان گام برداشته‌اند.
این شرکت‌ها با داده کاوی، یادگیری ماشین، هوش مصنوعی، و موارد شبیه به آن و حکمرانی دانش بنیان و داده محور را با هدف کاهش هدر رفت منابع و سوداگری و کاهش اقتصاد زیرزمینی در دستور کار قرار داده‌اند.
ایرنا. پیشنهاد شما برای پیشبرد اهداف و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب در راستای تحقق دانش بنیان در استان قزوین چیست؟
این مدرس دانشگاه: دانشگاه‌ها و هنرستان‌هایی که رونقی ندارند با رسالت جدید وارد میدان دانش بنیان شوند/گسترش مساله امریه سربازی دانش بنیان و تسهیل آن جهت کمک به تولید دانش بنیان برای نیروی متخصص دانشگاهی در دستور کار استان باشد.باید شهرک‌های صنعتی در جوار شهرها رونق بگیرند و احیای این شهرکها با هدف دانش محوری در دستور کار قرار گیرد؛ توجه به این مورد در استان قزوین با توجه به جایگاه صنعتی که این استان در دهه‌های قبل داشته و وجود شهرک‌های صنعتی نیمه فعال، بسیار حائز اهمیت است.
همچنین باید با شناسایی قابلیت‌ها و ظرفیت‌های دانش بنیان کشور در چارچوب اقتصاد مقاومتی و مردمی گام برداریم چراکه آینده نگری در زمینه صنعت ضروری است.
ایرنا. لطفا در این مورد کمی بیشتر توضیح دهید:
به جای آنکه نیروی آماده و فعال را به عنوان مهاجر تقدیم کشورهای توسعه یافته کنیم؛ نیروی انسانی با قابلیت را برای آموزش، مهارت آموزی و کسب دانش نوین و کاربردی با هدف توسعه فناوری و انتقال دانش جهت خدمت به ملت ایران و تعالی و توسعه به کشورهای پیشرو بفرستیم که به عبارت دیگر ایجاد بورسیه در صنایع پیشگام است.
از طرفی پیوند صنعت و دانشگاه تنها با میانجیگری مهارت آموزی میسر بوده و نقش نهادها و سازمان‌های مهارت آموز همچون سازمان فنی و حرفه‌ای بسیار حائز اهمیت است؛ بر این اساس پیشنهاد می‌شود دانشگاه‌ها و هنرستان‌هایی که رونقی ندارند با رسالت جدید وارد میدان دانش بنیان شوند.
دانشگاه پیام نور، دانشگاه های علمی کاربردی و غیر انتفاعی و برخی واحدهای دانشگاه آزاد قزوین می‌توانند در این راستا فعالیت کرده و از ساختارها و منابع موجودشان در راستای تولید دانش بنیان استفاده کنند.
همچنین باید گسترش مساله امریه سربازی دانش بنیان و تسهیل آن جهت کمک به تولید دانش بنیان برای نیروی متخصص دانشگاهی در دستور کار استان قزوین باشد.
کلام آخر شما با مخاطبان ایرنا:
مهمترین مساله، انزوای ما در برقراری ارتباط در سطح بین المللی است؛ عادی سازی بازارهایی فراملی جهت دسترسی آسان به بازارهای جهانی و تولید با استانداردهای بین المللی و دستیابی به دانش روز؛ نکته مهمی است که با حفظ شان و جایگاه نظام جمهوری اسلامی باید در اولویت قرار گیرد.