حسن خرمایی روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: این قلعه باستانی بالای یک تپه ساخته شده و در شرق وغرب قلعه دو رودخانه پرآب و پرخروش سیاهرود و رودهن همانند گردنبند الماس خروشان و پرآب جریان دارند و در جنوب دژ به هم می رسند.
وی ادامه داد: آب رودخانه در بخش های شرقی، غربی و جنوبی قلعه جریان دارد و فقط بخش شمالی قلعه که یکی از جاذبه های شهر بومهن است از جریان آب رودخانه بی نصیب مانده است.
قدمت قلعه گل خندان به زمان حکومت ساسانیان می رسد
عضو شورای اسلامی بخش بومهن اظهار داشت: قلعه گلخندان که زمان ساخت آن به دوره ساسانیان می رسد به شکل مستطیل و با قلوه سنگ‌های درشت محصور شده و برج های توپر برای استحکام و دفاع بهتر در چهار گوشه قلعه ساخته شده است و داخل دژ اتاق‌ها، تالارها و آب انبارها به سبک معماری دوره ساسانی وپس از اسلام با مصالح ، گچ ساروج و سنگ ساخته شده که تا دوره صفوی نیز به حیات خود ادامه داده است.
خرمایی با تشریح وضعیت ساختمان قلعه، خاطرنشان کرد: در حال حاضر ساختمان داخلی قلعه از بین رفته و تنها دیواره‌ها با ارتفاع تقریبی ۲۰ متر باقی‌مانده است، شیب سمت غربی تپه بسیار تند است و دسترسی از این نقطه به قلعه امکان‌پذیر نیست، تونلی با شیب بسیار تند سطح قلعه را به دره غربی متصل می‌کند به‌طوری که بالا آمدن از آن نیز امکان پذیر نیست.
وی با اشاره به اسناد تاریخی مربوط به قلعه گلخندان ، اظهار داشت: دژگل‌خندان در کتاب تاریخ گیلان و دیلمستان به قلم سید ظهیرالدین مرعشی مربوط به سده‌ی ۹ هجری قمری (حدود ۶۰۰ سال پیش) ره های ساسانی آمده و برای نخستین بار معرفی شده و بر اساس نوشته های این کتاب ملک کاووس از حکام محلی دوره‌ی تیموری پس از نافرمانی در برابر حکومت مرکزی به این دژ پناه برد.
نایب رئیس شورای اسلامی شهرستان پردیس افزود: در کتاب «حبیب السیر» نوشته‌ی غیاث‌الدین محمد خواند میر نیز نوشته شده که شاه اسماعیل صفوی برای سرکوبی امیرحسین کیای چلاوی به این محل آمد و پس از تسخیر دژ، آن را تخریب و ساکنانش را از دم تیغ گذراند و پس از این حادثه دژ گل خندان دیگر اهمیت پیشین خود را به دست نیاورد.
قلعه گل خندان در سال ۱۳۷۹ به ثبت رسید
خرمایی ادامه داد: آثارو شواهدی از سکونت در این دژ از سده‌ی دوم هجری قمری تا اوایل دوره صفوی (سده‌ی ۱۰ هجری قمری) به‌دست آمده و این قلعه در سال ۱۳۷۹ به شماره ۲۸۸۸ در فهرست آثار ایران به ثبت رسیده است.
وی ازعلاقمندان به آثار تاریخی برای بازدید از این بنا دعوت کرد و اظهار داشت: علاقمندان می‌توانند برای بازدید از قلعه گل خندان به شهرستان پردیس که در ۱۷ کیلومتری پایتخت قرار دارد با دو مسیر دسترسی جاده قدیم جاجرود و یا آزاد راه تهران-پردیس به شهر بومهن آمده و از خیابان کامیونداران شهر بومهن به طرف این قلعه زیبا که از دوران ساسانیان تاکنون باقی مانده حرکت کنند.
نایب رئیس شورای اسلامی روستای گلخندان قدیم با اشاره به سایر آثار تاریخی روستا، بیان کرد: روستای گلخندان علاوه به قلعه تاریخی یک حمام تاریخی نیز داشت که در دهۀ ۱۳۷۰ ش تخریب شد و اکنون اثری از آن وجود ندارد.
بنای امامزاده قاسم(ع) در محدوده قلعه گل خندان واقع شده است
خرمایی ادامه داد: در غرب تپۀ مرکزی روستا، بنای امامزاده قاسم(ع) واقع شده و بنای حسینیۀ تاریخی روستا نیز در این محل واقع شده است، ساختمان حسینیه با مصالح خشت و گلی شبیه یک اتاق معمولی است و سقف بازسازی شدۀ آن از شیروانی و بنا بر نقشه های موجود، هسته نخستین روستای گلخندان در کنار مسجد قدیمی،امامزاده و محدوده دژ واقع شده است.
وی افزود: قدمت روستای گلخندان از روی بنای امامزاده قاسم (ع) که متعلق به قرن ۸- ۹ ق / ۱۴-۱۵ م است و نیز قلعۀ تاریخی گلخندان متعلق به سدۀ ۲ ق / ۸ م مشخص می‌شود و علاوه به موارد یاد شده، نشانه های فرهنگی زیادی از تپۀ مرکزی روستا وحاشیه رودخانه‌های سیاهرود و رودهن به دست آمده که نمایانگر سکونت انسان از دوران پیش از اسلام در این نواحی است.
نایب رئیس شورای اسلامی شهرستان پردیس یادآور شد: قطعات سفال‌های پیدا شده در جنوب روستای سیاه‌بند و در محل تخلیۀ خاک‌هایی که بر اثر برش کوه برای احداث بزرگراه روی هم انباشه شده بود، قدمت این روستای تاریخی را به دوران اشکانیان و ساسانیان می رساند.
خانه های اهالی روستا بالای تپه ساخته شده بود
خرمایی با اشاره به وضعیت قرار گرفتن خانه ها در زمان گذشته ، توضیح داد: در گذشته‌های دور خانه‌های اهالی روستای گلخندان قدیم بر بالای تپه‌ای قرار داشت که امروزه در مرکز این روستا قرار گرفته است پس از دورۀ قاجار و به مرور زمان اهالی این روستا خانه‌های خود را به زمین‌های نسبتاً هموار اطراف تپه منتقل کردند و سطح تپه به گورستان تبدیل شد.
وی افزود: در دوران حکومت پهلوی دوم گورستان روستا به بالای یکی از تپه‌های سمت جنوب روستا به نام «تپه صلوات» که در سال (۱۳۹۱ ش) منبع آب و دکل مخابرات بر فراز آن قرار دارد، منتقل شد که با دیواری ساخته شده از سنگ قبرهای قدیمی استفاده شده وتاریخ ثبت شده بر روی یکی از سنگ قبرها سال «۹۸۰ق» نوشته شده است.
عضو شورای اسلامی بخش بومهن گفت: در انتهای سمت غرب تپه، بقایای دو خانه خشت و گلی قدیمی، و در زیر آنها آثار دو زاغه یا کُهُل دست‌کند که در گذشته از آنها به عنوان سردخانه یا محل نگهداری احشام استفاده می‌کردند از دوران گذشته پابرجا است.
دودمان اهالی گل خندان پیشنیه ۴۰۰ ساله دارد
نایب رئیس شورای اسلامی شهرستان پردیس با اشاره به خاندان بومی گل خندان، اظهار داشت: خاندان بومی و مشترک گلخندان ها عبارتند از: قانبیلی، حیدری، ارزاقی، فرج الهی و سرنی همچنین دودمان های بومی هر یک از گلخندان های قدیم و جدید به ترتیب عبارتند از : خرمایی، خلیفه ، میوه ای ، قاسم لویی و خوشی هستند و به گفته کهنسالان ، دودمان همه اینها به ترک های آذربایجان (ارومیه) می رسد و حضورشان در روستای گل خندان قدیم پیشینه ای ۴۰۰ ساله دارد.
خرمایی درباره روستاهای همجوار گل خندان، بیان کرد: این روستای تاریخی از شمال به شهر بومهن، از جنوب به روستای کرد نبرد، از غرب به روستای طاهرآباد و از شرق به اراضی بخش رودهن محدود است.
وی افزود: روستای گلخندان جدید در ۵۰۰ متری شمال گلخندان قدیم و در میان آن دره رودخانه رودهن با عمقی نزدیک به ۴۰ متر واقع شده است.
عضو شورای اسلامی بخش بومهن ادامه داد: پیش از آنکه این دو روستا از یکدیگر جدا شوند، یک گلخندان واحد با دو محله بالا و پایین بود در محله پایین گلخندان قدیم، محله بالا گلخندان جدید قرار داشت.
خرمایی گفت: بر اساس تصویب نامه هیات وزیران در سال ۱۳۹۱ دهستان گلخندان به مرکزیت گلخندان قدیم به عنوان یکی از روستاهای بخش بومهن معرفی شده و روستاها، مزارع و مکان هایی چون سیاه بند، شهرآباد، طاهرآباد، گلخندان قدیم، گلخندان جدید، زردستان، گلدره و کرد نبرد را در بر می‌گیرد.
وی با اشاره به کمبود منابع آبی ، اظهار داشت: کمبود بارش باران و افت آب‌های زیر زمینی، هم پیشه کشاورزان صاحب نسق را تهدید کرده و هم الگوی کشت را تغییر داده است.
عضو شورای اسلامی بخش بومهن گفت: در حال حاضر باغ های گلخندان با وسعتی نزدیک به ۱۲۰ هکتار، زیر کشت محصولاتی نظیر گیلاس، آلبالو، زردآلو، سیب درختی و گردو است که همگی توسط مالکین تولید می شود.
شهر بومهن با جمعیتی در حدود ۱۰۰ هزار نفر در شهرستان پردیس و در شرق پایتخت قرار دارد.