روزنامه فرهیختگان یکشنبه ۱۴ فروردین در گفت‌وگویی با سمیه قدیری مدیرکل دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی آورد: توانمندسازی کارکنان رویکرد مهمی است که برای افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت خدمات سازمانی در دانشگاه‌ها دنبال می‌شود؛ چراکه برخورداری کارکنان از مهارت و دانش روز، شناخت اهداف سازمان و انجام صحیح وظایف محوله را تسریع می‌کند. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دانشگاه آزاد اسلامی هم ارتقای سطح توانمندسازی و ظرفیت‌های درونی دانشگاه است، برای رسیدن به این هدف در سال ۷۹ دفتری با عنوان «دفتر مطالعات و آموزش نیروی انسانی» تاسیس و رسالت آموزش‌های درون‌سازمانی و همچنین موضوع آموزش‌های کوتاه‌مدت تخصصی را برعهده گرفت. در سال ۱۳۹۴، در راستای سیاست‌های کلان دانشگاه مبنی‌بر کسب درآمدهای غیرشهریه‌ای، عنوان این دفتر بار دیگر به «دفتر توانمندسازی و آموزش‌های کاربردی» و درنهایت به «دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی» تغییر نام داد.
حالا این دفتر در افق ۱۴۰۴ قرار است مرکزی پویا و فعال در ارتقای سطح دانش و مهارت‌های تخصصی کارکنان دانشگاه و آحاد جامعه باشد. سمیه قدیری، مدیرکل دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی می‌گوید مهم‌ترین هدف در این دفتر خدمت‌رسانی به نیروی انسانی و آموزش عالی است. مهم‌ترین اقدام این دفتر در یک‌سال اخیر طراحی سامانه‌ای با عنوان «توانمندیار» بوده است. مسئولان دانشگاه در راستای تحت‌وب شدن آموزش‌های کوتاه‌مدت برای بهره‌مندی از ظرفیت زیرساخت‌های فناوری و جلوگیری از اتلاف منابع مالی و انسانی دانشگاه سامانه‌ای را طراحی کرده‌اند که درحال‌حاضر مهم‌ترین محوریت‌های آن شبکه‌سازی، ایجاد شناسنامه الکترونیک اعضای هیات‌علمی و کارمندان دانشگاه، طراحی نظام شغلی ویژه پرسنل دانشگاه، طراحی آزمون‌های استعدادیابی و درآمدهای غیرشهریه‌ای هستند و فاز اول آن نیز به‌پایان رسیده است.
آنطور که او گفته سامانه توانمندیار، سامانه جامعی است که با استفاده از ظرفیت‌های زیرساختی منسجمی در حوزه فرآیندهای اداری و فناوری طراحی شده و بسیاری از حوزه‌های دانشگاه می‌توانند از ویژگی‌های آن منتفع شوند. سه رکن اصلی «توانمندیار» شبکه‌سازی، توانمندسازی و ظرفیت‌سازی است که دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی در هریک از این محورها اهدافی را دنبال می‌کند.
مسئولان دانشگاه همچنین با راه‌اندازی سامانه توانمندیار می‌خواهند از اتلاف منابع مالی و انسانی دانشگاه جلوگیری کرده و بروکراسی اداری را کاهش دهند. پیش از این، دوره‌های آموزشی در استان‌ها و واحدهای دانشگاهی به‌صورت سنتی برگزار و اجرا می‌شد اما با راه‌اندازی این سامانه، تمام فرآیندهای اجرایی آموزش‌های کوتاه به‌صورت متمرکز و یکپارچه صورت خواهد پذیرفت.
راه‌اندازی این سامانه در سال گذشته کلید خورد اما دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی برنامه‌ریزی کرده تا از این سامانه در سال جدید بهره‌برداری کند و از ویژگی‌های آن در حوزه آموزش‌های کوتاه‌مدت ویژه کارمندان و اعضای هیات‌علمی دانشگاه و همچنین سایر ارگان‌ها و موسسات دولتی و غیردولتی بهره‌مند شود؛ اقدامی که دانشگاه را یک قدم به ارتقای سطح توانمندسازی و افزایش دانش افراد نزدیک می‌کند.
آنطور که قدیری می‌گوید درطول سال حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ دوره‌های آموزشی برای کارکنان دانشگاه برگزار می‌شود که در سال گذشته ۴۴۱ دوره آموزشی در سطح کشور برگزار شد. همچنین به گفته او در سال مالی ۱۴۰۱-۱۴۰۰، تنها در نیمسال اول یعنی از فروردین تا مردادماه، دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی با بالغ‌بر ۹۰ میلیارد ریال از محل برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت در استان‌ها و واحدهای دانشگاهی درآمد داشته است.
یکی دیگر از برنامه‌های این دفتر حرکت در راستای سند تحول و تعالی دانشگاه است. دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی هم نقش پررنگی در سند تحول و تعالی دانشگاه داشته و ماموریت‌های ویژه‌ای را در سه بسته کاری سازمان یادگیرنده، افزایش بهره‌وری و پایداری اقتصادی و فرهنگ سازمانی برعهده گرفته است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
رای شروع مروری بر فعالیت دفتر توانمندسازی از نگاه تاریخی داشته باشیم. در یک دهه اخیر چه تحولاتی در دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی اتفاق افتاده است؟
دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی در سال۱۳۷۹ با عنوان «دفتر مطالعات و آموزش نیروی انسانی» شروع به کار کرد و در سال۱۳۹۳ به‌علت تعریف ماموریت جدید به شرح وظایف سازمانی آن در زمینه مطالعات دانش‌محور، نام دفتر به «مدیریت دانش و توانمندسازی منابع انسانی» تغییر نام داد. در سال۱۳۹۴، در راستای سیاست‌های کلان دانشگاه مبنی‌بر تحصیل درآمدهای غیرشهریه‌ای، ماموریت جدیدی مبتنی‌بر استراتژی کلان دانشگاه در حوزه کسب درآمدهای غیرشهریه‌ای از محل برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت تبیین شد. بر این اساس و با توجه به ماموریت‌های جدید دفتر، عنوان این دفتر بار دیگر به «دفتر توانمندسازی و آموزش‌های کاربردی» و درنهایت به‌دلیل برنامه‌ریزی و تدوین راهکارهای عملیاتی در حوزه دوره‌های آموزشی تخصصی، کاربردی و مهارتی، به «دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی» تغییر نام داد. این دفتر درحال حاضر زیرمجموعه معاونت توسعه و مدیریت منابع دانشگاه فعالیت می‌کند و اصلی‌ترین محور برنامه‌ها و فعالیت‌های دفتر طی ۱۰سال اخیر به تولید محتوای آموزشی، تدوین برنامه درسی و ارائه آموزش‌های کوتاه‌مدت اختصاص یافته که درقالب دوره‌های آموزشی تخصصی ویژه کارمندان، اعضای هیات‌علمی و مدیران در حوزه‌های درون‌سازمانی و دوره‌های آموزشی مهارتی و کاربردی در حوزه‌های برون‌سازمانی طراحی و عملیاتی شده است.
مهم‌ترین هدف‌مان خدمت‌رسانی به نیروی انسانی و آموزش عالی است
در این دفتر مشخصا چه ماموریتی را دنبال می‌کنید؟
دانشگاه آزاد اسلامی، ظرفیت‌ها و مزیت‌های زیادی را در مقایسه با سایر موسسات آموزشی در کشور داراست؛ ازجمله گستردگی جغرافیایی در سراسر کشور با داشتن بیش از ۴۰۰واحد دانشگاهی و مرکز آموزشی؛ این دانشگاه همچنین دانشجویان زیادی را به‌عنوان نیروی جوان و باانگیزه دراختیار داشته و از دانش علمی اعضای هیات‌علمی، اساتید و سایر متخصصان بهره‌مند است. نکته دیگر اینکه دانشگاه آزاد از زیرساخت‌های فناوری و الکترونیکی نیز بهره‌مند بوده و با بخش صنعت نیز ارتباط موثر و مفیدی دارد. همگی این ظرفیت‌ها از یک‌سو و لزوم دانش‌افزایی و افزایش بهره‌وری نیروی انسانی به‌عنوان عاملی تاثیرگذار، نهایتا منجر به تاسیس این مجموعه ارزشمند شد که مهم‌ترین هدفش خدمت‌رسانی به نیروی انسانی و آموزش عالی است.
فاز اول سامانه «توانمندیار» به پایان رسید
مهم‌ترین اقدامات‌تان در یک‌سال اخیر چه بوده است؟
در راستای تحت‌وب‌شدن آموزش‌های کوتاه‌مدت برای بهره‌مندی از ظرفیت زیرساخت‌های فناوری و جلوگیری از اتلاف منابع مالی و انسانی دانشگاه، همچنین رشد چشمگیر آموزش‌های مجازی در دوران پاندمی کووید-۱۹ و افزایش تقاضا در حوزه آموزش‌های غیرحضوری، همچنین تاکید بر طراحی و پیاده‌سازی سامانه‌های جدید به‌عنوان یکی از راه‌کنش‌ها و اقدامات بسته کاری سازمان یادگیرنده در سند تحول و تعالی دانشگاه، دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی سامانه «توانمندیار» را طراحی و راه‌اندازی کرد. سامانه توانمندیار، با محوریت شبکه‌سازی، ایجاد شناسنامه الکترونیک اعضای هیات‌علمی و کارمندان دانشگاه، طراحی نظام شغلی ویژه پرسنل دانشگاه، طراحی آزمون‌های استعدادیابی، طرح‌های جامع جانشین‌پروری، درآمدهای غیرشهریه‌ای و تسهیم آن پایه‌ریزی شده که فعلا فاز اول طراحی آن به پایان رسیده است. البته توسعه آموزش‌های کوتاه‌مدت برون‌سازمانی متناسب با ظرفیت‌های زیست‌بومی استان‌ها و طرح آمایش سرزمین، همچنین کسب درآمدهای غیرشهریه‌ای بر اساس نظام بودجه‌ریزی و بودجه‌بندی دانشگاه از دیگر اقداماتی بود که در یک‌سال اخیر به‌صورت جدی دنبال شد.
یکی دیگر از اقدامات‌مان در یک‌سال اخیر، طراحی نظام جامع شغلی برای کارکنان و ایجاد شناسنامه الکترونیک فردی در حوزه آموزش‌های کوتاه‌مدت بود. همچنین سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای تاسیس مرکز آموزشی در واحدهای برون‌مرزی، ازجمله انجام مطالعات نیازسنجی و امکان‌سنجی آموزش‌های کوتاه‌مدت در کشور سوریه نیز انجام شد. هدف‌مان، تحلیل آماری و شناسایی دوره‌های آموزشی پرمخاطب و برنامه‌ریزی برای تاسیس مرکز آموزش‌های کوتاه‌مدت در کشور سوریه و نهایتا سایر کشورهای منطقه بود.
تعریف کارراهه شغلی کارکنان در شناسنامه الکترونیک
هدف‌تان از ایجاد شناسنامه الکترونیک فردی در حوزه آموزش‌های کوتاه‌مدت چیست؟
از ابتدای تاسیس این دفتر دوره‌های آموزشی عمومی و تخصصی بسیار زیادی برای کارکنان دانشگاه برنامه‌ریزی و اجرا شده است؛ اما به‌علت نبودن یک سیستم متمرکز و یکپارچه، مستندسازی مدونی در این حوزه انجام نشده است. با راه‌اندازی سامانه توانمندیار و اختصاص شناسنامه الکترونیک فردی، این نقطه‌ضعف به نقطه‌قوت تبدیل خواهد شد؛ به این صورت که در وهله اول تاریخچه آموزش‌های کوتاه‌مدت که هریک از افراد پشت‌سر گذاشته و امتیازاتی که کسب کرده‌اند، در این شناسنامه ثبت می‌شود. در وهله دوم براساس طرح استعدادیابی و برمبنای آموزش‌های گذرانده شده، کارراهه شغلی هر فرد در این شناسنامه تعریف خواهد شد. به این ترتیب که مسیر توسعه فردی و آموزشی‌های کوتاه‌مدت کاربردی و مهارتی برای هر فرد براساس نتایج به‌دست‌آمده از آزمون‌های استعدادیابی و دوره‌های آموزشی شرح مشاغل تدوین می‌شود. نهایتا افراد دارای پروفایل الکترونیک بوده و گواهینامه پایان دوره آموزشی در این پروفایل الکترونیک ثبت خواهد شد. همچنین این روند برای اعضای هیات‌علمی و مدرسان دوره‌های آموزشی که در دوره‌های آموزشی تدریس داشته‌اند نیز برقرار خواهد بود.
فعالیت «توانمندیار» بر محور شبکه‌سازی و توانمندسازی
از راه‌اندازی و طراحی سامانه توانمندیار سخن گفتید؛ درخصوص این سامانه بیشتر توضیح دهید. توانمندیار مشخصا قرار است چه کاری انجام دهد؟
سامانه توانمندیار، سامانه جامعی است که با استفاده از ظرفیت‌های زیرساختی منسجمی در حوزه فرآیندهای اداری و فناوری طراحی شده و بسیاری از حوزه‌های دانشگاه می‌توانند از ویژگی‌های آن منتفع شوند. سه رکن اصلی سامانه توانمندیار، شبکه‌سازی، توانمندسازی و ظرفیت‌سازی است که دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی در هریک از این محورها اهدافی را دنبال می‌کند. به‌عنوان مثال در بحث شبکه‌سازی به‌دنبال شبکه‌سازی کارمندان و اعضای هیات‌علمی مبتنی‌بر توانمندسازی و ارتقای بهره‌وری شغلی، ایجاد تالارهای گفت‌وگو با هدف پاسخگویی به چالش‌های گروه مخاطب و رفع نیازها و موانع پیشرو هستیم. در بحث توانمندسازی، موضوعات مرتبط با طراحی نظام‌نامه آموزش‌های کوتاه‌مدت با هدف جهت‌دهی به آموزش نیروی انسانی منطبق با رویکرد استراتژیک دانشگاه را در دستورکار قرار دارد. همچنین در بخش ظرفیت‌سازی، اهدافی ازجمله توسعه و تنوع‌بخشی به منابع درآمدی برمبنای طرح آمایش سرزمین منطبق‌بر ظرفیت‌های زیست‌بومی استان‌ها، توسعه پایدار درآمدهای غیرشهریه‌ای از طریق هدف‌گذاری آموزشی روی پرسنل سازمان‌ها و نهادها، موسسات خصوصی و عموم افراد جامعه، ایجاد بستر مناسب برای امکان‌سنجی و خلق فرصت در زمینه تعاملات خارجی از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی ملی و بین‌المللی و... را پایه‌گذاری کرده است.
«توانمندیار» فرآیندهای اجرایی آموزش‌های کوتاه‌مدت متمرکز خواهد کرد
یکی از اهداف مهمی که دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی با طراحی سامانه توانمندیار دنبال می‌کند، تحت‌وب‌کردن تمام فرآیندهای برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت است. این اقدام چگونه به فعالیت بهتر دفتر کمک خواهد کرد؟
مهم‌ترین هدف‌مان جلوگیری از اتلاف منابع مالی و انسانی دانشگاه و کاهش بروکراسی اداری است. پیش از این، دوره‌های آموزشی در استان‌ها و واحدهای دانشگاهی به‌صورت سنتی برگزار و اجرا می‌شد؛ اما با راه‌اندازی این سامانه، تمامی فرآیندهای اجرایی آموزش‌های کوتاه‌مدت از برنامه‌ریزی، صدور کدشناسه برنامه درسی، صدور مجوز برگزاری، بستر مجازی اجرای دوره‌های آنلاین و آفلاین، صدور گواهینامه، ارزیابی و پایش عملکرد به‌صورت متمرکز و یکپارچه صورت خواهد پذیرفت. در سامانه توانمندیار هریک از افراد دارای پروفایل شخصی و شناسنامه الکترونیک خواهند بود که در این بخش امتیازات افراد براساس دوره‌های آموزشی، آزمون‌های استعدادیابی و... ثبت خواهد شد؛ بر این اساس، در بخش آموزش‌های درون‌سازمانی، نظام صلاحیت حرفه‌ای برای کارکنان در ۵سطح مقدماتی، پایه، ارشد، خبره و عالی تعریف شده که بر این اساس دوره‌های آموزشی تخصصی (شرح مشاغل) برای افراد تعریف شده و مبتنی‌بر آن از امتیازات ترفیع، تبدیل وضعیت و... بهره‌مند خواهند شد.
اعضای هیات‌علمی نیز براساس دوره‌های آموزشی مهارت‌افزایی و توان‌افزایی، تبدیل وضعیت شده و حائز دریافت امتیازات ارتقای مرتبه و ترفیع می‌شوند. بنابراین با توجه به نظام آموزشی تعریف‌شده برای کارکنان دانشگاه یعنی کارمندان و اعضای هیات‌علمی، همکاری قابل‌توجهی با مرکز جذب و امور هیات‌علمی و معاونت‌های موضوعی سازمانی مرکزی برای همفکری و برنامه‌ریزی آموزشی و ازسوی دیگر همکاری و هم‌افزایی ارزشمندی میان دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی با حوزه‌های منابع انسانی و توسعه و تعالی دانشگاه برای عملیاتی کردن ماموریت‌های تعریف‌شده صورت خواهد گرفت.
در این سامانه مدیران دانشگاه هم ارزیابی می‌شوند؟
بله؛ نکته حائز اهمیت ارزیابی مدیران میانی و عالی دانشگاه است که توسط کانون ارزیابی دانشگاه که اخیرا تاسیس و راه‌اندازی شده است، انجام خواهد شد. به این منظور، گروه‌های ارزیابی براساس آزمون‌های علمی و استاندارد، مدیران سطوح مختلف را مورد ارزیابی قرار داده است که نهایتا آموزش‌های کوتاه‌مدت تخصصی و نتایج ارزیابی منجر به انتصاب و ارتقای مدیران در رده‌های مختلف سازمانی خواهد شد. ازسوی دیگر در بخش آموزش‌های برون‌سازمانی، طبق برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته برنامه داریم که هر فرد در هر سن و با هر نوع کسب‌وکاری ازجمله دانش‌آموز، دانشجو، کارگر، کارمند، زنان خانه‌دار، کارگران صنوف مختلف و... دارای یک برنامه توسعه فردی باشد. در این راستا، افراد توسط تیم پشتیبان سامانه توانمندیار مورد ارزیابی قرار گرفته، سنجیده شده و رتبه‌بندی می‌شوند. درنهایت، فرآیند آموزشی برای افراد براساس نتایح ارزیابی‌ها، استعدادها و علاقه‌مندی‌ها تعریف خواهد شد. به‌عنوان مثال، برای دانش‌آموزان کلاس‌های آمادگی کنکور، دوره‌های آموزشی هدایت تحصیلی، آموزش‌های مهارتی، آموزش‌های آمادگی ورود به بازار کار و... تعریف خواهد شد.
با توجه به این موارد و اهمیت آموزش‌های کوتاه‌مدت در رشد و توسعه اقتصادی و فرهنگی جامعه، همچنین برخورداری دانشگاه آزاد اسلامی از ظرفیت دانشجو و اعضای هیات‌علمی و نیز پتانسیل و زیرساخت فناوری اطلاعات، این دانشگاه می‌تواند نسبت به سایر دانشگاه‌ها و موسسات علمی کشور، سهم به‌سزایی از آموزش‌های مهارت‌محور و کاربردی را به خود اختصاص دهد. بنابراین، دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی دانشگاه در طراحی اولیه سامانه توانمندیار این مباحث را مدنظر قرار داده و برمبنای رسالت و ماهیت خود برنامه‌های عملیاتی را تدوین و طراحی کرده است.
افراد چگونه می‌توانند در سامانه توانمندیار با تولید محتوای آموزشی الکترونیکی کسب درآمد کنند؟
تولید محتوای آموزشی الکترونیکی که با محوریت تامین محتوای الکترونیکی چندرسانه‌ای متناسب با نیازهای مخاطب و بهره‌مندی از ظرفیت‌های فناوری اطلاعات در توسعه آموزش‌های کوتاه‌مدت سیاستگذاری و اجرا شده است، در سامانه توانمندیار به‌صورت یک فرآیند تعریف شده است. در این زمینه، اعضای هیات‌علمی دانشگاه، کارکنان و سایر متخصصان دانشگاه آزاد، اعضای هیات‌علمی و مدرسان سایر دانشگاه‌ها و تمام افرادی که در حوزه‌های مختلف دارای مهارت یا تخصص بوده و گواهینامه صلاحیت دریافت کرده‌اند؛ می‌توانند محتوای آموزشی خود را که براساس شاخص‌های علمی و استاندارد، ارزیابی‌شده و مورد تایید قرار گرفته است، در سامانه توانمندیار بارگذاری کرده و کسب درآمد کنند. یکی از نکات ویژه و مهم تولید محتوای آموزشی و کسب درآمدهای غیرشهریه‌ای از این طریق، موضوع تسهیم درآمدهای حاصل از فروش دوره‌های آموزشی است که در سامانه توانمندیار طراحی شده و در نوع خود منحصربه‌فرد است. براساس این طرح، پس از پایان دوره آموزشی، سهم مدرس و سهم تمام افرادی که در طراحی و اجرای دوره آموزشی سهیم بوده‌اند به‌صورت خودکار پرداخت خواهد شد. درنهایت باید گفت ویژگی‌های سامانه توانمندیار، براساس گزارش‌های ادواری و جامع سامانه، در پایان هر سال برترین برنامه درسی، برترین محتوای آموزشی، برترین مدرس، برترین استان و برترین واحد از جنبه آموزش‌های کوتاه‌مدت درون‌سازمانی و برون‌سازمانی معرفی شده و مورد تشویق قرار خواهند گرفت.
نظام جامع آموزش کارکنان براساس نظام توسعه فردی طراحی می‌شود
مهم‌ترین برنامه شما در سه ماه اول سال آینده چه خواهد بود؟
تلاش داریم از سامانه توانمندیار بهره‌برداری کرده و از ویژگی‌های آن در حوزه آموزش‌های کوتاه‌مدت ویژه کارمندان و اعضای هیات‌علمی دانشگاه و همچنین سایر ارگان‌ها و موسسات دولتی و غیردولتی و آحاد جامعه بهره‌مند شویم. همچنین درصدد هستیم نظام جامع آموزش کارکنان را براساس نظام توسعه فردی و کارراهه شغلی طراحی کنیم. تدوین و طراحی برنامه‌ها و استراتژی‌های آموزش‌های کوتاه‌مدت در حوزه آموزش‌های درون‌سازمانی از دیگر برنامه‌هایمان خواهد بود. هدف‌مان از این اقدام تدوین تقویم آموزش‌های کوتاه‌مدت سال مالی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ و تحت وب‌شدن آن خواهد بود.
دوره‌های کوتاه‌مدت جدید مبتنی‌بر اقتصاد دانش‌بنیان تعریف خواهد شد
اجرایی‌کردن طرح جامع و علمی که با هدف قطب‌بندی و منطقه‌بندی استان‌ها و تمرکز بر ظرفیت‌های زیست‌بومی و سند آمایش سرزمین طراحی شده است نیز دنبال می‌شود تا با توجه به پتانسیل‌سنجی (تحلیل داخلی) و نیازسنجی (تحلیل محیطی) و سند پشتیبان برنامه راهبردی دانشگاه آزاد اسلامی دوره‌های پرمخاطب شناسایی شود. در هر استان قطب علمی و رشته‌های برتر، صنایع برتر، برندها و ظرفیت‌ها، پتانسیل‌سنجی مهارتی و همچنین گرایش‌های قبل از دیپلم بررسی می‌شود و دوره‌ها براساس سطوح علمی- دانشی، مهارتی، مبتنی‌بر ایده‌سازی و کارآفرینی، مبتنی‌بر اقتصاد دانش‌بنیان تعریف خواهد شد. درنهایت براساس خروجی این مطالعه، نیازهای آموزشی و مهارتی پرمخاطب هر استان شناسایی شده و استان‌ها با توجه به ظرفیت و پتانسیل‌های موجود در راستای درآمدزایی از محل آموزش‌های کوتاه‌مدت برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری خواهند داشت.
درنهایت در سه‌ماهه نخست سال تلاش خواهیم کرد فرصت در زمینه کسب درآمدهای غیرشهریه‌ای را از طریق عقد قرارداد و تفاهمنامه با سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیردولتی فراهم کنیم. درحال حاضر انعقاد تفاهمنامه با وزارت کار و سازمان شهرداری و دهداری‌ها در دستورکار و مقدمات اولیه آن نیز انجام شده است.
برگزاری ۴۴۱ دوره آموزشی در سال ۱۴۰۰ توسط دفتر توانمندسازی
تاکنون در دفتر توانمندسازی چند دوره آموزشی برگزار شده است؟
نظام آموزش کارکنان در دانشگاه آزاد سال‌هاست فعالیت‌های خود را آغاز کرده است و درطول هر سال حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ دوره آموزشی برای کارکنان دانشگاه برگزار می‌شود. البته با توجه به اینکه چند سالی است آموزش‌ها به سمت شرح مشاغل‌شدن پیش می‌رود کیفیت دوره‌های بیشتر مدنظر بوده است. همچنین باتوجه به اینکه در چند سال اخیر دوره‌ها به سمت مجازی‌شدن پیش رفته، از تعداد دوره‌های آموزشی این دفتر کم شده اما تعداد شرکت‌کننده در هر دوره بیشتر شده است. سال گذشته ۴۴۱ دوره آموزشی در سطح کشور برگزار کرده‌ایم.
یکی از اهداف دانشگاه آزاد در دوره رشد و تحول، کسب درآمدهای غیرشهریه‌ای است تا از این طریق اتکای به شهریه دانشجویان کاهش پیدا کند. یکی از اهداف راه‌اندازی این دفتر نیز کسب درآمدهای غیرشهریه‌ای بوده است. در یک‌سال اخیر چقدر به این هدف نزدیک شده‌اید و میزان درآمدهای غیرشهریه‌ای چقدر بوده است؟
در سال مالی ۱۴۰۱-۱۴۰۰، تنها در نیمسال اول یعنی از فروردین تا مرداد ۱۴۰۰، دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی با برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته بالغ بر ۹۰ میلیارد ریال از محل برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت در استان‌ها و واحدهای دانشگاهی درآمد داشته است. پیش‌بینی می‌شود با کاهش همه‌گیری بیماری کرونا و راه‌اندازی سامانه توانمندیار و بهره‌گیری از بستر آموزش مجازی و تسهیم درآمدهای غیرشهریه‌ای این مبلغ چندین برابر شود.
فکر می‌کنید در افق ۱۴۰۴ به اهداف این دفتر چقدر نزدیک شده باشید؟
از آنجایی‌که آموزش‌های کوتاه‌مدت تخصصی و مهارتی یکی از ابعاد مهم توسعه پایدار به‌ویژه در توانمندسازی سرمایه انسانی است؛ با توجه به استراتژی‌های طراحی‌شده و برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، در افق ۱۴۰۴، آموزش‌های کوتاه‌مدت بخش قابل‌توجهی از دوره‌های آموزشی و مهارتی را در مقایسه با آموزش‌های آکادمیک به خود اختصاص داده است. همچنین سهم قابل‌توجهی از رشد اقتصادی و فرهنگی کشور وابسته به این‌گونه آموزش‌ها خواهد بود.
آغاز به کار هیات‌های اندیشه‌ورز دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی
چندی پیش یک نشست تخصصی برگزار شد تا همه ذینفعان حوزه توانمندسازی یکپارچه شود. درخصوص این هم‌افزایی و یکپارچه‌سازی توضیح دهید. قرار است با این یکپارچه‌سازی چه اتفاقی بیفتد؟
دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی در راستای اهداف و ماموریت‌های سازمانی خود به‌ویژه در حوزه آموزش‌های کوتاه‌مدت درون‌سازمانی، اولین نشست تخصصی توانمندسازی را با حضور مسئولان و نمایندگان حوزه‌ها و معاونت‌های موضوعی ستاد برگزار کرد. در این نشست نمایندگان توانمندسازی حوزه‌ها و معاونت‌های موضوعی که همگی از مدیران کل و مدیران ارشد حوزه‌های مربوطه بودند، شرکت داشتند.
این نشست با هدف همفکری و هم‌اندیشی حوزه‌های مختلف ستادی در تبیین اولویت‌های آموزشی و بررسی آموزش‌های تخصصی کارکنان سازمان مرکزی برگزار شد و نمایندگان حوزه‌ها با تکیه بر تخصص‌های شغلی و سازمانی خود نسبت به برنامه‌ریزی آموزش‌های کوتاه‌مدت مرتبط با توسعه فردی و کارراهه شغلی کارکنان ارائه‌طریق کردند. براساس نتایج به دست آمده از نشست‌های هم‌اندیشی، دوره‌های آموزشی تخصصی ویژه هریک از افراد پیش‌بینی خواهد شد و هر فرد در مسیر کارراهه شغلی و فرآیند توسعه فردی خود که درنهایت منجر به ترفیع شغلی و ارتقای درجه خواهد شد، آموزش‌های تخصصی و ویژه‌ای را می‌گذراند. همچنین براساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، قرار است این‌گونه نشست‌ها که به‌عنوان اتاق فکر و در قالب هیات‌های اندیشه‌ورز دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی نامیده شده، به‌طور مستمر، نظام‌مند و ماهانه برگزار شود. نکته مهم اینکه با توجه به اهمیت نقش هم‌اندیشی و بهره‌گیری از دانش جمعی، برنامه‌ریزی لازم برای تشکیل این اتاق فکر به صورت استانی و با حضور نمایندگان توانمندسازی استان‌ها و واحدهای دانشگاهی نیز صورت گرفته است.
هدف‌تان از آموزش‌های کوتاه‌مدت برای دانشگاه چیست؟ درواقع با این نوع از آموزش قرار است به چه چیزی برسیم؟
در جامعه امروزی که عصر دانش و عصر اطلاعات نام گرفته است؛ در حوزه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و... شاهد تغییرات شگرف و متعددی هستیم که رویارویی و عبور از این چالش‌ها و تغییرات تنها با آموزش و یادگیری امکان‌پذیر خواهد بود. در همین راستا آموزش کوتاه‌مدت که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه پایدار و ارزش‌آفرینی در سازمان و جامعه محسوب می‌شود، از ارزش و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. آموزش‌های کوتاه‌مدت تخصصی و کاربردی زمانی تاثیرگذار خواهد بود که با رویکرد اسناد بالادستی کشور و اهداف کلان جامعه در حوزه برنامه‌های توسعه‌ای هم‌مسیر باشد که دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی نیز با توجه به این مهم و همچنین سایر اسناد تحولی مانند سند تحول و تعالی دانشگاه، سند آمایش سرزمین و... سعی بر این داشته با ارائه نظام جامع و کاملی از آموزش‌های تخصصی، کاربردی و مهارتی گام مهمی در زمینه بهینه‌سازی نیروی انسانی دانشگاه و کشور بردارد.
از سند تحول و تعالی دانشگاه سخن گفتید، یکی از مهم‌ترین مباحثی که این روزها در دانشگاه آزاد مورد تاکید است، همین بحث سند تحول دانشگاه است. در سند تحول به بحث آموزش‌های کوتاه‌مدت نیز پرداخته شده است؛ درخصوص اقدامات خود برای رسیدن به اهداف این سند توضیح دهید.
طبق بیانات مقام‌معظم‌رهبری (مدظله‌العالی)، دانشگاه باید به مرکز تربیت قوه‌عاقله کشور تبدیل شود. یکی از راهکارهای دستیابی به این مهم، تعلیم و تربیت به‌ویژه تربیت فرهنگی، اخلاقی و هویتی است که باعث ایجاد یک تحول مستمر و دائمی در دانشگاه و درنهایت جامعه خواهد شد. بنابراین براساس انتظارات ایشان، دانشگاه باید به‌عنوان یک نهاد تاثیرگذار علمی، فرهنگی و تربیتی، الگوی جامعی برای دستیابی به ایجاد تحول‌های اساسی مطابق با اسناد بالادستی کشور ازجمله سند دانشگاه اسلامی و بیانیه گام دوم انقلاب باشد.
بیانیه گام دوم انقلاب که بر تحول‌آفرینی و حرکت به سمت تمدن نوین اسلامی تاکید و تمرکز دارد، منجر به تربیت منابع انسانی مستعد و کارآمد خواهد شد. به همین منظور و برای تحقق انتظارات یادشده، سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد با محوریت چرخش‌های تحول‌آفرین تهیه و تدوین شد که بنابر گفته‌های ریاست دانشگاه، نه‌تنها سند تحول موجب تحول‌آفرینی در دانشگاه شده بلکه باعث می‌شود دانشگاه به یک دانشگاه کارآفرین و درنهایت ایجاد تحول و شکوفایی در جامعه تبدیل شود. در راستای تحقق اهداف یادشده، نقش دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی در سند تحول و تعالی دانشگاه پراهمیت بوده و بسته‌های کاری برای این حوزه برنامه‌ریزی شده است.
نقش‌آفرینی دفتر توانمندساز دانشگاه در ۳ بسته کاری سند تحول
درخصوص این بسته‌های کاری توضیح دهید.
دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی ماموریت‌های ویژه‌ای را در سه بسته کاری سازمان یادگیرنده، افزایش بهره‌وری و پایداری اقتصادی و فرهنگ سازمانی برعهده گرفته است که در بسته کاری افزایش بهره‌وری و پایداری اقتصادی، راه کنش متنوع‌سازی و پایدارسازی درآمدهای دانشگاه، سهم قابل‌توجهی را در کسب درآمدهای غیرشهریه‌ای از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت دارد.
این آموزش‌ها بیشتر بر پایه عقد قرارداد یا تفاهمنامه با وزارتخانه‌ها، نهادها و سازمان‌های دولتی و همچنین شرکت‌ها و موسسات غیردولتی است. از سوی دیگر، با توجه به راه‌اندازی سامانه توانمندیار و اجرای طرح استعدادیابی و تعریف برنامه توسعه فردی برای مخاطبان در سنین مختلف و شرایط شغلی و تحصیلی در جامعه، خدمات آموزشی متفاوتی ارائه شده و کسب درآمد خواهد شد. برخی دوره‌های آموزشی نیز در قالب برگزاری دوره‌های آموزشی مهارتی و تخصصی (شرح مشاغل) است. دفتر توانمندسازی و مهارت‌های کاربردی توانسته با اتکا به ظرفیت و توان علمی اعضای هیات‌علمی ماهر و متخصص خود در زمینه طراحی محتوای آموزشی و اجرای دوره‌های آموزشی گام‌های مهمی بردارد. همچنین در بسته کاری سازمان یادگیرنده – راه‌کنش توسعه و ارتقای نظام‌های مدیریت منابع انسانی، برنامه‌های گسترده و نظام‌مندی را در حوزه آموزش کارمندان، اعضای هیات‌علمی و مدیران پایه‌گذاری و اجرا کرده و درصدد است، نقش و تاثیر دوره‌های آموزشی در توسعه فردی و شغلی کارکنان را بیش از پیش پررنگ کند.
پایه‌گذاری آموزش‌های تخصصی کارکنان منجر به تحول و نوآوری در دانشگاه خواهد شد
آموزش‌های کوتاه‌مدت در چشم‌انداز سند تحول به کجا خواهد رسید؟
براساس چشم‌انداز سند تحول و تعالی دانشگاه، با گسترش و توسعه آموزش‌های کوتاه‌مدت هریک از اعضای هیات‌علمی و کارمندان متخصص می‌توانند به‌عنوان موتور محرکه نقش پیشرو و تاثیرگذاری در توسعه علمی کشور و تربیت نیروی انسانی متخصص و متعهد داشته و تحولات شگرفی را در جامعه پرتلاطم امروزی رقم بزنند. این مهم با تکیه بر توان علمی و مهارت‌های تخصصی آنها و آموزش این مهارت‌ها در قالب تولید محتوای آموزشی و برگزاری دوره‌های آموزشی در سطح دانشگاه، صنعت و جامعه میسر خواهد شد. از سوی دیگر برنامه‌ریزی و پایه‌گذاری آموزش‌های تخصصی برای کارکنان دانشگاه که براساس استعدادیابی فردی و کارراهه شغلی طراحی شده است، منجر به تحول و نوآوری در دانشگاه از طریق جهت‌دهی و استفاده بهینه و حداکثری از ظرفیت‌ها و منابع انسانی و ایجاد هم‌افزایی و توان‌افزایی در حوزه‌های مختلف دانشگاه می‌شود.