یک تروریست تکفیری سه‌شنبه ۱۶ فروردین در صحن پیامبر اعظم حرم امام رضا(ع) با چاقو به سه روحانی حمله کرد که دو تن از آنها به شهادت رسیدند. هر سه روحانی که در این حادثه مورد سوء قصد قرار گرفتند از فعالان جهادی و فرهنگی در مناطق حاشیه‌ای شهر مشهد در منطقه شهرک شهید رجایی (قلعه ساختمان) بودند. از همان زمان، کاربران توئیتر نسبت به هدف و عوامل این حادثه واکنش نشان دادند.
گروه داده‌کاوی ایرنا به واکاوی ابعاد مختلف این موضوع و تحلیل کیفی و کمّی دیدگاه کاربران پرداخت. زمان مورد بررسی پژوهش از وقوع این حادثه تا ساعت ۸ صبح ۲۰ فروردین بوده که در مجموع ۵۱ هزار و ۴۶۸ پست در شبکه اجتماعی توئیتر منتشر شده است.
در این داده‌کاوی روش «تحلیل مضمون» متد اصلی تحلیل و دسته‌بندی اطلاعات بوده است. همچنین رویکرد، مضامین پرتکرار و تلفیق این مقوله‌ها بر اساس نمونه‌گیری آماری مشخص، تعیین و نتایج داده‌کاوی در قالب این گزارش آمده است.
نگاه کاربران توئیترفارسی به خبر حادثه حرم مطهر رضوی
داده‌کاوی ایرنا نشان داد نزدیک به ۶۱ درصد محتوای منتشر شده در این موضوع دارای رویکرد منفی علیه «عملیات تروریستی» است و رویکرد مثبت در مورد «شهادت» در رتبه دوم قرار دارد.
محورها و محتواهای پرتکرار و پراهمیت
بررسی توئیت‌ها در بازه زمانی ۱۶ تا ۲۰ فروردین ماه نشان داد کاربران علاوه بر اطلاع‌رسانی در مورد حادثه، به هدف و عوامل این اقدام و مسائل مختلف آن پرداختند. همچنین زمان و مکان وقوع این حادثه موجب شد تا فلسفه شهادت و آرزوی شهادت نیز از محتواهای پرتکرار توئیت‌ها باشد.
محتوای منتشرشده از سوی کاربران با گرایش‌های مختلف در ۸ مقوله کلی قابل استخراج و جمع‌بندی است:
۱. فلسفه و آرزوی شهادت
این موضوع با حدود ۲۵ درصد(یک چهارم) تولید محتوای منتشرشده از سوی کاربران، پرتکرارترین مقوله‌ای بود که کاربران توئیترفارسی در ارتباط با حادثه حرم مطهر رضوی بیان کردند. این محتوا بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده که با رویکردی مثبت منتشر شده است.
۲. دست‌های پشت پرده در حادثه
نزدیک به ۱۹درصد کل محتوا به این موضوع اختصاص داشت و دومین مضمون پرتکرار کاربران توئیتر فارسی در واکنش به این حادثه بوده که به عوامل و کشورهای پشت پرده این حادثه اشاره دارد.
۳. اطلاع‌رسانی حادثه و محکومیت آن
نزدیک به ۱۵.۸ درصد کاربران توئیتر به موضوع اطلاع رسانی پرداختند و آن را محکوم کردند. نزدیک به ۹۲ درصد کاربران این عملیات تروریستی را محکوم کردند.
۴. ایجاد اختلاف میان شیعه و سنی
از نگاه ۱۵.۵ درصد کاربران توئیتر هدف این حادثه «تفرقه‌اندازی میان شیعه و سنی» تفسیر شده است.
۵. ویژگی شخصیتی طلبه‌های شهید
۱۱.۶ درصد کاربران توئیتر به ویژگی و فعالیت طلبه‌های جهادی پرداختند و ویژگی‌ها و عملکرد آنها را مثبت ارزیابی کردند.
۶. متفرقه
محتواهایی همچون «برخورد رسانه‌ها با این حادثه»، « عدم نظارت و نبود ماموران امنیتی در صحن حرم بعد از حادثه»، «انتقاد به سکوت سلبیریتی‌ها به این حادثه» و « ناامن نشان دادن شهر مشهد» حدود ۶ درصد از مضامین تولید شده در این زمینه را به خود اختصاص داده است.
۷. مراسم و سوگواری طلاب شهید
این حادثه: برگزاری مراسم سوگواری و تنهایی فرزندان شهدای این حادثه نیز نزدیک به ۵ درصد از محتوای تولید شده را تشکیل داد.
۸. وضعیت مهاجران افغان
به دلیل آنکه این حادثه توسط فردی با تبعیت افغانستانی صورت گرفت، برخی کاربران توئیتر مطالبی در مورد وضعیت مهاجران افغان مطرح کردند ۲.۳ درصد از محتوای تولید شده در این زمینه به وضعیت مهاجران افغان در ایران اختصاص داشت که شامل دیدگاه‌هایمخالف و موافق این مهاجرت بود.
رویکرد توئیتری‌ها به محتواهای پرتکرار
در مطلب بالا رویکرد کلی کاربران و مقوله‌های پرتکرار استخراج‌شده در توئیت‌ها تحلیل و بررسی شد و و در این بخش تلفیقی از «رویکردها و محورهای پرتکرار» مورد واکاوی قرار گرفت.
در نگاه کلی، رویکرد کاربران توئیتر به موضوع‌های استخراج شده، شامل اعلام ناراحتی در مورد این حادثه بود و در مضامینی مانند «دست‌های پشت پرده این حادثه » و موارد متفرقه با محتوایی منفی منتشر شده است.
محتوای منتشر شده در موضوع‌های «فلسفه و آرزوی شهادت» و «ویژگی شخصیتی طلبه‌های جهادی در این حادثه» با رویکردی مثبت بوده است.
همچنین محتوای منتشر شده در مورد «اطلاع‌رسانی حادثه و محکوم کردن آن»، « ایجاد اختلاف میان شیعه و سنی»، «مراسم و سوگواری طلبه شهید این حادثه» و «وضعیت مهاجران افغان» علاوه بر رویکرد منفی، با رویکرد مثبت کاربران نیز همراه بوده است.
ابرواژه‌های پرتکرار حادثه حرم مطهر رضوی
#حادثه_حرم_ رضوی با ۳۹ هزار و ۳۳۸ مورد، #زائران_شهید با ۲۸ هزار و ۸۸۳ مورد، #شهید_اصلانی با ۷ هزار و ۱۰۹ مورد، #مشهد با ۱۳۶۵ مورد و شهید_دارایی با ۹۷۹ مورد، پنج هشتگ پرتکرار بوده که کاربران توئیتر در واکنش به این حادثه استفاده کرده‌اند.