مجید بذرافکن روز دوشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: در سده گذشته، ما به جای اینکه اشکالاتمان را در زمینه آموزشی رفع کنیم و به داشته‌هایمان بها بدهیم و سبک تعلیم و تربیت خود را ریشه‌دار کنیم به ترویج فرهنگ مصرف غربی در کتاب‌های آموزشی پرداختیم.
معاون اداره کل آموزش و پرورش فارس ادامه داد: در حال حاضر این مشکل در آموزش و پرورش به معضلی اساسی تبدیل شده است زیرا این سیستم که از آن پیروی کردیم در نهایت به یک ارزشیابی تحت عنوان آزمون کنکور ختم می‌شود.
وی عنوان کرد: در این سیستم تمام عملکرد و تلاش گذشته فرد بر مبنای کنکور ارزیابی می‌شود و او موفقیت خود را تنها در کسب رتبه برتر در کنکور و نتیجه مطلوب گرفتن از این آزمون می‌داند.
بذرافکن اضافه کرد: بیش از یک دهه است که مسئولین در کشور کاملا متوجه این مشکل شده‌اند و رهبر معظم انقلاب نیز بارها تأکید کرده‌اند که بایستی فکری برای متحول شدن سیستم تعلیم و تربیت و نحوه ارزشیابی‌ها در این سیستم کرد.
نظریه کارکردگرایی در آموزش و پرورش و آفت مدرک گرایی
استاد دانشگاه فرهنگیان استان فارس در رابطه با مشکلات موجود در سیستم آموزشی بیان داشت: ما این موضوع را می‌پذیریم که ساختار نظام آموزشی کشور همواره با مشکلاتی روبه رو بوده است اما جای سؤال دارد که مشکل آموزش و پرورش در این زمینه مشکلی ملی است یا فراملی؟ تنها کشور ما با این مشکل مواجه است یا دیگر کشورها نیز با آن رو به رو هستند؟
وی در رابطه با نظریه کارکردگرایان در آموزش و پرورش گفت: آموزش و پرورش منتقدینی تحت عنوان کارکردگرایان دارد. کارکردگرایان معتقدند سیستم تعلیم و تربیت رسمی نمی‌تواند کار خود را درست انجام دهد. آنها بر این باورند که خروجی‌های مدرسه مهارت و کارآیی لازم را ندارد.
بذرافکن عنوان کرد: کارکردگرایان می‌گویند آنچه که امروز فرآیند تعلیم و تربیت را تهدید می‌کند آفت مدرک‌گرایی است و از زمانی که این نوع رویکرد در آموزش و پرورش شکل گرفت، این سیستم می‌بایست ارزشیابی می‌کرد و مدرک ارائه می‌داد.
این مقام مسئول گفت: بر اساس نظریه کارکردگرایی هر سیستمی که به سمت نمره دادن و مدرک‌گرایی حرکت کند موجب می‌شود که دانش‌آموزان حافظه‌گرا شوند و کارآیی لازم را که همان حرکت به سمت مهارت‌هاست از دست بدهند.
وی اعلام کرد: سیستم تعلیم و تربیت در سال‌های گذشته «طرح کاد» بود؛ در آن زمان به دلیل اینکه سیستم تعلیم و تربیت نتوانست مهارت‌های لازم را به دانش‌آموزان بیاموزد در کنارش طرحی راه‌اندازی شد تا از طریق اجرای آن مشکلات و کژتابی‌های حوزه‌های آموزشی بر حسب نیازهای بازار کار برطرف شود.
بذرافکن گفت: با گذر زمان و ایجاد تحول در سیستم تعلیم و تربیت، رشته‌ای تحت عنوان کاردانش راه‌اندازی شد تا از این طریق مهارت‌ها به دانش‌آموزان آموخته شود.
ورود سیستم تعلیم و تربیت غرب به کشور و ترویج فرهنگ غربی در جامعه
معاون اداره کل آموزش و پرورش استان فارس اضافه کرد: زمانی که سیستم تعلیم و تربیت غرب و شیوه‌های آموزشی در این سیستم وارد کشور ما شد به تدریج فرهنگ کشورهای غربی نیز وارد نظام تعلیم و تربیت شد و فرهنگ غرب بر مدارس کشور سیطره پیدا کرد. در واقع روح حاکم بر مدارس ما بدون اینکه متوجه شویم غربی شد.
مشکل آموزش در نظام تعلیم و تربیت مشکلی فراملی
وی با اعتقاد به اینکه مشکل آموزش در نظام تعلیم و تربیت مشکلی فراملی است، گفت: در فلسفه تربیت رسمی و عمومی، نقدهای جهانی بسیاری به سیستم تعلیم و تربیت وارد می‌شود. حتی نظام تعلیم و تربیت در سایر کشورها مانند آمریکا نیز درگیر این انتقادها است.
بذرافکن ادامه داد: از سال ۱۹۵۷ این نقد به سیستم تعلیم و تربیت آمریکا وارد شد که خروجی‌های مدارس در این کشور کارآیی لازم را ندارند و هنوز هم مشکلات و تخلفاتی که در زمینه های مختلف در این کشور شکل می‌گیرد به ضعف در سیستم آموزش و پرورش نسبت داده می‌شود.
وی با بیان اینکه این مشکل هنوز هم پیکره و ابعاد مختلف سیستم آموزش و پرورش آمریکا را در برگرفته است، گفت: رفتن به سمت مدرک گرایی و نمره باعث شده که کارآیی لازم را در عرصه اجتماع نداشته باشیم. لذا ما به این نتیجه رسیدیم که به جای اقتباس از دیگران باید آموزش و پرورش را بر مبنای فرهنگ و ارزش‌های کشور خودمان بنا کنیم.
رویکرد فرهنگی جایگزینی مناسب برای رویکرد آموزشی
بذرافکن با اعتقاد به اینکه رویکرد آموزشی باید جای خود را به رویکرد فرهنگی بدهد، گفت: هدف از تعلیم و تربیت نباید تنها به رویکرد آموزشی برای کسب نمره و پیشرفت تحصیلی محدود شود. به جای اینکه رویکرد آموزشی بر نظام تعلیم و تربیت وجود داشته باشد باید رویکرد فرهنگی حاکم شود.
وی اضافه کرد: دغدغه اصلی سیستم تعلیم و تربیت باید مقوله فرهنگ، ارزش‌ها، اعتقادات و آداب و رسوم باشد. زمانی که می‌خواهیم در استان اجرای سند تحول بنیادین را مطالبه‌گری کنیم در واقع قصد داریم که از ایرادها و اشکالات گذشته رها شویم و چرخش‌های تحول‌آفرینی را آغاز کنیم.
ضرورت به روز بودن محتوای کتاب‌های درسی
استاد دانشگاه فرهنگیان استان فارس همچنین در پاسخ به پرسش دیگری در زمینه چرایی برخی تغییرات در کتاب‌های خاطره‌انگیز دهه‌های گذشته گفت: سازمان پژوهش را مغز آموزش و پرورش می‌دانیم. در حال حاضر برنامه درسی ملی را سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تنظیم می‌کند. این سازمان باید محتواها را در ساختار مشخص شده تولید کند.
بذرافکن بر اهمیت توجه به محتوای کتب درسی در حوزه تعلیم و تربیت تأکید کرد و گفت: ما معتقد هستیم محتواهای آموزشی باید به روز باشد. هرچند که محتوای درسی نسبت به گذشته پیشرفت‌هایی داشته و تاکنون گام‌های محکمی برای رسیدن به اهدافمان در این زمینه برداشته‌ایم اما نتیجه آن رضایت‌بخش نیست و هنوز هم فاصله زیادی تا ایده‌آل‌هایمان داریم.
تغییر یا حذف دروس به دلیل متحول شدن سبک زندگی و تغییر ذائقه کودکان
این مقام مسئول در رابطه با تغییر یا حذف برخی تصاویر یا دروس از کتاب‌های درسی گفت: برخی دروس به دلیل متحول شدن شرایط و سبک زندگی و تغییر ذائقه کودکان و لزوم پرداختن به قهرمان‌های ملی مطابق با الزامات زمان از کتاب‌های درسی حذف شدند.
بذرافکن بر ضرورت ارتقای سیستم تعلیم و تربیت در نظام آموزش و پرورش تأکید کرد و گفت: باید بخش‌هایی حذف، قسمت‌هایی تصحیح و یا اضافه شود و از غیرکاربردی بودن دروس و عدم مهارت‌آموزی دانش‌آموزان جلوگیری کرد.
فراهم شدن زمینه تبادل نظر و تفسیر مطالب در کتاب‌های درسی جدید
معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش استان فارس افزود: در کتاب‌های جدید تأکید بسیاری شده که دانش‌آموزان به تفسیر مطالب و تبادل نظر بپردازند و با یکدیگر مشورت کنند. شاید معلم این سبک را به درستی استفاده نکند اما در این کتاب‌ها زمینه همفکری، همراهی و تفکر کردن فراهم و حتی صفحات سفیدی برای تولید محتوا توسط دانش‌آموزان در نظر گرفته شده است.