همواره صدای آمبولانس و دیگر خودورهای امدادی دلهره آور است؛ تصور می‌شود تکنسین‌های اورژانس می‌خواهند بر بالین بیماری در خانه یا خیابان بروند تا آنها را از مرگ نجات دهند؛ می‌خواهند تا فردی که دچار سکته شده را احیا کنند یا فردی که در خیابان تصادف کرده و دچار مصدومیت شده را از خودرو مچاله شده بیرون بکشند اما این تمام وظایف سازمان اورژانس کشور نیست؛ یکی از وظایف مهم این سازمان امدادی آموزش همگانی شهروندان است که به اعتقاد مسئولان مهم تر از عملیات‌های مربوط به حوادث و فوریت های پزشکی است.
واقعیت این است اگر بسیاری از افراد با مفاهیم و موضوعات اورژانس آشنا بودند، چه بسیار خطرها یا حوادث که حتی بروز هم پیدا نمی‌کرد یا اتفاق نمی‌افتاد که نیاز به فوریت‌های امدادی باشد.
در این گزارش به برخی اقدامات آموزش عمومی اورژانس کشور پرداخته شده تا از زاویه دیگری خدمات این سازمان امدادی معرفی شود. یکی از خدمات اورژانس، مربوط به هفته‌های پایان سال است که نمود و بروز بیشتری دارد و همواره هشدارهایی از سوی نهادهای امدادی برای برگزاری چهارشنبه آخر سال ارائه می‌شود اما به یاد داریم که در سال‌های قبل، هفته‌های منتهی به پایان سال و البته چهارشنبه سوری، گاه شهرها شباهت زیادی به میادین جنگی پیدا می‌کنند و کودکان و نوجوانان بسیاری در تدارک خطر برمی‌آیند و از روزها قبل اقدام به خریداری مواد محترقه و ساختن نارنجک‌های دست ساز می‌کنند تاجایی که جان خود و اطرافیان را بازیچه قرار می‌دهند؛ در آن روزها آمار فوتی ها و مصدومان بسیار بالا می رود اما با آموزش‌هایی که سازمان های مختلف به کودکان و نوجوانان در مدارس و رسانه‌ها می دهند، خوشبختانه شاهد کاهش آمار آسیب ها در سال های اخیر بودیم.
همچنین موضوع دیگر بر اساس آمار به دست آمده از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، مراجعه به بیمارستان در اثر مسمومیت با قارچ‌های خودرو و سمی است که در سال ۱۳۹۶، بالغ بر ۱۵۴۰ مورد گزارش شده است. این آمار از سال ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ به ترتیب بالغ بر ۱۷۲۶ نفر، ۳۶۵ نفر و ۷۲۲ نفر بوده و در نیمه نخست سال ۱۴۰۰ تعداد ۸۲۸ مورد مراجعه به بیمارستان بر اثر مسمومیت گزارش شده است که نشان‌دهنده تعداد بالای قربانیان و شایع بودن این نوع مسمومیت در کشور است.
«حسن نوری» معاون آموزش سازمان اورژانس کشور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به علاقه‌مندان خوردن قارچ در طبیعت توصیه‌هایی کرد و در مورد ضرورت آموزش‌های اورژانس به مردم گفت: برای جلوگیری از وقوع وضعیت فوریت‌های پزشکی به آموزش همگانی نیازمندیم.
وی با بیان اینکه اورژانس با حوادث مختلفی از جمله فصلی و غیرفصلی درگیر است، گفت: حوادث ترافیکی و جاده‌ای همواره در طول سال اتفاق می‌افتد و مختص فصل خاصی نیست اما آموزش، نقش حیاتی در کاهش آمار تلفات و آسیب ها دارد؛ هرچند مسائلی دیگری مانند استاندارد بودن جاده و خودور نیز بسیار تاثیرگذار است.
نوری درباره حوادث فصلی که اورژانس با آن درگیر است، اظهارداشت: در فصل زمستان با مسمومیت با منو اکسید کربن و در فصل‌های بهار و تابستان با مسمومیت‌هایی گوارشی و غذایی مواجه هستیم که آموزش در کاهش آنها نیز موثر است.
در شهرها و مناطق مختلف قارچ‌های مختلفی رویده می‌شود و تمایز قارچ سمی و غیر سمی ممکن نیست؛ تنها راه تشخیص قارچ و گیاهان سالم، خریداری قارچ‌های پرورشی و شرکتی است. خانواده در صورت حضور کودکان در مکان هایی که قارچ روییده، آنها را از این گیاه خوراکی دور نگه دارند یا قارچ را از زمین خارج کنند تا کودک به آن دسترسی نداشته باشد.
نوری علائم مسمومیت با قارچ سمی را دو شکل اعلام کرد و افزود: در یک نوع از مسمومیت، فرد با علائمی مانند تهوع، سردرد، سرگیجه بعد از حدود ۲ و ۳ ساعت پس از مصرف مواجه می‌شود که باید هرچه زودتر به مراکز درمانی مراجعه کند؛ در این نوع مسمومیت احتمال مرگ و میر زیاد نیست اما در نوع دیگر مسمومیت که فرد بعد از چهار ساعت، دچار نشانه‌های مسمومیت از جمله مشکلات گوارشی و درگیری‌های کبدی و احساس گرمای شدید، کاهش تنفس و اختلال هوشیاری می‌شود، احتمال مرگ بیشتر است.
بهترین راه بهبودی از آسیب قارچ سمی، استفراغ در عرض نیم ساعت پس از مصرف
معاون آموزش سازمان اورژانس کشور از مردم خواست در صورت مواجه با این علائم هرچه زودتر به اولین مراکز درمانی مراجعه کنند و اقدامات درمانی را از سوی پزشک دریافت و در برخی موارد به مراکز تخصصی مسمومیت اعزام شوند.
نوری درباره مواردی که می‌تواند به درمان افراد دچار مسمومیت با قارچ کمک کند، گفت: اگر این فرد در کمتر از نیم ساعت پس از مصرف قارچ سمی، استفراغ کند و این مواد از معده‌اش خارج شود بسیار خوب است؛ اما تحریک فرد که هوشیاری کافی ندارد یا خوراندن موادی مانند مایع ظرفشویی به فرد برای استفراغ بسیار خطرناک است زیرا امکان ورود این مواد به ریه و خفگی بیمار وجود دارد.
وی مصرف محلول ۵۰ سی. سی ذغال فعال که در مراکز درمانی و خانه‌های بهداشت معمولا وجود دارد را برای کاهش اثرات قارچ سمی و برخی گیاهان مفید ارزیابی کرد و گفت: البته این درمان نیز درباره افرادی است که دارای هوشیاری کامل هستند.
پختن و سرخ کردن سم قارچ را از بین نمی برد
معاون آموزش سازمان اورژانس کشور خطاب به مردم خواست هنگام حضور در طبیعت از کندن و مصرف هر نوع قارچ به شدت خودداری کنند.
وی تاکید کرد: پختن و سرخ کردن قارچ سمی به هیچ عنوان سم آن را بین نمی برد همچنین باید قارچ های کارخانه‌ای را نیز در کوتاه مدت مصرف کرد چون ممکن است در مدت طولانی، مواد سمی روی قارچ‌های پرورشی اضافه و موجب مسمومیت فرد شود.
نوری شستن کامل قارچ پرورشی را مهم دانست و گفت: قارچ‌های کارخانه‌ای پس از خرید باید به طور کامل و صحیح شسته و تمیز شود زیرا ممکن است بقایای آثار سموم شیمیایی که در هنگام پرورش به آنها زده شده هنوز روی قارچ‌ها مانده باشد.
وی با تاکید مجدد بر اینکه از وظایف سازمانی اورژانس، آموزش همگانی است، افزود: این اقدام نیازمند امکاناتی است که مهمترین آن همکاری رسانه‌ها است؛ رسانه‌ها می‌توانند به انتشار و ترویج آموزش‌ها کمک زیادی کنند.
ضرورت تجمیع آموزش‌های اولیه توسط یک سازمان
نوری یکی از ضرورت‌های آموزش‌های همگانی را تجمیع شدن این نوع آموزش‌ها دانست و گفت: اکنون نهادهای مختلفی از جمله پلیس، هلال احمر، اورژانس، آموزش و پرورش اقدام به آموزش‌های امدادی می‌کنند؛ در حالی که در بسیاری از کشورها همه نهادها با هم و به صورت یکپارچه به آموزش می‌پردازند که نتیجه مطلوب هم گرفته‌اند و البته موضوع مهمی که باید به آن توجه بیشتری شود، این است که آموزش کمک‌های اولیه برای جلوگیری از حوادث و بیماری‌ها تاثیرگذارتر از درمان است.
اگر فردی که دچار سکته مغزی شده در عرض سه و نیم ساعت، کارهای اولیه درمانی مانند آزمایش، سیتی اسکن و تزریق دارو برای او انجام شود به احتمال ۶۰ درصد بهبود می یابد؛ در غیر این صورت اقامات درمانی برای فرد نتایج مطلوبی نخواهد داشت و به احتمال زیاد در تمام طول عمر فلج می شود بنابراین آموزش امدادی می تواند هم از بروز سکته مغزی و هم در صورت وقوع سکته مراحل درمانی را بهتر پیش برد. اگر زمان از دست برود درمان نیز دیگر تاثیر زیادی ندارد.
همه تکنسین‌های اورژانس تحصیلات دانشگاهی دارند
نوری در مورد دانش علمی و دانشگاهی تکنسین‌های اورژانس گفت: عمده نیروهای اعزامی اورژانس که به بالین بیمار اعزام می‌شوند کارشناس یا کارشناسان ارشد رشته‌های پرستاری، هوش‌بری و فوریت‌های پزشکی هستند.
معاون آموزش سازمان اورژانس کشور درباره به روز شدن محتوای آموزش‌های اورژانس افزود: محتوای آموزشی در سازمان اورژانس به روز است و به مردم و تکنسین‌ها آموزش داده می شود. کاهش آسیب‌های ناشی از چهارشنبه‌سوری در میان مردم از نتایج برنامه‌های آموزشی اورژانس است؛ در سال‌های گذشته مسئولان اورژانس در محیط های عمومی حضور پیدا کرده و اقدام به آگاهی بخشی و آموزش درباره خاطرات ناشی از استفاده از مواد منفجره کردند؛ بخشی از کاهش تلفات این سال‌ها ناشی از آموزش‌های عمومی بوده است.
حضور پزشکان زن در اورژانس کشور از دو دهه پیش
وی با اشاره به حضور بانوان از دهه هشتاد در اورژانس کشور گفت: در سال‌های پیش، خانم‌های پزشک در آمبولانس‌ها حضور داشتند و در برخی از عملیات‌ها حضور بانوان مرسوم بود اما این طرح ادامه پیدا نکرد البته در سال‌های اخیر دوباره حضور بانوان پرستار در عملیات‌های اورژانس از سر گرفته شد.
معاون آموزش سازمان اورژانس کشور با بیان اینکه در چهار منطقه اصلی تهران و برخی شهرهای دیگر تکنسین‌های زن به عملیات‌ها اعزام می‌شوند، افزود: اکنون به دلیل کم بودن این افراد، عمدتا به عملیات‌هایی که بیماران بانو هستند، اعزام می‌شوند.
وی یکی دیگر از سیاست‌های سازمان اورژانس را به کارگیری بانوان پرستار برای تریاژ تلفنی یا همان پاسخگوی اولیه تماس به اورژانس عنوان کرد و گفت: دقت عمل و حساسیت بانوان در این بخش بسیار مطلوب بوده است همچنین در بخش آموزش نیز از بانوان بهره گرفتیم و خوشبختانه آموزش‌های موفقی نیز ارائه شده است.
راضی کردن فرد برای نیانداختن نارنجکی که برای پرتاب درست کرده، غیر ممکن است
نوری به ضرورت آموزش‌های امدادی در محیط هایی مانند مدارس اشاره کرد و گفت: قبل از کرونا، کلاس های آموزش به صورت حضوری در مدارس برگزار می شد و همکاران ما با حضور در مدارس و دانشگاه‌ها اقدام به آموزش های اورژانس می کردند اما با همه گیری کرونا و غیر حضوری شدن مدارس، امکان آموزش‌های حضوری را نداشتیم.
وی با بیان اینکه آموزش ها نیز باید در زمان مناسبی ارائه شود، افزود: مثلا نمی‌توان روز قبل از چهارشنبه سوری اقدام به آموزش و نهی دانش آموزان از انجام کارهای خطرآفرین کرد زیرا در آن زمان، کودک یا نوجوان اقدام به خریداری مواد محترقه کرده و قطعا از آن ماده محترقه استفاده می‌کند؛ بهتر است از یک ماه قبل این آموزش‌ها آغاز شود تا فرد به سمت خرید این مواد نرود.
معاون آموزش سازمان اورژانس کشور، آموزش همگانی را از وظایف اصلی سازمان اورژانس در کنار اعزام آمبولانس اعلام کرد و افزود: در سال‌های اخیر با کاهشی شدن آمار آسیب‌ها شاهد نتایج این آموزش‌ها بودیم و البته در سال‌های آینده نیز بیشتر نتایج مثبت این آموزش‌ها را شاهد خواهیم بود.