پیامبر اکرم (ص) در هجدهمین روز از ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند: اَللّهُمَّ نَبِّهْنِی فِیهِ لِبَرَکاتِ أَسْحَارِهِ وَ نَوِّرْ فِیهِ قَلْبِی بِضِیاءِ أَنْوَارِهِ وَ خُذْ بِکلِّ أَعْضَائِی إِلَی اتِّبَاعِ آثَارِهِ بِنُورِک یا مُنَوِّرَ قُلُوبِ الْعَارِفِینَ. خدایا مرا در این ماه به برکت‌های سحرهایش آگاه کن و دلم را با روشنایی نورهایش روشنی بخش و تمام اعضایم را به پیروی آثارش بگمار، به نور خودت ای نوربخش دلهای عارفان.
حجت الاسلام علی‌رضا شاه فضل قمصری پژوهشگر مذهبی به خبرنگار معارف ایرنا گفت: در دعای روز هجدهم از خدا می خواهیم ما را نسبت به برکات سحرهای این ماه آگاه گرداند. برای سالکان درگاه الهی برخی اوقات ارزش طلا دارد. چون صعودی که در این لحظات برای آنها رخ می دهد، نسبت به سایر اوقات چندین برابر است و چه بسا اتفاقاتی که در این ساعت ها رخ می دهد، در ساعت های دیگر غیرممکن است.
وی با اشاره به آیه ۱۸ سوره ذاریات گفت: قرآن کریم در وصف انسان های نیک می فرماید و بالاسحار هم یستغفرون یعنی آنان سحرگاهان را برای استغفار انتخاب می کنند. گفته شده است وقتی برادران یوسف از پدر خویش تقاضای استغفار کردند، حضرت یعقوب به آنان گفت سوف استغفر لکم ربی یعنی الان استغفار نمی کنم اما در آینده ای نزدیک این کار را انجام خواهم داد که در تفاسیر گفته شده منظور، وقت سحر است.
این حافظ قرآن ادامه داد: وقت سحر در تمامی ماه های سال ارزشمند است اما در ماه مبارک رمضان ارزش مضاعفی دارد. روزه دارانی که سحرگاهان برای صرف سحری برمی خیزند، می توانند در این لحظات نورانی با دعا و مناجات از بهره معنوی این اوقات نیز استفاده کنند.
برخی نیز استفاده از سحرهای ماه رمضان را مقدمه ای برای رسیدن به آرامش می دانند. حجت الاسلام حسن عامری استاد حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم (ع) گفت: دعاهایی که در روزهای هجدهم و نوزدهم ماه مبارک رمضان وارد شده، جمله ای را در دعای بیستم تفسیر می کند. یعنی این دعاها مقدمه ای برای رسیدن به آرامش مردم می شود. چون امروزه شاهد افزایش بیماری های روحی و عصبی و همچنین شدت یافتن پرخاشگری در کوچه و خیابان هستیم.
وی افزود: چرا مرد نمی تواند در خانواده مظهر رحمت الهی باشد یا زن نمی تواند مظهر عطوفت الهی باشد؟ چرا بسیاری از کودکان و نوجوانان احترام لازم را برای پدر و مادر خود و بزرگترها قائل نیستند و چرا برخی افراد ناامید و دلسرد هستند؟ بیشتر این مشکلات به دلیل اختلالاتی است که در زندگی ما بوجود آمده است. لذا در دعای امروز از خدا می خواهیم تا درباره سحرهای ماه رمضان به ما آگاهی بدهد. البته تمام سحرها در طول سال دارای برکت است ولی سحرهای ماه مبارک رمضان برکتی مضاعف دارد.
این استاد حوزه تاکید کرد: ما از برکت سحر محروم هستیم. امروز شاهد جابجا شدن شب و روز زندگی افراد هستیم؛ به گونه ای که بسیاری از افراد شب ها تا صبح بیدار می مانند و روزها می خوابند در حالی که خواب باید ابتدای شب باشد تا انسان بتواند سحر را درک کند تا از برکات جسمی و روحی آن بهره مند شود ولی ما خود را از آن محروم کرده ایم. به همین دلیل در دعای امروز از خدا می خواهیم تا ما را از برکت های سحر آگاه کند و همه سحرها را برای ما بابرکت قرار دهد.
وی ادامه داد: مقداری از این گرفتاری ها و مشکلات که گفته شد، مربوط به تحولات قلبی انسان است. به عبارت دیگر اگر دست و زبان ما دارای خیر و برکت نیست یا در نگاه و سخن ما یا در کسب و کار ما خیر و برکت نیست، به دلیل آن است که قلب ما مکدر است. یعنی قلبی که در آن نفاق، کینه و حسادت وجود دارد و بدخواه دیگران است، به طور طبیعی نمی تواند از دست و زبانش کار خیر برآید. به همین دلیل دومین چیزی که در این روز می خواهیم این است که با نورهایی که خدا قرار داده، می خواهیم قلب ما را نورانی کند.
عامری از قساوت و شقاوت قلب به عنوان بزرگترین بیماری قرن یاد کرد و افزود: روزه گرفتن برای انسان رقت قلب می آورد. آماری که پزشکان ارائه می دهند، بیشتر مربوط به مسائل انسانی است ولی اگر مساله قساوت قلب را از دیدگاه الهی بیان کنیم، می بینیم که خطرناک ترین بیماری در این قرن به شمار می رود.
وی اضافه کرد: بنا بر این رسول خدا (ص) دلیل برخورداری از برکات سحر و نورانیت قلب آن را اینگونه می فرماید که چون می خواهیم همه اعضای مان برای پیروی از ارزش ها و برکات ماه رمضان در اختیار خدا قرار گیرد. مثلا نفس کشیدن در ماه رمضان تسبیح الهی شمرده می شود و خوابیدن در این ماه عبادت است. چون کسی که از برکت سحرهای ماه مبارک رمضان بهره گیرد و قلبش نورانی باشد، قلب چنین شخصی به طور دائم در اختیار خداست و روز آن نمی تواند شیطانی باشد.
حجت الاسلام شاه فضل نیز گفت: در فراز دیگر این دعا از خدا می خواهیم به ما نورانیت قلب عنایت فرماید. قلب انسان صفحه روشنی است که به مرور زمان با گناه غبار می گیرد و از درک بسیاری مسائل معنوی عاجز می شود. قلب های پاک می تواند در درک حقایق عالم هستی نقش بهتری ایفا نموده و به فرد در فهم و انتخاب مسیر صحیح کمک کند و در طی کردن مسیر حقیقت به انسان انرژی و قدرت بدهد.
وی افزود: قلب انسان مرکز درک مسائل و تصمیم گیری های بزرگ است به همین دلیل هر چه قلب از نورانیت بیشتری برخوردار باشد، هم فهم بالاتری خواهد داشت و هم رفتارهای بهتری را ایجاد می نماید. در نقطه مقابل، کسانی که اهل گناه و معصیت هستند، به مرور زمان قلبشان تیره می گردد، نسبت به درک حقایق عالم هستی ناتوان می شوند و انگیزه ای برای کارهای خیر ندارند و در برابر راه حق مقاومت نشان می دهند. قلب نورانی می تواند نگرش انسان را به عالم هستی تغییر دهد و این امر موجب شود نگاه انسان به زندگی و رفتارهای دینی تغییر نموده و مسائل اصلی و فرعی را جابجا نکند و در مسیری گام بردارد که برای آن خلق شده است.
این کارشناس مذهبی افزود: در سومین فراز دعا از خدا می خواهیم به اعضا و جوارح ما قدرت دهد تا بتواند نسبت به حقایقی که درک می کند، تبعیت داشته باشد. چه بسا انسان در طول زندگی خود حقایق زیادی را می داند اما جسم او با او همراهی نمی کند و به همین دلیل از ماندن در مسیر حق باز می ماند. در دعای کمیل از خدا می خواهیم به ما قدرت دهد تا بدنمان را در خدمت به او استفاده کنیم. (قو علی خدمتک جوارحی).
وی افزود: داشتن بدن سالم و قوی می تواند نقش موثری در خودسازی و جهاد با نفس داشته باشد. اینکه در ماه رمضان مامور به روزه داری شده ایم و در روایات می فرماید صوموا تصحوا یعنی روزه بگیرید تا سالم بمانید به این منظور است که با روزه داری بدنمان سالم شود تا بتوانیم در مسیر بندگی خدا گام های استوار و محکمی برداریم. در پایان این دعا خدا به عنوان نورانی دهنده قلوب عارفان معرفی می شود؛ به این معنی که رسیدن به نورانیت جز با کمک الهی میسر نیست و پویندگان راه حقیقت لازم است ارتباط خود را با خدا محکم نموده و دستورات او را پی بگیرند تا به مقصود برسند.ش