رئیس دولت سیزدهم در دیدارهای متعدد با مقام‌ها و شخصیت‌های مختلف کشورهای آفریقایی، بر تقویت روابط سیاسی، اقتصادی، تجاری و امنیتی تاکید کرده است. رئیس جمهوری سطح کنونی روابط میان دو طرف را قابل قبول ندانسته از وزارت امورخارجه خواسته است تا سازوکار عملیاتی را برای شناسایی همه ظرفیت‌ها و افزایش مناسبات میان ایران و قاره سیاه را مورد بررسی و طراحی قرار دهد.
روابط با آفریقا پس از انقلاب اسلامی
سایت نیوزچین: پس از انقلاب، موزامبیک به اصلی‌ترین متحد ایران در آفریقا تبدیل شد و رهبر ایران در سال ۱۳۶۴ به منظور توسعه همکاری و تقویت روابط با آفریقا، از این کشور و سه کشور دیگر در شرق آفریقا –تانزانیا، آنگولا و زیمباوه- دیدار کردسایت خبری «۱۹۸ نیوز چین» با انتشار گزارشی در این زمینه می‌نویسد: تجارت ایران با کشورهای جنوب صحرای آفریقا در سال‌های ۱۹۷۹ تا ۲۰۱۸ (۱۳۵۷ تا ۱۳۹۶) به ترتیب با سودان (۳.۵۳ درصد)، جیبوتی (۱.۰۹ درصد)، سومالی (۰.۶۱ درصد)، توگو (۰.۱۵ درصد)، موزامبیک (۰.۱۳ درصد) و گینه بیسائو (۰.۰۱ درصد) بوده است.
این تارنمای چینی می‌افزاید: اگرچه همکاری و تجارت با موزامبیک، توگو و گینه بیسائو نسبت به دیگر کشورها کمتر به چشم می‌خورد اما به عنوان شریک تجاری، دارای اهمیت تاریخی و راهبردی مهمی هستند؛ افزون بر اینکه پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، موزامبیک اصلی‌ترین متحد ایران بود و در سال ۱۳۶۴، رهبر ایران به منظور توسعه همکاری و تقویت روابط، از این کشور و سه کشور دیگر در شرق آفریقا –تانزانیا، آنگولا و زیمباوره- دیدار کرد.
توسعه روابط دیپلماتیک در نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی
توگو روابط تجاری قوی با ایران ندارد اما با توجه به اینکه از سال ۱۹۶۶ (سال ۱۳۴۴) تا به حال روابط با این کشور را حفظ کرده، به عنوان قدیمی‌ترین شریک تجاری ایران در نظر گرفته شده است. ایران و گینه بیسائو به دنبال توسعه روابط دیپلماتیک در نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله «جنبش عدم تعهد»، «سازمان همکاری اسلامی» و «اتحادیه آفریقا» هستند و در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ (۱۳۹۰ تا ۱۳۹۱)، برای تقویت حمایت گینه بیسائو در این نهادها، مذاکرات دوجانبه‌ای انجام دادند و قراردادهای مشارکت همکاری در زمینه‌های تولید و کشاورزی، استخراج از معادن، امنیتی، بهداشت و درمان، ساخت‌وساز، برق و انرژی امضا کردند.
هر دو کشور همچنین گسترش همکاری میان بخش خصوصی، اتاق‌های بازرگانی و خدمات کنسولی خود را مورد بررسی قرار داده‌اند.
نشریه «افریکن بیزینس» نیز در گزارشی نوشت: «حسین امیر عبداللهیان» پیشتر میزبان «عبدالله دیوپ» وزیر امور خارجه جمهوری مالی و هیات همراه بوده و در این دیدار دو طرف در خصوص موضوع‌های مختلف مورد نظر در سطوح دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی مذاکره و تبادل نظر کردند.
امیرعبداللهیان در این دیدار به اهمیت انجام سفرهای متقابل مقامات دو کشور در توسعه روابط دوجانبه و جایگاه آفریقا در سیاست خارجی دولت رئیسی تاکید کرد. دیوپ نیز از آمادگی کشورش برای گسترش روابط دوجانبه، به ویژه در خصوص مسائل تجاری و اقتصادی خبر داد.
دو طرف همچنین بر ضرورت توسعه همکاری‌ها در زمینه‌های مشترک از جمله آموزش، بهداشت، فناوری‌های نوین، دامپروری وانرژی به ویژه انرژی خورشیدی تاکید و در خصوص تدوین نقشه راه همکاری‌ها در اسرع وقت توافق کردند.
حمایت دولت رئیسی از استقلال و پیشرفت مردم آفریقا
به گزارش اندیشکده «میدل ایست انستیتو»، تاکنون ابراهیم رئیسی با مقام‌های موزامبیک، توگو و گینه بیسائو دیدار کرده و از ابتدای ریاست جمهوری خود خواستار توسعه همکاری با آفریقا و شناخت توانمندی‌های مادی و نیروی انسانی آن شده است.
وی تصریح کرد، غربی‌ها در طول تاریخ به طور عمده به‌دنبال استعمار و استثمار کشورهای قاره آفریقا بوده‌اند و امروز نیز به شیوه‌های مختلف امیال و منافع خود را در این قاره دنبال می‌کنند؛ تلاش مردم این قاره برای حفظ استقلال خود ارزشمند بوده و موفقیت آنها در گروی تأکید بر هویت ملی، فرهنگی و ایستادگی مقابل زیاده‌طلبی‌هاست.
غربی‌ها در طول تاریخ به دنبال استعمار و استثمار کشورهای قاره آفریقا بوده و امروز نیز به شیوه‌های مختلف امیال و منافع خود را در این قاره دنبال می‌کننددر ۲۲ فوریه ۲۰۲۲ (۳ اسفند ۱۴۰۰)، رئیس‌جمهوری با «فیلیپه نیوسی» همتای موزامبیکی خود دیدار و بر توسعه همه‌جانبه سطح همکاری با کشورهای آفریقایی در زمینه مختلف اقتصادی، تجاری، سیاسی و فناوری اطلاعات تاکید کرد.
رئیسی افزود: «ایران همیشه روابط دوستانه و خوبی با کشورهای آفریقایی داشته؛ آنها از ظرفیت‌های لازم برای توسعه و بالندگی برخوردارند و ما از استقلال، پیشرفت و رفاه مردم آفریقا حمایت می‌کنیم.»
همچنین در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۲ (۴ بهمن ۱۴۰۰)، رئیسی در دیدار «رابرت دوسی» وزیر امور خارجه توگو با بیان اینکه کشورهای آفریقایی از ذخایر طبیعی، معدنی و نیروی انسانی غنی و با استعدادی برخوردارند، اظهار داشت: تهران به دنبال توسعه همه‌جانبه روابط با آفریقا از جمله توگو در راستای منافع مشترک ملت‌هاست.
وی افزود: ایران در سیاست خارجی خود به‌دنبال گسترش تعامل با همه کشورهای جهان و به‌ویژه کشورهای همسایه و مسلمان است.
رئیسی تاکنون با مقام‌های کشورهایی که دارای اهمیت تاریخی، دیپلماتیک و راهبردی هستند، دیدار داشته و می‌توان این فرآیند را به عنوان تلاشی برای احیای دوباره روابط ایران با سایر کشورها در سراسر جهان، در نظر گرفت. برخلاف رئیس دولت قبل که تا سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹) از بیش از ۵۵ کشور مختلف در اروپا، آسیا و آمریکا بازدید کرد و محور همکاری را گسترش روابط در چارچوب برجام و حفظ آن پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال دوباره تحریم‌ها در سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) قرار داد، رئیسی تاکنون در توسعه روابط با کشورها به خوبی عمل کرده و انتظار می‌رود در آینده‌ای نه چندان دور، ایران به تقویت روابط دوجانبه خود با سایر کشورها به ویژه کشورهای آفریقایی بپردازد.
فرصت‌های اقتصادی آفریقا
«عباس گلرو» رئیس کمیته روابط خارجی با اشاره به فرصت‌های بی‌شمار آفریقا در حوزه اقتصادی، معتقد است: مجلس و وزارت خارجه، روابط ایران و کشورهای آفریقایی را ارزیابی می‌کنند، ما معتقدیم ضمن تقویت روابط پارلمانی، باید روابطمان در عالی‌ترین سطح برنامه‌ریزی و و سیاست‌گذاری شود.
آفریقا در بعضی حوزه‌ها مانند معدن با تامین سنگ آهن و بوکسیت، در حوزه صنعت خودرو به عنوان بازار ما و یا در کشاورزی از طریق کشت فراسرزمینی و تولید کننده نهادهای دامی می‌تواند نیازمندی‌های ملت ما را تامین کندگلرو با بیان اینکه آفریقا فرصت‌های بی شماری به خصوص در حوزه اقتصادی دارد، اظهار کرد: آفریقا در بعضی حوزه‌ها مانند معدن با تامین سنگ آهن و بوکسیت، در حوزه صنعت خودرو به عنوان بازار ما و یا در کشاورزی از طریق کشت فراسرزمینی و تولید کننده نهادهای دامی می‌تواند نیازمندی‌های ملت ما را تامین کند.
نماینده مجلس یازدهم با یادآوری سطح روابط قابل توسعه اقتصادی ایران و آفریقا، می‌گوید: با توجه به تلاش‌هایی که در این چند ماه صورت گرفته، سطح تبادل تجاری ایران و آفریقا افزایش داشته اما باید تلاش کنیم از مجموع هزار میلیارد دلار تبادلات تجاری قاره آفریقا که در حوزه واردات است، سهم خود را به دست آوریم.
وی می‌افزاید: تقویت روابط پارلمانی می‌تواند بستر و چارچوب مناسبی برای توسعه روابط ایران و کشورهای آفریقایی در دیگر موضوعات باشد. به لحاظ ساختاری باید در داخل کشور به جمع‌بندی برسیم که آفریقا را در چه سطحی باید دنبال کنیم. معتقدیم در عالی‌ترین سطح از رئیس جمهوری تا معاون اول که رئیس ستاد آفریقا است و وزیران مربوطه باید برنامه ویژه تدارک ببینند و سیاست‌گذاری کنند تا ضمن رفع موانع روابط اقتصادی با آفریقا به توسعه روابط کمک شود تا بتوانیم در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و تجاری روابط را در راستای منافع دو جانبه گسترش دهیم.
منابع:
https://www.mei.edu/publications/iran-africa-relations-under-raisi-salvaging-ties-continent
https://african.business/۲۰۲۲/۰۲/apo-newsfeed/fms-of-iran-mali-discuss-expansion-of-relations/
https://www.۱۹۸chinanews.com/۲۰۲۲/۰۴/۱۱/iran-africa-relations-under-raisi-salvaging-ties-with-the-continent
https://financialtribune.com/articles/national/۱۱۲۲۲۲/iran-keen-to-expand-africa-ties
https://www.۱۹۸chinanews.com/۲۰۲۲/۰۴/۱۱/iran-africa-relations-under-raisi-salvaging-ties-with-the-continent
yun.ir/ckrbcg