قرار گرفتن کارخانه روغن نباتی شیراز در حریم منطقه مسکونی شهر و پیامدهای منفی حاصل از آلایندگی این واحد صنعتی موجب شده است که بحث انتقال این کارخانه از محدوده کلانشهر شیراز مطرح شود و این موضوع به عنوان یکی از دغدغه‌های اهالی شیراز مورد توجه قرار بگیرد.
بحث ۳۰ساله انتقال کارخانه
بیش از سی سال است که پروژه انتقال این واحد صنعتی به خارج از شهر دستخوش اما و اگرهای بسیار قرار گرفته و هر بار به دلایل مختلف فرآیند انتقال متوقف و تنها درصد اندکی از کار پیش رفته است.
این کارخانه که در سال ۱۳۳۳ خورشیدی در زمینی به مساحت ۹۳ هزار و ۷۵۰ مترمربع تحت عنوان کارخانه «پنبه پاک‌کنی» راه‌اندازی شد و فعالیت‌هایش را در حومه شهر شیراز در مکانی که به گود خزینه شهرت داشت آغاز کرد، با گسترش فضای شهری و رشد پراکنده ساختمان‌ها به مرور زمان در حریم منطقه مسکونی و بافت فرهنگی شهر قرار گرفت و اینک در بلوار چهل مقام و در نزدیکی آرامگاه حافظ که یکی از مهمترین و پُررفت و آمدترین مناطق شهر محسوب می‌شود واقع شده است.
بحث جابه‌جایی این کارخانه که ظرفیت تولید ۱۸۰ هزار تن روغن خوراکی دارد و می‌تواند زمینه اشتغال هزار نفر را به صورت مستقیم و غیرمستقیم فراهم کند در سال گذشته با آغاز عملیات اجرایی احداث کارخانه جدید، مجددا مطرح شد.
در اسفندماه سال ۹۹ عملیات اجرایی احداث کارخانه جدید روغن نباتی شیراز در منطقه ویژه اقتصادی شیراز در زمینی به مساحت افزون بر ۸۰ هزار مترمربع، با سرمایه‌گذاری ۱۷هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال و ایجاد اشتغال مستقیم برای هزار نفر آغاز و بحث انتقال این کارخانه به خارج از شهر با جدیت بیشتری از سوی مسئولین استان فارس پیگیری شد.
تلاش دولت سیزدهم برای اجرایی شدن پروژه انتقال کارخانه
محمد هادی ایمانیه استاندار فارس نیز از همان ابتدای فعالیت‌های خود در دولت سیزدهم بر ضرورت انتقال صنایع آلاینده از شیراز تأکید کرد و پیرو تأکیدات استاندار فارس تدابیر لازم برای برطرف شدن مشکلات این کارخانه‌ها در استان فارس و تسریع روند انتقال واحدهای صنعتی آلاینده شیراز اتخاذ شد و این موضوع در جلسات کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید نیز مورد بررسی قرار گرفت.
رییس کل دادگستری استان فارس نیز هشتم آذرماه سال جاری در بازدید از محل جدید احداث کارخانه روغن نباتی شیراز اظهار کرد که بیش از ۱۰ سال از واگذاری زمین در منطقه ویژه اقتصادی به این واحد تولیدی می‌گذرد اما تاکنون اقدام قابل توجهی برای انتقال این کارخانه به منطقه ویژه اقتصادی انجام نگرفته است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید کاظم موسوی با بیان اینکه انتظار می‌رفت پس از یک دهه از واگذاری زمین به کارخانه روغن نباتی شاهد پیشرفت قابل توجهی در راستای انتقال گام به گام این واحد تولیدی به محل جدید باشیم، افزایش ظرفیت تولید و انتقال این کارخانه به منطقه ویژه اقتصادی شیراز را از مطالبات جدی دادگستری قلمداد کرد و گفت: استان فارسی‌ها نزدیک به هفتاد سال از این برند و محصولات آن استفاده کرده‌اند که امیدواریم مدیران اجرایی در اسرع وقت نسبت به افزایش کیفیت تولید و مرتفع نمودن مسائل موجود، اقدام جدی داشته باشند.
در همان زمان سعید جارودی مدیرعامل وقت کارخانه روغن نباتی شیراز هم عنوان کرد که عملیات اجرایی انتقال این مجموعه تولیدی در منطقه ویژه اقتصادی شیراز در مرحله تسطیح سطح و عملیات خاک قرار دارد و به منظور پیشبرد پروژه انتقال کارخانه لازم است که با تغییر کاربری و فروش بخشی از مساحت این مجموعه که در آن تولید انجام نمی شود سرمایه نقدی و منبع درآمدزایی برای جابه جایی این واحد صنعتی ایجاد کرد.
طولانی شدن روند اقدامات مربوط به جابه‌جایی
این سخنان در حالی از سوی مدیرعامل کارخانه روغن نباتی شیراز بیان شد که با گذشت زمان اقدام قابل توجهی برای انتقال این کارخانه صورت نگرفت و طولانی شدن روند اقدامات مربوط به جابه‌جایی این کارخانه نشان دهنده نبود عزم و اراده جدی در مدیران این واحد صنعتی برای اجرای این طرح است؛ به گونه‌ای که رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت فارس هم هفتم دی ماه ۱۴۰۰ در گفتگو با ایرنا به عدم پیشرفت فیزیکی این پروژه اشاره کرد و گفت: آیین کلنگ زنی کارخانه جدید روغن نباتی اسفند ماه ۱۳۹۹ انجام شده است اما پس از گذشت ۹ماه از کلنگ زنی این طرح و شروع عملیات اجرایی در منطقه ویژه از لحاظ پیشرفت فیزیکی شاهد اقدام قابل ملاحظه‌ای نبودیم و تنها عملیاتی در حد خاکریزی و تسطیح زمین انجام شده است.
حمیدرضا ایزدی افزود: هرچند که از مدیران شرکت خواستیم که هر چه سریعتر نسبت به تسریع روند عملیات احداث این واحد تولیدی اقدام کنند. اما به طور کلی روند اجرای طرح انتقال این کارخانه تاکنون رضایت‌بخش نبوده است.
به گفته رییس سازمان صمت فارس، طبق طرح زمان بندی انتقال کارخانه روغن نباتی پیش‌بینی شده است که این کارخانه تا حدود سه سال دیگر به منطقه ویژه منتقل خواهد شد اما با توجه به روندی که در حال حاضر وجود دارد به نظر می‌رسد انتقال این کارخانه بیش از سه سال به طول بینجامد.
راه‌اندازی خطوط جدید تولید در کارخانه
در بازدید یک مقام دولتی از این کارخانه که در دی‌ماه ۱۴۰۰ انجام شد، علیرضا بیگ محمدی مدیر کارخانه و عضو هیات مدیره شرکت روغن نباتی نرگس شیراز عنوان کرد که به منظور رفع کمبود روغن، خطوط تولید جدیدی در این کارخانه راه‌اندازی شده است و مدیران این کارخانه در تلاش هستند که با تأمین روغن خام و رفع مشکلات این حوزه مجددا کارخانه را به شرایط ثبات و تولید برسانند.
ایجاد خطوط تولید جدید در کارخانه‌ای که بحث انتقال آن به خارج از شهر مطرح است نشان از این داشت که "نرگس" شیراز چندان هوای رفتن از محدوده حریم شهری را ندارد و به جای شتاب گرفتن اقدامات مربوط به انتقال کارخانه، توسعه کارخانه فعلی و گسترش فعالیتهایشان در همین مجموعه در اولویت است.
این در حالیست که پیش از این مسئولان اداره کل حفاظت محیط زیست فارس بر ضرورت شتاب‌بخشی به انتقال کارخانه‌های روغن نباتی، سیمان و پشم شیشه از شهر شیراز تاکید کرده اند.
آنگونه که رئیس سازمان صنعت،معدن و تجارت استان فارس تاکید کرده، با توجه به مصمم بودن مدیران استان در حمایت از روند خروج کارخانه‌های آلاینده، تحقق این امر نیازمند عزم جدی و همه‌جانبه مدیران این کارخانه‌ها است.
ایزدی اظهار کرد: لزوم خروج این واحدهای صنعتی را بارها کارشناسان، دستگاه‌های مختلف و شهروندان شیراز مطرح کرده اند و اخیرا هم به صورت جدی در دستور کار مسئولین استان قرار گرفته است.
بی‌نتیجه ماندن پروژه انتقال در سال ۱۴۰۰
سال ۱۴۰۰ نیز با تمام فراز و نشیب‌هایش گذشت و با وجود اینکه در این سال بحث انتقال این کارخانه به صورت جدی در دستور کار مسئولان ذیربط قرار گرفت اما گویا مدیران این واحد صنعتی عزم و تصمیم اساسی برای به سرانجام رساندن این پروژه ندارند. بی‌نتیجه ماندن تلاش‌ها برای انتقال این کارخانه و حرکت لاکپشتی این پروژه به‌گونه ای است که استاندار فارس این امر را ناشی از عدم پایبند بودن متولیان امر به تعهدات عنوان کرد.
نرگس به تعهدات خود عمل نکرد
استاندار فارس یکشنبه ۲۸ فروردین ماه ۱۴۰۱ در نشستی خبری اعلام کرد: کارخانه جدید روغن نرگس شیراز هم اینک در منطقه ویژه اقتصادی شیراز در دست احداث است اما مدیران آن به تعهد خود عمل نکرده‌اند.
ایمانیه افزود: این کارخانه هم اینک و در محل فعلی با ظرفیت تولید روزانه ۵۰ تن فعال است در حالی که قبلا تولید روزانه آن ۵۰۰ تن در روز بوده است.
وی ادامه داد: مالکان این کارخانه اعلام کردند که برای راه اندازی کارخانه جدید دو هزار میلیارد تومان پول نیاز دارند که بنا شد بخشی را از آورده خودشان تأمین کنند، بخشی را از محل تسهیلات و بخش دیگری را نیز از محل تغییر کاربری زمین فعلی کارخانه در شیراز تأمین کنند.
استاندار فارس تأکید کرد: برای بررسی قابل اجرا بودن و نبودن این موارد مطرح شده از سوی مالکان کارخانه، کمیته‌ای با مشارکت شهرداری شیراز و سازمان صمت تشکیل شده است.
چشم امید به درایت مسئولان
با تمام این تفاصیل به نظر می‌رسد ماجرای انتقال این کارخانه از شهر شیراز سَرِ دراز دارد و این ماجرا به این زودی‌ها پایان نخواهد یافت. هرچند که شیراز همچنان چشم امیدش را برای خروج این صنایع آلاینده به درایت مسئولان استانی دوخته است و انتظار می‌رود که با تهیه زیرساخت‌های مناسب، شرایط انتقال این کارخانه‌ها به مکانی خارج از شهر شیراز فراهم شود تا با این جدایی روحی تازه در کالبد شهر دمیده شود.