مناسب سازی شهری برای جامعه معلولان، سالمندان و افراد دارای بیماری خاص به عنوان یک آرمان شهر که بتواند دسترسی آنها را به امکانات و خدمات شهری تسهیل کند، همیشه یک مطالبه مهم مربوط به این اقشار و حانواده های آنان بوده است.
اینکه چرا تاکنون شهرها نتوانسته‌اند به این مهم دست یابند، معمولا با علل گوناگون توجیه می‌شود، اما هیچکدام از آنها نتوانسته اجرایی نشدن قانون جامع حمایت از معلولان که بر این مهم تاکید دارد را توجیه کند.
مسؤولان و متولیان خدمت در حوزه معلولان معتقدند که بی توجهی به قوانین و نبود ضمانت اجرایی در راستای اجرای حقوق این جامعه همواره سبب شده تا در گوشه و کنار شهرها چالش‌های گوناگونی پیش روی افراد ناتوان قرار گیرد.
۲۸ هزار معلول در استان قزوین تحت پوشش بهزیستی قرار دارند، این جمعیت معادل ۲.۱۵ درصد جمعیت کل استان یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر است؛ ضمن اینکه جمعیت سالمندان و افراد دارای بیماری خاص به این آمار افزوده نشده است، با این حال سوال اینجاست که آیا به همین میزان مناسب سازی شهری صورت گرفته است؟
مطالبات جامعه معلولان نشان می‌دهد که این افراد در معابر، پارک‌ها، ادارات، مدارس و حتی اماکن عمومی و خصوصی از کمترین امکانات مناسب سازی شهری برخوردارند و این مطالبه همواره از مسؤولان خواسته شده است.
برای بررسی این موضوع به سراغ مدیرکل بهزیستی استان قزوین رفتیم تا با او در این رابطه گفت و گو کنیم؛ علی دهباشی پور در ادامه به سوالات خبرنگار ایرنا این گونه پاسخ داد.
ایرنا. خیلی از معلولان معتقدند که اتوبوس‌ها، استخرها، پل‌های عابر پیاده و حتی مدارس برای جامعه معلولان مناسب سازی نشده است، به نظر شما علت چیست؟
مشکلی که وجود دارد بحث نظارت بر اجرای ضوابط و مقررات قانونی است، نظام مقررات ملی ساختمان و قانون مناسب سازی که سال‌ها در کشور تصویب و اجرایی شده است، هنوز مورد غفلت قرار دارد.
بر اساس این قوانین هیچ پروژه‌ای بدون ضوابط مناسب سازی نباید پایان کار بگیرد و به بهره برداری برسد، اما متاسفانه این مهم مغفول مانده و بعد از تکمیل ساختمان تازه همه به فکر می افتند که چرا مناسب سازی صورت نگرفته است.
بخشی از این موارد به تمکین نکردن از قانون برمی‌گردد، بخشی نیز به علت هزینه بر بودن پشت پا می‌خورد و کسانی که پیمانکار هستند برای کاهش هزینه ها موارد مناسب سازی را در پروژه لحاظ می‌کنند،اما در آخر اجرایی نمی‌کنند، بنابراین وقتی پروژه اجرا شد ما مجددا نیازمند دوباره کاری هستیم و این به کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری کشیده شده و به یک جریمه ختم می‌شود.
کسانی که پیمانکار هستند برای کاهش هزینه ها موارد مناسب سازی را در پروژه لحاظ می‌کنند، اما در آخر اجرایی نمی‌کنند.
در حوزه طراحی شهری خوشبختانه فضایی فراهم شده که بهزیستی در جانمایی پروژه‌ها دخالت دارد، مثلا فلان مبلمان شهری چگونه طراحی شود تا مناسب جامعه معلولان باشد، اما در ساخت و سازها و دادن پایان کار به ساختمان ها هنوز امضا و تایید بهزیستی جایگاهی ندارد و این باعث شده تا روند مناسب سازی شهری بدون متولی باقی بماند.
ایرنا. آیا با مسؤولان و متولیان حوزه ساخت و ساز در این رابطه وارد مذاکره شده و یا مطالبه گری کرده‌اید؟
چند مرتبه با شهردار قزوین و معاون عمرانی استاندار صحبت‌هایی مطرح شده تا سنگ بنای مناسب سازی شهری را بگذاریم که همه پروژه‌ها قبل از اجرا دارای پیوست باشند و در غیر این صورت از ادامه کار ممانعت شود، اگر بتوانیم این موارد را در استان مصوب کنیم و یک دستور کلی برسیم، مشکلات به حجم قابل توجهی مرتفع می‌شود.
ایرنا. به نظر شما به غیر از اقدام مسؤولان، چه عوامل دیگری در فقدان مناسب سازی شهری دخیل است؟
خیلی اوقات جاهایی در استان دیده می‌شود که توسط خود مردم برای معلولان موانعی ایجاد شده است، تردد خودروها، موتورسیکلت و به طور کلی وسایل نقلیه در بیشتر موارد پا در حریم شهری معلولان گذاشته و حقوق این افراد را زیر پا می‌گذارند، به عنوان مثال یک خودرو در محل پارک مخصوص معلولان توقف می‌کند، موتور سیکلتی مقابل رمپ معلولان در پارک‌ها می‌ایستد، مردم باید بپذیرند که رعایت نکردن حقوق افراد معلول موجب آسیب دیدن این افراد و زیر پا گذاشتن حقوق شهروندان معلول خواهد بود.
شاید بهتر باشد رسانه‌ها نسبت به این مهم وارد عمل شده و در مورد رعایت حقوق معلولان از سوی شهروندان گزارش تهیه کنند؛ آنچه مشخص است، نبود فرهنگسازی در رعایت حقوق شهروندی معلولان مشهود است.
مردم باید بپذیرند که رعایت نکردن حقوق افراد معلول موجب آسیب دیدن این افراد و زیر پا گذاشتن حقوق شهروندان معلول خواهد بود.
ایرنا. به نظر شما به صورت جدی برای اجرایی شدن مناسب سازی شهری در سال جاری باید چه اقداماتی انجام داد؟
مناسب سازی شهری بیشتر در حوزه شهرداری است؛ یعنی عمده مباحثی که مطرح می‌شود از معابر گرفته تا پارک‌ها و سپس پیاده‌روها اکثرا در حوزه عملیاتی شهرداری‌ها بوده و در حوزه شهری محسوب می‌شود، یکسری فضاهای اداری نیز وجود دارد که برای برای مناسب سازی نیاز به مصوبات اداری داریم و باید از سوی مسؤولان ارشد استان پیگیری شود.
اداره کل بهزیستی استان قزوین در سال جاری برنامه دارد که اولین جلسه ستاد مناسب سازی استان را به ریاست استاندار و در شهرستان‌ها به ریاست فرمانداران را با حضور شهرداران برگزار کند و موضوعات را به صورت جدی پس از گذراندن مصوبه پیگیری کند.
خوشبختانه در این سال‌های گذشته گام‌های موثری برای مناسب سازی شهری برداشته شده است، اما هنوز جای کار بسیار است و باید با یک همت جمعی به این موارد مهم دست یافت.
ایرنا. نقاط و اماکنی که در استان قزوین برای مناسب سازی شهری در اولویت قرار داده‌اید، کدام است؟
عمده بحث ما این است که خیلی از ساختمان‌ها به تازگی ساخته شده اما فاقد مناسب سازی شهری است و در صورت امکان باید اصلاحاتی درون آن صورت پذیرد، اما مسئله اینجاست که در بازدید از اماکن عمومی شهر، بیشتر مجموعه‌ها فاقد مناسب سازی شهری هستند که باید در این رابطه نشست‌های کارشناسی برگزار شود تا آنها را مناسب سازی کرد.
مواردی مثل حمل و نقل عمومی، ایستگاه‌های اتوبوس، معابر، فروشگاه‌ها، سینماها، سالن‌های آمفی تئاتر، مطب پزشکان از مواردی است که بیش از همه نیاز به مناسب سازی دارند و اگر به تازگی ساخته می‌شوند باید حتما موارد لازم را رعایت کنند.
شعار ما این است که حتی اگر بتوانیم مناسب سازی را درون یک طرح وارد کنیم، گام مثبتی در راستای مناسب سازی شهری و رفاه حال معلولان برداشته‌ایم، بنابراین در این رابطه از تمام ظرفیت‌های قانون جامع حمایت از معلولان استفاده خواهیم کرد.
ایرنا. یکی از مطالبات دیگر جامعه معلولان در استان قزوین بیمه از کارافتادگی است که به خوبی اجرایی نمی‌شود، دلیل این نارضایتی چیست؟
بیمه از کارافتادگی تابع قوانین تامین اجتماعی بوده و بر اساس کمیسیون‌ها و تشخیص های این سازمان اجرایی می‌شود؛ سازمان بهزیستی پیشنهادات را می‌دهد و اگر نیاز باشد وکیل می‌گیرد تا در تامین اجتماعی از بعد حقوقی بتواند بیمه از کارافتادگی را اجرایی سازد.
کسانی که در بهزیستی پرونده دارند یا مشمول ار کارافتادگی شده و یا معلولیت دارند، بر اساس گواهی پزشکان و جواب آزمایشات به خصوص ام آر آی که به پرونده کمیسیون ضمیمه می شود، باید منتظر بررسی بهزیستی و سپس نتیجه احکام صادره تامین اجتماعی باشند.
بهزیستی علاوه بر بیمه از کارافتادگی در ارتباط با حق بیمه نیز نشستی برگزار کرده تا تعرفه‌های بیمه را برای افراد تحت این سازمان پوشش دهد، برای این مهم حتی جذب اعتبار خوبی نیز وجود داشته تا بیمه کارفرمایی و خویش فرمایی تحت این حمایت قرار گیرد.
کلام آخر شما با مخاطبان ایرنا:
برای حمایت از جامعه معلولان قوانین خوبی وجود دارد و باید مسؤولان و دستگاه‌های اجرایی هرکدام بنا بر وظایف ذاتی و مسؤولیت‌های اجتماعی وارد میدان شده و در این راستا گام بردارند؛ اینکه تصور کنیم متولی تمام امکانات و زیرساخت‌ها بر عهده بهزیستی قرار دارد، ما را از رسیدن به اهداف مطلوب دور می‌کند.