به گزارش خبرنگار ایرنا محله سردشت با قدمت دوره صفویه و قاجار یکی از پنج محله شهر تاریخی تون است که قدمت آن به دوره پس از اسلام بر می‌گردد و پس از زلزله سال ۱۳۴۷ و نیز ۲ روز بعد از زلزله دشت بیاض، بر سر ساکنان خود خراب شد و شهر را به ویرانه‌ای تبدیل کرد.
پس از زلزله این شهر خالی از سکنه شد و گویی از آن سال به بعد خاک سرد بی‌مهری بر روی آن پاشیده شده است.
ابتدای ورود به این محله، سر در زیبا با معماری سنتی دیده می‌شود که عنوان محله تاریخی سردشت روی آن حک شده است و برای رسیدن به مرکز این محله باید مسیر نامناسب و خاکی و البته بسیار باریک را پیمود.
تپه‌های کود حیوانی و بعضا دپوی این کودها در پشت بام منازل که نه، باید گفت چهار دیواری‌های باقیمانده از زلزله، بدو ورود هر مسافر و گردشگری خودنمایی می‌کند.
جلوتر که می‌روی صدای دام‌های سبک و سنگین و بوی نامطبوع آنها، مزاحمت حشرات موزی، وضعیت اسفبار نگهداری این دام‌ها، رعایت نکردن اصول بهداشتی در این منطقه، گردشگر و مسافر را برای ادامه مسیر با تردید رو به رو می‌کند!
در مسیر دامدارانی را می‌بینیم که صبح زود برای سرکشی از دام‌های خود با بار علوفه، سوار بر دوچرخه، موتور و حتی حیوان از همین مسیر عبور می‌کنند.
تعداد ۶۰ دامداری بزرگ و کوچک بین ۱۰ تا ۵۰ راس دام در این منطقه وجود دارد که بدون رعایت اصول بهداشتی، شیر و گوشت خود را وارد بازار می‌کنند و خبری از نظارت بر سلامت مردم به چشم نمی‌خورد.
به‌رغم تاکیدات و اخطارهای فراوان میراث فرهنگی، متاسفانه دامداران در برابر خروج دام‌هایشان از این بافت تاریخی مقاومت می‌کنند و در این باره با یکی از این دامداران که تعداد ۱۰ راس گوسفند را در یکی از این چهار دیواری‌ها نگهداری می‌کند، به گفت و گو پرداختیم.
ارثیه‌ای که برای نگهداری دام قابل استفاده است
او که خواست نامش در گزارش ذکر نشود، گفت: بعد از زلزله همین خانه‌های خشت و گلی که می‌بینید برایمان به ارث مانده و به دلیل نبود امکانات لازم و امنیت کافی تنها برای دام قابل استفاده است و کاربرد دیگری ندارد.
این دامدار افزود: تعدادی دامدار برای کسب درآمد و تامین مخارج زندگی خود، تعدادی دام متناسب با شرایط اقتصادی خود، خریداری کرده و به این چهار دیواری‌ها آورده‌اند که حتی برخی از آنها برق ندارند و از این طریق امرار معاش می‌کنند.
وی گفت: خودمان هم تمایلی به نگهداری دام در این محله نداریم و اگر مسوولان مکانی مانند مجتمع دامداری اسلامیه در فردوس را متناسب با شرایط اقتصادی ما احداث کنند، حتما دام‌ها را منتقل می‌کنیم.
این دامدار گفت: اینکه گفته می‌شود زمین می‌دهیم درست نیست، زمین نداده‌اند و اگر هم بدهند زمین تنها که به درد ما نمی‌خورد و باید زیرساخت‌های احداث یک دامداری نیز فراهم شود.
یکی دیگر از دامداران که ۲۰ راس دام سنگین را در این محله نگهداری می‌کند، گفت: ملکی که دام‌ها را در آن نگهداری می‌کنیم ارث پدری‌مان است و حدود ۲۰ سال قبل با اخذ مجوز تاسیس دامداری با ۱۵۰ میلیون تومان آن را بازسازی کردم و آن زمان میراث فرهنگی هنوز در این محله ورود نکرده بود.
وی افزود: هرچند وقت جلسه‌ای برگزار می‌شود و قول‌هایی می‌دهند اما بی‌نتیجه است و کار عملی صورت نمی‌گیرد.
او درباره انتقال دام‌هایش به مجتمع دام سنگین واقع در جاده روستای حسین‌آباد شهرستان فردوس گفت: این مجتمع نه جاده دسترسی درستی دارد و نه آب شرب مناسب دام و کسی هم که رفته پشیمان است.
نظر دامدار مستقر در مجتمع دام سنگین فردوس را جویا شدم که وی هم گفت: نبود زیرساخت‌های مناسب مهمترین دلیلی است که دامداران برای انتقال دام به این مجتمع رغبت ندارند.
وی افزود: جاده دسترسی به این مجتمع مسیر رودخانه فصلی است و بارندگی‌های شدید موجب می‌شود دیگر نتوانیم به این مجتمع بیاییم.
این دامدار گفت: پلی با احداث چند بلوک بتنی احداث کرده‌اند ولی اگر آب بالا بیاید همان پل هم کارآیی ندارد، سال گذشته به همین دلیل نتوانستم به مجتمع بیایم و شیر دام‌هایم خراب شد و ضرر زیادی را محتمل شدم.
وی اضافه کرد: علاوه بر جاده، آب شرب هم کیفیت خوبی ندارد و برای دام مناسب نیست، این کیفیت پایین آب شرب باعث شده گاوهایی که قبلا در محله سردشت بودند و روزی تا ۳۵ کیلوگرم شیر می‌دادند اکنون به کمتر از ۲۰ کیلوگرم شیردهی برسند که ضرر بسیار بزرگی برای دامدار است.
ممنوعیت نگهداری دام در منطقه تاریخی و حوزه خدمات شهری
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان فردوس نیز گفت: این منطقه ۱۴ هکتار از محله تاریخی سردشت را به خود اختصاص داده که به ثبت ملی رسیده است و باید هر اقدامی طبق ضوابط و مقررات انجام شود.
روح‌الله صداقت طالبی افزود: در این محله آثاری همچون حمام سردشت، خانه کباری، خانه یاحقی و حوض انبارها وجود دارد که برای جلوگیری از تخریب آنها عملیات بهسازی و مرمت بسیاری انجام داده‌ایم اما نگهداری کودهای حیوانی در این منطقه موجب تخریب مصالح به‌کار رفته در این خانه‌ها می‌شود.
وی گفت: این محله تاریخی می‌تواند موجب جذب گردشگران و مسافرانی شود که از این مسیر عبور می‌کنند.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان فردوس بیان کرد: نوروز امسال با برپایی نمایشگاه صنایع دستی در مدرسه علیا سعی شد تا حدی بخشی از ظرفیت‌های تاریخی این محله تاریخی را به گردشگران معرفی کنیم.
وی با این حال گفت: سرمایه‌گذاران با دیدن وضعیت موجود رغبتی برای سرمایه‌گذاری در این منطقه ندارند و باید در این خصوص اقدام اساسی صورت گیرد.
صداقت طالبی افزود: نگهداری دام در این منطقه که در حوزه خدمات شهری است، ممنوع بوده و باید دامداران نسبت به انتقال دام‌های خود به منطقه دیگر اقدام کنند.
وی تصریح کرد: علاوه بر حضور دام‌ها در این محله به عنوان مهمترین مشکل محله سردشت، تامین زیرساخت‌های لازم توسط دستگاه‌های اجرایی نیز از وظایف پیش‌بینی شده است که تاکنون اقدامی انجام نشده است.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان فردوس گفت: با توجه به اینکه محله تاریخی سردشت به عنوان محله هدف در طرح توسعه شهری دیده شده است، مساله مالکیت‌های خرد نیز در این محله باید حل شود.
وی افزود: در این خصوص باید شهرداری به عنوان سرمایه‌گذار منطقه نمونه گردشگری شهر تون به این مساله ورود کرده و با فراخوان به مالکان تعیین تکلیف شود.
صداقت طالبی گفت: حضور شهرداری به عنوان سرمایه‌گذار این منطقه از الزامات توسعه شهر تون است و باید شهرداری در اعتبارات سال جاری و سال آینده این موضوع را مد نظر قرار دهد.
وی بیان کرد: میراث فرهنگی این آمادگی را دارد برای افرادی که ملکی در این منطقه دارند تسهیلات ۱۰۰ میلیون تومانی با شرایط خوب فراهم کند تا نسبت به بهسازی ملک خود اقدام کنند اما نمی‌توانند به عنوان مکانی برای نگهداری دام استفاده کنند چراکه تخلف محسوب می‌شود.
حل مشکل آب مجتمع دام سنگین فردوس با تامین اعتبارات
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان فردوس هم گفت: اگر اعتبارات مورد نیاز تامین شود، مساله جابه‌جایی آب شرب مجتمع دام سنگین را حل خواهیم کرد.
موسی سلیمانی اظهار داشت: زمینی برای احداث مجتمع دام سبک در نظر گرفتیم که به دلیل تعلل در تایید این زمین ۲ سال فرصت را از دست دادیم.
وی افزود: در حال حاضر زمینی در نزدیکی مجتمع دام سنگین در جاده روستای حسین‌آباد در نظر گرفته شده و در حال پیگیری برای اخذ استعلامات هستیم.
جولان سگ‌های ولگرد، ایجاد مکانی امن برای معتادان، وضعیت نامناسب و غیربهداشتی نگهداری دام در این منطقه و دپوی کودهای حیوانی در مسیر دسترسی این محله و پشت بام خانه‌ها، چهره‌ای نازیبا از این مکان تاریخی و اثر ملی بوجود آورده است و تعلل مسوولان در فراهم کردن زیرساخت‌ها برای انتقال دام‌های دامداران عواقب خوبی برای این محله تاریخی ندارد.
چندی قبل دادستان فردوس نیز به این حوزه ورود کرد که نوید اقدام قانونی و قوی در برابر این ناملایمات بود و باید دید ورود مرجع قانونی به این حوزه چقدر می‌تواند موثر واقع شود.
حل این مشکل چند ساله نیازمند تفاهم و همکاری مشترک دامداران، میراث فرهنگی، شهرداری و دستگاه‌های اجرایی مربوطه است و حمایت جدی مسوولان را می‌طلبد.