به گزارش ایرنا، بسیاری قزوین را به عنوان استانی صنعتی می شناسند، اما این استان در حوزه کشاورزی از قابلیت های بالایی برخوردار است به طوری که با کمتر از یک درصد مساحت کشور سالانه حدود چهار تا پنج درصد محصولات کشاورزی ایران را به تولید می کند.
این استان دارای ۴۸۹ هزار هکتار اراضی کشاورزی با حدود ۸۰ هزار بهره بردار (فعال کشاورزی) است.
قزوین در تولید محصولات لبنی همچون شیر، مرغ و تخم مرغ از قطب های کشور به شمار می رود و سالانه بیش از ۸۰۰ هزار تن محصول دامی در آن به تولید می رسد به گونه ای که نیمی از این تولیدات مازاد مصرف این استان بوده و صرف تامین نیاز سایر استان ها می شود و همچنین در تولید محصولات مهم باغی نظیر انگور و زیتون جزو سه استان مهم کشور است.
در این استان همچنین سالانه بیش از نیم میلیون تن محصولات زراعی استراتژیک شامل جو، گندم ، کلزا و چغندر به تولید می رسد که بیش از نیاز داخلی این استان است که از این میزان براساس آمار تولیدات سال گذشته ۳۳۰ هزار تن به گندم اختصاص دارد، ۱۱۵ هزار تن نیز مربوط به جو، ۵۵ هزار تن چغندر و ۲۳ هزار تن به کلزا اختصاص دارد.
از سویی دیگر وجود دشت حاصلخیر قزوین موجب شده تا در صورت تامین آب کافی، این دشت امکان تهیه محصولات کشاورزی و غذا برای بیش از ۲۰ میلیون نفر را دارا باشد.
با این وجود استفاده بیش از حد از منابع آب زیرزمینی طی چند دهه اخیر از این دشت در کنار خشکسالی و همچنین کندی اجرای طرح های آبیاری نوین و نبود اعتبارات ویژه برای مدرن کردن کشاورزی در این دشت موجب شده تا آنطور که شایسته است از ظرفیت این دشت حاصلخیز و خاک آن استفاده نشود.
تهدیدات دشت قزوین و کشاورزی این استان
اضافه برداشت ۸۰۰ میلیون متر مکعبی در سال از تهدیدات دشت قزوین به شمار می رود بنابراین قطع وابستگی شدید کشاورزی این استان به آب های زیرزمینی ضروری است، چرا که این مساله ضمن ایجاد چالش های آبی، بر تامین امنیت غذایی منطقه نیز تاثیر دارد.
یکی از راه های عبور از مشکلاتی چون کم آبی و گذر از کشاورزی سنتی در قزوین همچون دیگر نقاط کشور تجهیز اراضی به روش های آبیاری نوین است، تاکنون ۶۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی این استان به آبیاری نوین مجهز شده اند اما این میزان تا ۲۰۰ هزار هکتار قابل افزایش است.
با این حال مشکلاتی پیش رو اجرای این طرح ها وجود دارد که باعث کندی اجرای پروژه ها و کم رغبتی کشاورزان نسبت به اجرای طرح های آبیاری نوین شده که شامل افزایش تورم و بالا رفتن هزینه های اجرای پروژه هاست، به طوری که این هزینه طی سه سال بیش از سه برابر افزایش یافته است.
از سویی دیگر تاخیر تخصیص اعتبارات مصوب برای طرح های آبیاری نوین و پرداخت هزینه های پیمانکاران از طریق اسناد خزانه اسلامی که از آن چندان استقبال نمی کند نیز در کندی اجرای طرح ها و وجود پروژه های نیمه تمام مزید بر علت است.
در کنار نیاز شبکه آبیاری دشت قزوین به نوسازی بسیاری از انهار و چاه های سنتی موجود در این منطقه نیز نیازمند بهسازی هستند، در سال گذشته ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان برای این موضوع اعتبار در نظر گرفته شده در حالی که به گفته مدیر آب و خاک جهاد کشاورزی نیاز واقعی سالانه در این زمینه ۱۰ برابر این رقم است.
فعالیت سنتی در بخش باغداری و کمبود صنایع تبدیلی
استان قزوین دارای حدود ۷۶ هزار هکتار باغ میوه است که ۳۲ هزار هکتار از این میزان به انگور و حدود ۱۰ هزار هکتار آن نیز به زیتون اختصاص دارد، قزوین در تولید این محصولات باغی رتیه ها اول تا دوم را داراست.
فعالیت سنتی در حوزه باغبانی نیز از دیگر چالش های قابل توجه کشاورزی در قزوین است که باعث بازدهی کم و صرفه کم اقتصادی در این حوزه شده است، مثلا با وجود اینکه قزوین از قطب های اصلی تولید انگور در ایران است از حدود ۳۲ هزار هکتار باغ انگور در استان حدود پنج هزار هکتار دابستی شده اند.
وجود ارقام نامتناسب با سرمازدگی و عدم اصلاح آنها همچنین باعث شده تا سالانه قسمت زیادی از محصولات باغی در استان قزوین بر اثر سرمازدگی از بین بروند.
اختصاص منابع برای تسریع در داربستی کردن باغات انگور و جوان سازی باغات زیتون و متراکم کردن آنها در کنار کمک به ساماندهی تشکل ها و اتحادیه های مربوط به این محصولات می تواند اقتصاد محصولات باغی در استان قزوین را با تحول روبرو کند.
همچنین قزوین از قطب های اصلی تولید زیتون در ایران به شمار می رود اما صنایع تبدیلی قدرتمندی در این حوزه وجود ندارد و فروش و عرضه این محصول همچنان در قالب های سنتی انجام می شود و ارزش افزوده خاصی برای این محصول در این استان ایجاد نمی شود.
توسعه شهرک های گلخانه ای در قزوین نیازمند آب، اعتبار و تسهیلات
توسعه گلخانه ها یکی از سیاست های مهم وزارت جهاد کشاورزی است، در استان قزوین گام های خوبی برای توسعه گلخانه ها برداشته شده اما موانع پیش روی سرمایه گذاری در این حوزه نیز قابل توجه است.
در سال ۹۵ مصوب شد تا شهرک گلخانه ای به وسعت هزار هکتار در شهرستان تاکستان ایجاد شود و با توجه به استقبال سرمایه گذاران اجرای این شهرک و اختصاص زیرساخت ها به آن به شکل فازبندی پیش برود.
فاز یک این شهرک گلخانه ای به وسعت ۷۰ هکتار اجرا و اراضی آن به بخش خصوصی واگذار شده است اما به دلیل عدم حمایت کافی بانک ها از سرمایه گذاران گلخانه ای و عدم تخصیص آب عملا اجرای فاز دوم این شهرک گلخانه ای که قرار بود از سال ۹۹ کلید بخورد به تاخیر افتاده است.
البته فاز یک این مجموعه نیز با وجود واگذاری اراضی آن به سرمایه گذاران با مشکلاتی روبرو است و هنوز به دلیل کمبود اعتبار یکی از ایستگاه های گاز آن که قرار بود از سوی جهاد کشاورزی اجرایی شود اجرا و آماده نشده است.
مقرر شده بود که با توافق مسوولان استانی سالانه ۱۰ هزار متر مکعب از آب سد نهب به فاز دوم شهرک گلخانه ای نودهک تاکستان اختصاص یابد که این اتفاق محقق نشده و باعث شده تا فاز دوم آماده سازی شهرک گلخانه ای نودهک در هاله ای از ابهام قرار بگیرد.
در حال حاضر هیچ کدام از دستگاه های خدمات رسان تعهدی برای ارایه خدمات خود در شهرک های کشاورزی برخلاف شهرک های صنعتی ندارند، این موضوع موجب افزایش هزینه های سرمایه گذاری در شهرک های کشاورزی یا همان گلخانه ای شده است.
چهار شهرک گلخانه ای نیز علاوه بر شهرک نودهک که اراضی و زیرساخت های آن از سوی دولت تامین شده از سوی بخش خصوصی در دست اجرا هستند که به دلیل تعلل در دریافت تسهیلات بانکی هنوز به مرحله بهره برداری نرسیده اند، مثلا شهرکی در شهرستان بویین زهرا در دست اجراست که ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد اما به دلیل عدم دریافت تسهیلات هنوز موفق به راه اندازی این مجموعه نشده است، متاسفانه امسال تسهیلاتی برای این بخش ابلاغ نشده و این مساله باعث تاخیر در اجرای طرح های سرمایه گذاری کشاورزی از جمله در بخش گلخانه ای شده است.
گیاهان دارویی، ظرفیتی بالقوه در قزوین
استان قزوین از حیث اقلیمی و با داشتن خاک مناسب بستر رشد و تکثیر انواع گیاهان دارویی است اما این ظرفیت مورد توجه و حمایت جدی قرار نگرفته است.
در مناطقی مانند الموت، کوهین و طارم سفلی گیاهان دارویی زیادی رویش می شوند که قابلیت کشت عمده را دارند ولی نبود صنایع تبدیلی مناسب و نداشتن اتحادیه های منسجم موجود شده برای سرمایه گذاری در این زمینه اقدام خاصی انجام نشود.
گل گاوزبان، شیرین بیان، سیاه دانه ، سماق، زرشک، زعفران،گل محمدی،زالزاک و بابونه از جمله گیاهان دارویی رویشی و کشت شده در استان قزوین است.
مثلا کارشناسان کشاورزی عنوان می کنند بخش های زیادی از این استان مستعد کشت گل محمدی به عنوان گیاهی کم آب و پرسود است ولی سیاست خاصی برای ترغیب کشاورزان به این موضوع وجود ندارد و از سوی دیگر نبود صنایع تبدیلی و سخت گیری های زیاد اداری از جانب دستگاه های مختلف مانع سرمایه گذاری برای ایجاد کارگاه های فرآوری و صنایع تبدیل شده است.
جای خالی پایانه صادراتی کشاورزی در قزوین
استان قزوین با وجود موقعیت مناسب در حوزه کشاورزی از کمبود برخی زیرساخت های مربوط به این حوزه از جمله فقدان پایانه کشاورزی رنج می برد.
فقدان وجود پایانه صادراتی موجب شده تا توان کشاورزان قزوینی برای صادرات محصولات خود به ویژه در بخش تازه خوری ها کاهش یابد.
البته در سال های اخیر یک سرمایه گذار بخش خصوصی متقاضی اجرای این طرح شده و در حال احداث یک پایانه بزرگ کشاورزی در شهرستان آبیک است، با این وجود بروکراسی های پیچیده اداری باعث تاخیر در بهره برداری و اجرای کامل این طرح بزرگ شده است.
نبود اتحادیه های قدرتمند و منسجم در بخش کشاورزی موجب شده تا صادرات محصولاتی چون کشمش تاکستان با موانع زیادی روبرو باشد.
تامین به موقع نهاده ها برای مرغداری ها
استان قزوین دارای حدود ۴۴۰ واحد دارای پروانه مرغداری گوشتی است و سالانه حدود ۶۵ هزار تن گوشت مرغ در این استان به تولید می رسد که کمتر از نیمی از آن نیاز مصرفی مردم استان است.
با این وجود در یکی دو سال اخیر موضوع کمبود مرغ در بازار قزوین موجب گلایه و شکایت شهروندان این استان شده است و با وجود تشدید نظارت بر کشتارگاه ها و مرغداری ها و مراکز عرضه هنوز هم گهگاه و به ویژه در ایام منتهی به مناسبت ها بازار قزوین با کمبود عرضه مواجه است.
مسوولان جهاد کشاورزی قزوین عنوان می کنند که در تولید مرغ به میزان نیاز استان و حتی مازاد آن مشکلی نداریم اما تفاوت قیمت این محصول در قزوین با استان های همسایه و تهران باعث شده تا دلالان و سودجویان بخواهند مرغ ها را در خارج از قزوین عرضه کنند.
ظرفیت موجود در مرغداری های استان قزوین ۱۰ میلیون قطعه است که با زیرساخت های موجود امکان افزایش آن به ۱۳ میلیون قطعه وجود دارد اما میسر نبودن امکان تخصیص آب به مرغداری ها به دلیل تصمیمات گرفته شده در سطح ملی فعلا این افزایش ظرفیت عملی نشده است، موضوعی که با برنامه ریزی و حل این مانع می تواند موجب رشد تولید مرغ شده و به فروکش کردن التهابات بازار این محصول کمک کند.
استان قزوین نیز مانند سایر استان ها وابستگی زیادی به نهاده های دامی دارد، ۱۰۰ درصد نهاده های مورد نیاز صنعت طیور این استان و ۴۰ درصد نهاده ها صنعت دام آن نیز (کنساتره) از محل واردات تامین می شود و این موضوع می طلبد تا در جهت حفظ امنیت غذایی جامعه برای کاهش وابستگی ها در این حوزه برنامه ریزی شود.
بهبود تشکیلات اداری و نظارتی و ضرورت گسترش شرکت های دانش بنیان کشاورزی در قزوین
۸۰ درصد تولید شیر،۷۰ درصد تولید تخم مرغ، ۶۰ درصد تولید مرغ و ۵۰ درصد تولید گوشت قرمز قزوین برای مصرف به استان های همجوار و نزدیک منتقل می شود و رتبه های تولید این محصولات نشان از جایگاه مهم قزوین در تولید محصولات دامی و لبنی است با این وجود ساختارهای اداری و نظارتی و تشکیلاتی مربوطه آنطور که باید و شاید متناسب با این ظرفیت تولید نیستند و در جایگاه و قد و قامت ملی قرار ندارند و این مساله گاها برای استان مشکلاتی را ایجاد می کند.
به نظر می رسد تقویت ساختارهای اداری و افزایش اختیارات استان در مقوله هایی که دارای توان و استعداد ملی است بتواند گره گشای مشکل یاد شده باشد.
اختصاص یارانه به تولیدکنندگان شیر نیز جزو مطالبات فعالان این حوزه است و این مساله از آنجا که قزوین یکی از قطب های مهم تولید شیر در کشور است، موضوعی حایز اهمیت به شمار می رود.
همچنین با توجه به وجود واحدهای بزرگ دامی صنعتی در استان قزوین و همچنین نزدیکی به تهران، تولیدات علوفه در قزوین به این واحدها اختصاص می یابد و واحدهای کوچک و سنتی با مشکل زیادی برای تامین علوفه و نهاده روبرو هستند، مشکلی که خاص استان قزوین است و نیازمند چاره اندیشی و کمک مرکز برای افزایش سهمیه نهاده هاست.
از دیگر مسایل مرتبط با کشاورزی قزوین نبود تناسب حضور شرکت های دانش بنیان این بخش با ظرفیت های کشاورزی این استان است.
این استان تنها دارای ۲ شرکت دانش بنیان کشاورزی است و تقویت واحدهای دانش بنیان در این حوزه می تواند موجب ارتقای بهره وری و عملکرد را به دنبال داشته باشد، بنابراین باید از استقرار و تشکیل شرکت های دانش بنیان کشاورزی در این استان زرخیز به دشکل ویژه حمایت کرد.
منطقه ویژه کشاورزی قزوین و تحول در این بخش
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین در آستانه سفر رییس جمهوری و اعضای دولت به این استان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به طرح نیازها و اولویت های بخش کشاورزی استان که در این سفر طرح می شوند، پرداخت و گفت: تکمیل سدهای خاکی نیمه کاره از جمله پرسپانج، چنگوره و شاکین، تکمیل و توسعه طرح های آبیاری نوین و استخرهای نیمه تمام کشاورزی و احیای ردیف دشت قزوین در قانون بودجه از جمله این مطالبات و اولویت ها به شمار می رود.
رضا افلاطونی گفت: توسعه و اصلاح باغات زیتون قزوین،ایجاد شهرک گیاهان دارویی با رویکرد طبیعت گردی در الموت، تکمیل آمادگاه مبارزه با ملخ شمال غرب کشور در قزوین، تکمیل طرح حدنگاری (کاداستر)، تکمیل زیرساخت شهرک گلخانه ای نودهک و تاسیس پارک علم و فنوری تخصصی کشاورزی از دیگر نیازها و اولویت های بخش کشاورزی قزوین است که در سفر رییس جمهوری مطرح می شود.
وی اظهار داشت: اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری برای مقابله با فرسایش و تخریب خاک، توسعه آبزی پروری و ایجاد زیرساخت های این حوزه در حاشیه شاهرود، تامین آب و آبرسانی به مناطق عشایری، تجهیز انبار نهاده های دامی و توسعه و تجهیز آزمایشگاه کنترل کیفی دامپزشکی از دیگر نیازها و اولویت های این سفر محسوب می شود.
در این سفر همچنین تلاش داریم تا موضوع پایانه صادرات محصولات کشاورزی و ایجاد منطقه ویژه کشاورزی در دشت قزوین را نیز پیگیری کنیم که تحقق آنها موجب تحول در بخش کشاورزی و اقتصاد این حوزه می شود و همچنین احیای این دشت حاصلخیز را به همراه خواه داشت.
آیت‌الله رئیسی در بیستمین سفر استانی خود، چهارشنبه این هفته همراه با برخی اعضای دولت به قزوین سفر می‌کند.
این سفر سومین سفر استانی آیت‌الله رئیسی در سال ۱۴۰۱ و بیستمین سفر وی در هشت ماه گذشته است.
در پی سفرهای استانی رئیس جمهور نشست‌هایی به‌منظور پیگیری اجرای مصوبات این سفرها با حضور مسئولان عالی استان‌ها و نمایندگان وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها برگزار می‌شود تا روند اجرای مصوبات و طرح‌ها و موانع و مشکلات و راه‌حل آنها بررسی و در این خصوص تصمیم گیری شود.