حجت الاسلام محمد رحمانی در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا گفت: با توجه به اینکه امسال موضوع دانش بنیان به عنوان شعار سال مطرح شد، دغدغه ما این بود که قرآن همچون سایر مسائل و مولفه های فرهنگی قابلیت آن را دارد که جریان های مردمی را در آن تقویت کنیم؛ جریان هایی که به حاکمیت وابسته نیستند و بتوانند با منطق صحیح اقتصاد فرهنگ روی پای خود بایستند و بتوانند در قالب ادبیات های اکوسیستم خلاقیت و نوآوری مانند استارتاپ و شرکت های دانش بنیان، محصولاتی را تولید کنند که برخاسته از معارف قرآنی هستند.
وی افزود: این موسسات همچنین نیازمند محصولاتی هستند که ناظر به سبک زندگی اسلامی است و اتفاقاً بخش هایی از جامعه ما امروزه به دنبال محصولات ناب این حوزه هستند ولی معمولاً فعالان قرآنی چون تخصصشان بحث‌های اقتصادی نیست آن اراده و توان لازم را برای اجرای این فضاها ندارند و نیازمند تسهیلگرانی هستند که در این میان ادبیات اقتصاد و ملاحظات ادبیات قرآنی را بدانند و بتواند به آنها کمک کنند تا آن جریان مردمی اقتصاد بنیان مبتنی بر قرآن را در کشور راه اندازی کنند.
رحمانی که در غرفه ای در بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم به ارائه خدماتی در زمینه نوآوری و خلاقیت های قرآنی پرداخته بود، اضافه کرد: امروزه استارتاپ های قرآنی و موسساتی که در حوزه خلاقیت های قرآنی کار می‌کنند، بسیار پراکنده اند. یعنی آن مجموعه هایی که بتوانند میان داری کنند و یک زیست بوم اختصاصی ویژه این فعالین ایجاد کنند بسیار محدود می باشند.
وی افزود: مجموعه شتاب دهنده متیس تاکنون در حوزه های فرهنگی و تعلیم و تربیت سابقه راه اندازی و کمک به جریان های این چنینی را داشته است و ۱۵ استارتاپ را ارائه داده و از مسئولان ۱۰ استارتاپ خواستیم تا در نمایشگاه بین المللی قرآن حضور داشته باشند و بتوانند با ادبیات فضای کار نمایشگاه داری و ارتباط با نهادهای حاکمیتی و مردمی آشنا شوند و این دغدغه ایجاد شد تا یک شتاب دهنده تخصصی حوزه قرآنی را میانداری کنند.
این کارشناس مذهبی اضافه کرد: با توجه به اینکه ما در یک جبهه می‌جنگیم و فضای کار را بر تعلیم و تربیت متمرکز کرده‌ایم و اگرچه در اینجا با نماد سدنا به معنای کسی که بر کعبه سجده می کند، این مرکز نوآوری را عنوان گذاری کردیم ولی امید داریم که در فضای ارتباط با نهادهای حاکمیتی بتوانیم یک هم بنیانگذار یا مجموعه کنسرسیومی از نهادهای قرآنی پای کار بیایند و آن وظیفه حاکمیتی خود را در سالی که رهبر انقلاب به عنوان آن دانش بنیان ها گذاشته، به جریان ابتدایی کار کمک کنند و ما نیز نرم افزار و مغزافزار کار را تامین کنیم تا بار کوچکی از ایجاد و توسعه موسسات و استارتاپ های قرآنی را در کشور از زمین برداریم و به عنوان الگویی مطرح شود تا بتوان آن را توسعه داد.
موسسات قرآنی دچار چالش شده اند
وی ادامه داد: آنچه مطرح است این است که الگوهای سنتی موسسه داری امروزه دچار چالش شده است. فراگیری کرونا و مسائل اجتماعی که رخ داده، نشانگر آن است که روش سنتی موسسه داری دچار چالش است و اگر موسسات منطق پشتیبان خودگردان نداشته باشند در این تلاطم های اجتماعی و اقتصادی دچار چالش می‌شوند و در نهایت نمی توانند آن رسالت فرهنگی خود را انجام دهند. بر همین اساس تسهیلگری، آموزش و توانمندسازی موسسات مردمی جزو وظیفه مرکز نوآوری است تا چنین اتفاقاتی تکرار نشود.
رحمانی در پاسخ به اینکه موسسات انتظار کمک از حاکمیت را دارند، اظهار داشت: علت آن این است که ما عادت کرده‌ایم. یعنی از دهه ۸۰ به دلیل جریان تزریق نقدی حاکمیت به بدنه فعالان قرآنی، یک بدعادتی و عدم توانمندی به وجود آورد. در حوزه تربیت می‌گوییم اگر امکانات فراوانی را در اختیار یک کودک قرار دهیم، این کودک به بلوغ نمی رسد. جامعه قرآنی ما به دلیل حمایت های حاکمیتی نتوانست در میدان تجربه کند یا روی پای خود بایستد و بسیاری از موسسات این گونه بودند و در دهه ۹۰ که به بحران های اقتصادی دچار شدیم، بسیاری از موسسات ریزش داشتند و طبق آمارهای رسمی بیش از ۴۰۰ موسسه قرآنی در کشور به صورت رسمی تعطیل شد و بسیاری از آنها در ظاهر گزارشی ارائه می‌کنند ولی در عمل فعالیت جدی ندارند. چون آن توانمندی لازم را برای آن کار نداشتند.
وی اضافه کرد: یکی از مجموعه های ما در این نمایشگاه مدرسه کسب و کار ویداست که دغدغه آن آموزش‌های کسب و کاری به موسسات قرآنی است. مثلا این موسسات چگونه با مخاطب ارتباط بگیرند، چگونه طراحی مالی کنند و سند راهبردی بنویسند یا مدل بیزینس بودن را برای خود داشته باشند یا تجربیات موفق موسسه داری چه بوده است. اینها دغدغه‌های ماست که به دنبال آن هستیم تا در این موسسات کمک کنیم.
رئیس مرکز نوآوری و خلاقیت‌های قرآنی گفت: ما می توانیم به موسسات، خدمات آموزشی و خدمات مشاوره‌ای بدهیم و در بخشی می‌توانیم در تولید محصولاتی که در حوزه قرآن می توانند داشته باشند، تسهیل گری کنیم و به آنها یاد بدهیم که چگونه از ابزارهای روز و ادبیات پلتفرمی استفاده کنند و ظرفیت‌های آموزش مجازی را یاد بگیرند. البته اگر کسی با این مسائل آشنایی نداشته باشد، دچار مشکلاتی می شود. مثلاً بسیاری انگیزه پیدا کرده‌اند که سایت های آموزش مجازی راه اندازی کنند در حالی که ۹۰ درصد این سایت ها شکست می خورند چون این سایت ها ویژگی هایی دارند که اگر به درستی لحاظ نشود، به جایی نخواهند رسید و یکی از دلایل آن این است که هزینه نگهداری و توسعه آنها ۱۰ برابر هزینه راه‌اندازی آن است و این‌گونه تجربیات می تواند به موسسات قرآنی انتقال پیدا کند و بر اساس اقتضائات بومی می توان برای موسسات نسخه تجویز کرد.
وی افزود: مرکز نوآوری و خلاقیت های قرآنی فعلا با نماد سدنا فعالیت می کند که یک موسسه کاملاً مردم پایه است، حتی در اینجا از فعالان و علاقه مندان به حوزه قرآن دعوت کردیم که در روش های جمع سپاری شرکت کنند.
رحمانی در پاسخ به اینکه ارتباط این مرکز با بخش مالی موسسات قرآنی چگونه است، پاسخ داد: ما با آنها ارتباط داریم ولی آنها فضای کار را به همان روش سنتی دنبال می کنند. یعنی تلقی آنها از موسسه موفق همان موسسات سابق است. ما هنوز نتوانسته ایم با معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صحبت کنیم. دغدغه ما آن است تا جایی که ممکن است مجموعه را به صورت خودگردان پای کار بیاوریم اما اگر نشد سعی می کنیم از نهادهای حاکمیتی نیز کمک بگیریم ولی دسترسی مجموعه های مردمی به این نهادهای حاکمیتی سخت است و امیدواریم در نمایشگاه قرآن فرصتی برای جوانانی ایجاد شود که متوسط سنی آنان ۲۵ سال است؛ جوانان پر انگیزه ای که ادبیات کسب و کار را یاد گرفته اند و الان در حدود ۶۰ نفر در این ۱۵ تیم فعال هستند و خودشان با راه اندازی استارتاپ ها حل مسائل انقلاب اسلامی را در حوزه فرهنگ را پیگیری می کنند.
وی درباره ۱۵ تیم فعال گفت: مجموعه تابش به طور تخصصی در حوزه توانمندسازی خانواده فعالیت می کند. مجموعه طلیعه رویش در حوزه کودک و مهد های قرآنی، مجموعه فیض در حوزه آموزش و توانمندسازی مربیان قرآنی و مربیان تربیتی، مجموعه خلاق شو در حوزه توانمندسازی نوجوانان و خلاق بار آوردن آنان کار می‌کند. همچنین مجموعه ویدا در حوزه کسب و کارهای فرهنگی فعالیت دارد.
این کارشناس حوزه کسب و کار افزود: مجموعه اندیشکده مرات در حوزه مباحث نظری قرآنی و سیستم سازی و استراتژی نویسی برای سازمان ها کار می کند، مجموعه مطلق در حوزه فضای مجازی، مجموعه ارمیا در حوزه تولیدات رسانه‌ای، مجموعه پنجره شش در چهار در حوزه برگزاری پویش های نوجوانان، مجموعه مدرسه تجربه در حوزه تجربه نگاری و آموزش های مبتنی بر تجربه های زیسته، مجموعه متین در حوزه عادت سازی و رفتار سازی مبتنی بر عادت کار می کند. مثلاً ما نمی‌توانیم کاری کنیم تا نوجوانان به قرآن انس پیدا کنند. این مجموعه به صورت تخصصی در حوزه ایجاد عادت بر روی مخاطب کار می کند. همچنین مجموعه صبا مربوط به گروه های جهادی با موضوع جمع سپاری فعالیت می کند و دغدغه آن جمع آوری اعانه برای کمک به تقویت جریانات فرهنگی و قرآنی است
وی افزود: استارتاپ ها و گروه های فرهنگی که علاقه به حل مسئله دارند، در نمایشگاه نیز فعال بودند. در مدل اقتصادی، موسسه نباید نقطه آغاز یک فعالیت قرآنی باشد. یعنی استارتاپی که از تولید محصول اولیه آن گذشت و یک جریان درآمدی ایجاد شد و به دنبال توسعه ساز و کارهای خود است، نیازمند اخذ مجوزهایی از نهادهای حاکمیتی است و باید به سراغ تاسیس موسسه برود. چون ایجاد موسسه، بارهای حقوقی ایجاد می‌کند که اگر آن مجموعه نوپا باشد، عملا از عهده آن کار برنمی آید ولی ما در مرکز شتابدهی خود این جوانان را می آوریم و این نهال ها را به گونه‌ای بزرگ می کنیم که بتوانند استوانه ای شوند تا موسسه را به ثبت برسانند و اگر بخواهند قرارداد ببندند و مخاطب را جذب کنند و با دستگاه‌ها تعامل داشته باشند، باید هویت حقوقی داشته باشند و این مرحله ای است که فرد خوب است اطلاعات حقوقی داشته باشد.
رحمانی اضافه کرد: ما ظرفیت هایی در حاکمیت داریم که می‌توانند به کمک قرآن بیایند. الان حمایت‌هایی که معاونت علمی ریاست جمهوری از اکوسیستم خلاقیت نوآوری دارد، به ویژه می‌تواند به پشتوانه جریان های قرآنی بیاید، مشروط بر آنکه محصولات دانش بنیان داشته باشند. به عبارت دیگر ما ظرف هایی داریم که حاکمیت آنها را پر می کند ولی ما در جامعه قرآنی آن ظرف ها را نساخته ایم و لذا نمی‌توانیم از آنها بهره مند شویم و این مجموعه شتاب دهی کمک می کند که جریانات قرآنی بتوانند محصول دانش بنیان تولید کنند و از آن تسهیلات نیز استفاده کنند.
بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم با شعار قرآن کتاب، امید و آرامش از ۲۷ فروردین به مدت دو هفته در مصلای بزرگ امام خمینی (ره) برگزار شد.