به گزارش ایرنا، اوضاع نگران‌کننده نظام آموزشی متاثر از شرایط کرونایی مانند اُفت تحصیلی و یا آسیب‌های جسمی روحی معلمان و دانش آموزان با بازگشایی مدارس و حضوری شدن کلاس‌های درس به باور صاحبنظران نه تنها پایان نیافت بلکه این روزها در دوران پساکرونایی ابعاد جدیدی به خود گرفته و روز به روز به آمار محصلانی که از درس و مشق زده می‌شوند و دیگر انگیزه‌ای برای حضور در کلاس‌های درس ندارند، افزوه می‌شود.
ترک تحصیل پنهان به این معنا است که دانش آموزان برای تحصیل در مقطع جدید تحصیلی نام‌نویسی می‌کنند اما در کلاس‌های درس شرکت نمی‌کنند و به زبان آمار براساس داده‌های آموزش و پرورش مازندران در سال تحصیلی ۱۳۹۸-۱۳۹۹ حدود ۱۵۰ دانش آموز و در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ حدود ۲۲۰ دانش آموز به دلیل بی‌رغبتی به کلاس‌های درس یا دلایل شخصی دیگر علاقه‌ای به کلاس‌های درس نداشتند و ترک تحصیل کردند و بیشتر آنان با پیدا کردن مسیر جدید زندگی خود به سمت مشاغل مهارتی و بازار آزاد اقتصادی رفتند اما رقم ترک تحصیل محصلان در سال تحصیلی ۱۴۰۰- ۱۴۰۱ از شرایط معمول خود فاصله گرفته و با جهشی قابل توجه و غیرقابل وصف به پنج هزار و ۷۰۰ نفر رسید، آماری که کارشناسان معتقدند به صورت مشخص از کرونا و آثار منفی آن که طی ۲ سال گذشته بر سلامت روح و روان و نحوه یادگیری دانش آموزان داشته است، تاثیر می‌پذیرد.
همچنین بررسی آموزش و پرورش نشان می‌دهد که این پنج هزار و ۷۰۰ دانش آموز نه تنها از چهاردهم فروردین تاکنون همزمان با حضوری شدن کلاس‌های درس در مدارس حاضر نشدند بلکه در ماه‌های گذشته با آموزش‌های مجازی هم همراه نبودند و به نظر می رسد که به‌هیچ عنوان آنان راضی نمی‌شوند که در کلاس‌های درس حاضر شوند و ترک تحصیل آنان حتمی است.
از سوی دیگر اوضاع نامناسب آموزشی در مدارس مازندران این روزها در شرایط پساکرونایی به حدی نگران‌کننده شده که آموزش و پرورش از افت شدید تحصیلی حدود ۷۰ درصد از مجموع ۵۱۵ هزار دانش آموز استان خبر می‌دهد؛ وضعیتی که اگر با برگزاری کلاس‌های آموزشی فوق برنامه جبران نشود شاید در سال آینده حدود ۵۰ تا ۷۰ هزار دانش آموز امکان قبولی و ورود به پایه جدید تحصیلی را نداشته باشند که این خود عاملی برای ترک تحصیل دانش آموزان در سال‌های آینده خواهد بود.
کارشناسان هشدار می دهند که تحصیل مجازی دانش آموزان در ۲ سال گذشته و از سوی دیگر کاهش آمار یادگیری که منجر به ترک تحصیل پنهان پنج هزار و ۷۰۰ دانش آموز مازندرانی در سال تحصیلی جاری شده پایان کار نیست و به نظر می‌رسد در سال‌های آینده هم این روند ادامه یابد مگر این که رفع این چالش برنامه‌ریزی‌های مستمری صورت گیرد.
آسیب‌شناسی ترک تحصیلی پنهان
ترک تحصیل تعداد قابل توجهی از دانش آموزان مازندران از چشم مسوولان ارشد استان هم دور نمانده تا جایی که استاندار مازندران در تازه ترین نشست شورای آموزش و پرورش استان نسبت به فراهم کردن زیرساخت‌ها و ایجاد فضای شاد آموزشی برای افزایش رغبت دانش آموزان به تحصیل تاکید کرده است.
سید محمود حسینی‌پور در حاشیه شورای آموزش و پرورش مازندران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در باره علت تاکیدش بر تغییر جو آموزشی مدارس ، توضیح داد : شرایط کرونایی و تغییر روند آموزش‌ها در مدارس، جدا از تکمیل نبودن زیرساخت‌های آموزش مجازی و آماده نبودن دانش آموزان، آسیب‌های آموزشی جدی به دنبال داشت ، هر چند که برای حفظ سلامت محصلان شرایط تحصیل مجازی با وجود خطرات شیوع کرونا ناگزیر بود.
وی ا فزود : باید با ساماندهی اوضاع فصل جدید تحصیل در دوران پساکرونا یعنی بهره گیری از فناوری‌های جدید در آموزش به شیوه‌ای درست و آن‌طور که متولیان امر به آن اذعان دارند، به کار گرفته شود که برخی از این عوامل مربوط به ساز و کارهای مدیریتی، برخی مربوط به موضوع آموزش و برخی مربوط به خانواده‌ها است.
استاندار مازندران تاکید کرد : این روزها بی‌رغبتی برخی از دانش آموزان به مدرسه که به طورعمده از شرایط کرونایی و افت تحصیلی نشات می‌گیرد در مازندران باعث ترک تحصیل پنهان محصلان شده است که باید هرچه سریع تر جلوی این رویه منفی گرفته شود.
حسینی پور اضافه کرد: مجازی شدن آموزش، تعطیلی مدارس، مشکلات اقتصادی خانواده ها، نبود زیر ساخت‌های فناوری و چالش‌های معلمان و دانش آموزان باعث به هم خوردن نظم و ساختار سامانه های آموزشی در ۲ سال شیوع کرونا در کشور و استان مازندران شده و در کنار این موارد افت تحصیلی پنهان را نباید نادیده گرفت.
استاندار مازندران گفت : برگزاری اردوهای دانش آموزی و همچنین جلوه‌پردازی و نقاشی مدارس و ایجاد فضای آرامش بخش برای محصلان در محیط خانه و مدرسه باید با جدیت پیگیری شود تا بار دیگر دانش آموزان در مدارس احساس آرامش کنند و به کلاس‌های درس علاقه مند شون د.
وی ادامه داد: باید آسیب شناسی‌های دقیقی از شرایط افت و ترک تحصیلی پنهان انجام شود تا روند ترک تحصیل دانش آموزان به کمترین حد ممکن برسد.
برنامه‌ریزی برای جبران افت تحصیلی
مدیرکل جدید آموزش و پرورش مازندران هم که بتازگی سکان این مجموعه آموزشی و تربیتی را در اختیار گر فته ، به خبرنگار ایرنا گفت : با برنامه‌ریزی برای جبران عقب ماندگی تحصیلی و برگزاری دوره‌های آموزشی می‌توان فضای آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت را از تاثیر کرونا خارج و به دوران قبل از شیوع این ویروس خطرناک برگرداند.
مصطفی عابدی افزود : آموزش مجازی به‌شدت کیفیت یادگیری را مورد آسیب قرار داده و شاهد افت پنهان هستیم، یعنی دانش‌آموزان در کلاس مجازی حضور داشته و در امتحانات به‌شیوه مجازی شرکت کرده‌اند و جزو ترک کنندگان تحصیل نیستند و حتی نمرات دانش‌آموزان در امتحانات مجازی رشد داشته است اما وقتی که کلاس های درس حضوری آغاز شد عیار این دانش آموزان در حال سنجش قرار گرفتن است و بسیاری از آنان یا در کلاس‌های درس شرکت ندارند و برخی از آنها هم بشدت از نظر یادگیری درس عقب مانده اند.
وی تصریح کرد: بر اساس ارزیابی‌هایی که انجام دادیم، یادگیری در شرایط کرونایی و با تحصیل مجازی محقق نشده و این موضوع را افت پنهان می‌دانیم و در کلیت قضیه این امر باعث ترک تحصیل پنهان برخی از دانش آموزان مازندرانی شده و نگرانیم در آینده هم یادگیری دانش‌آموزان تحت تأثیر قرار بگیرد و دامنه ترک تحصیل افزایش یابد.
عابدی خاطر نشان کرد : بسترهای یادگیری مجازی با وجود همه تلاش‌های معلمان و دست‌اندرکاران آموزش و پرورش نتوانسته است شرایط مشابه آموزش و یادگیری حضوری را ایجاد کند و اگر این روند ادامه می یافت منجر به شکست تحصیلی می شد و اُفت تحصیلی بویژه اُفت تحصیلی پنهان، موضوعی نیست که به‌سادگی و در جریان گزارش‌های مستمر ارائه شود و توجه مدیران را به خود جلب کند و باید این روزها پیش از پیش دانش آموزان را به تحصیل امیدوار کرد.
مدیرکل آموزش و پرورش مازندران تصریح کرد: براساس آمار از مجموع پنج هزار و ۷۰۰ نفری که در سال تحصیلی جاری ترک تحصیل کرده اند حدود ۹۵ درصد از آنان دانش آموز پسر و بقیه دختر هستند و باید با برنامه ریزی و آسیب شناسی دقیق جلوی این رویه باطل هرچه سریع تر گرفته شود.
وی افزود: یکی از موضوعات مهمی که نیاز است که مدیران مدارس کنار تدوام تحصیل حضوری، روی آن متمرکز شود برنامه‌ریزی برای جبران افت تحصیلی دانش‌آموزان است و بهتر است روی سه گروه از دانش‌آموزان تمرکز شود که آنان به طور عمده افرادی که هستند نتوانستند خود را با شرایط آموزش مجازی تطبیق دهند و یا کسانی هستند که دانش‌آموزان دوره ابتدایی و همچنین دانش‌آموزان دارای پایه درسی ضعیف‌تر هستند.
سوغات دوران کرونا
معاون تربیت‌بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش مازندران هم با تایید ترک تحصیل پنهان دانش آموزان استان ، به خبرنگار ایرنا گفت: ترک تحصیل جدید در دوره شیوع کرونا، ترک تحصیل پنهان به‌ویژه در بین دانش‌آموزان پایه‌های متوسطه است.
قربانعلی سهرابی خاطرنشان افزود: ترک تحصیل پنهان به آن معنا است که تعدادی از دانش‌آموزان ثبت‌نام کردند ولی وارد آموزش نشدند و این معضل علاوه بر مقطع متوسطه اول در دیگر پایه‌های این دوره نیز در استان مازندران دیده شده است.
وی با بیان این که، بیشترین دانش آموزانی که در مازندران وارد آموزش مدرسه نشدند، دانش آموزان مقطع متوسطه هسستند که این امر هم از ضعف یادگیری و افت تحصیلی نشات می گیرد، ادامه داد: اکنون در استان یک هزار و ۷۰۰ نفر در دوره ابتدایی، ترک تحصیل پنهان کردند که با وجود ثبت‌نام در کلاس‌ها حضور نیافتند و این رقم در مقطع متوسطه هم چهار هزار دانش آموز است.
معاون تربیت‌بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش مازندران تصریح کرد: براساس واکاوی آموزش و پرورش مازندران از جمله دلایل حضور نیافتن این دانش‌آموزان در شرایط کرونایی مشکلات خانوادگی از جمله جدایی پدر و مادر ناشی از اثرات سوء کرونا، اعتیاد، بدسرپرستی، دسترسی نداشتن به گوشی تلفن همراه، تبلت، فقر مالی خانواده، ترس خانواده‌ها نسبت به بروز و شیوع بیماری در فرزندانشان، وجود اختلالات و مشکلات یادگیری دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژه، تمایل نداشتن والدین نسبت به آموزش‌های مجازی، و دسترسی نداشتن به اینترنت است.
سهرابی اضافه کرد: ایجاد سامانه جامع آماری برای ردیابی کودکان نیازمند تعلیم، آموزش خانواده‌ها با استفاده از ظرفیت دستگاه‌های مرتبط از جمله بهزیستی و صدور دستور همکاری مستمر و مجدانه دستگاه‌های دارای مسوولیت در این بخش برای جلوگیری از بازماندگی آموزشی، راهکارها و انتظارات برای مقابله به این مشکل است.
بی‌سوادی پنهان
گذشته از ترک تحصیل پنهان ، مشکل دیگری که پسا کرونا در مدارس مازندران مشاهده می شود به گفته معلمان ، بی سوادی پنهان است.
معلمان مازندرانی می‌گویند که ترک تحصیل یکی از مهم‌ترین تبعات افت تحصیلی در دانش‌آموزان در شرایط کرونایی بوده و هشدارهای متعددی در رابطه با تبعات تعطیلی مدارس و مجازی شدن آموزش‌ها بویژه در مناطق محروم در ماه‌های گذشته به مدیران آموزش و پرورش داده شد بود، اما اکنون با حضوری شدن کلاس‌های درس باید مدیران هر چه سریع تر تدبیری برای کاهش تبعات آموزش مجازی اندیشه کنند.
محمد خاطری یکی از معلمان پایه دهم در جویبار در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه در ایام شیوع کرونا و با مجازی شدن آموزش در مدارس با افت تحصیلی در بین دانش‌آموزان مواجه بودند که این روند با حضوری شدن کلاس‌های درس هم تداوم دارد، گفت: برای تاثیرگذار بودن آموزش باید یک تغییر ماندگار در یادگیرنده ایجاد شود، هرچه تعامل بین آموزگار و محصل بیشتر باشد، این یادگیری بهتر و عمیق‌تر است.
وی افزود: برای طی شدن پروسه آموزش در مدارس باید بین دانش‌آموز و معلم تعامل بالایی وجود داشته باشد، با مجازی شدن آموزش‌ها تعامل و پرسش و پاسخ بین معلم و محصلان کم شد و این مسئله تاثیر مستقیم بر افت تحصیلی شدید در دانش‌آموزان داشته است.
این معلم با بیان این که، افت تحصیلی در دانش‌آموزانی که پایه تحصیلی آنها تغییر پیدا می‌کند، مشهودتر است، ادامه داد: برای مثال دانش‌آموزانی که از پایه هشتم کلاس‌های درس آنها مجازی شد و اکنون بعد از ۲سال وارد پایه دهم شده‌اند، در برخی دروس بسیار ضعیف هستند و در کلاس حضوری هم معلم به سختی میزان یادگیری دانش‌آموز را تشخیص می دهد.
خاطری با تاکید بر اینکه در سال‌های آینده افت تحصیلی دانش‌آموزان نمود عینی بیشتری پیدا خواهد کرد، اضافه کرد: در امتحانات مجازی ارزیابی دانش‌آموزان به‌صورت دقیق انجام نمی‌شد، همچنین برای اینکه دانش‌آموز سرخورده نشود، معلمان در آزمون‌ها مراعات و کمک می‌کردند و با حضوری شدن کلاس‌های درس این زخم ناتوانی در یادگیری اکنون سر باز کرده و بسیاری از دانش آموزان با وجود ثبت نام مدرسه اکنون در کلاس های درس حاضر نمی شوند و ترک تحصیلی و مردودی آنان با این شرایط حتمی است.
وی تصریح کرد: افت تحصیلی دانش‌آموزان قابل جبران است، اما این جبران بسیار سخت و به طور قطع برای دستگاه تعلیم و تربیت نیز هزینه‌بر خواهد بود ، چون مثلا در ماه های گذشته ۲۰ دانش آموز از مجموع ۲۲۰ دانش آموز مدرسه محل تدریسم ترک تحصیل کردند که این آمار بی سابقه است.
تشویق دانش‌آموزان به تحصیل حضوری
با وجود مشکلاتی که بر سر راه تحصیل حضوری و افت تحصیلی دانش آموزان در دوران پساکرونا وجود دارد، اما روانشناسان به بازگشت تحصیل محصلان به روال قبل دوران کرونا امیدوارند و به معلمان و والدین توصیه می‌کنند که به معنای واقعی این روزها حواسشان به دانش آموزان باشد.
روانشناس و مشاوره خانواده در ساری در گفت و گو با ایرنا گفت : یکی از راهکارهای اساسی برای آن که به‌توان دانش آموزان را در مدارس به درس خواندن برای جلوگیری از افت تحصیلی و ترک تحصیلی تشویق کرد این است که دبیران خود را به جای دانش‌آموزان بگذارند چراکه دانش‌آموزان دوست دارند با معلم‌های خود ارتباط داشته باشند و درک شوند و معلمان هم باید بتوانند با دانش‌آموزان رابطه‌ی خوبی برقرار کنند. سخت‌گیری بیش از حد موجب خستگی و فرار از درس خواندن می‌شود.
شقایق ملک زاده افزود : متأسفانه بی‌برنامه‌بودن معلمان در کلاس‌های حضوری و پرداختن به درس دادن صرف باعث شده تا گاهی محصلان تمام وقت خود را درگیر یادگیری کنند و کمتر به آسیب های روحی و جسمی آنان پرداخته شود، بنابرین یکی از مولفه های اساسی برای ایجاد انگیزه برای ادامه تحصیل دانش آموزان در دوران پساکرونایی لمس دغدغه ها و شنیدن حرف های آنان است.
وی خاطر نشان کرد: معلمان باید بدانند که شاگردانشان به جز درس آنها، دغدغه های روحی و روانی به دلیل شرایط کرونایی هم دارند و با شرایط مدرسه خود را وقف ندانند، بنابرین آنان باید بین سخت‌گیری و حمایت از شاگردانشان در کلاس های درس تعادل برقرار کنند.
ملک زاده تصریح کرد: معلمان باید این روزها در کلاس‌های درس حضوری درباره‌ی کرونا و اضطراب و نگرانی‌های دانش آموزان صحبت کنند تا آنان با آرامش بیشتری درس بخوانند.
این روانشناس و مشاوره خانواده گفت : از طرف دیگر باید محیط مدرسه شاد شود و کلاس‌های درس به خوبی آراسته و طراحی شود و به آرامی و با آرامش برای تشویق دانش آموزان به مطالعه با آنان صحبت شود.
ملک زاده گفت: والدین هم باید به فرزندان خود نشان دهند که نسبت به آنها اشتیاق دارند و این اشتیاق انگیزه‌ی دانش‌آموزان را برای مطالعه افزایش می‌دهد و نباید آنان را رها کنند و نسبت به تحصیل آنان بی‌تفاوت باشند.
مازندران در سال تحصیلی جاری ۵۲۰ هزار دانش آموز دارد که توسط ۴۵ هزار معلم در چهار هزار و ۲۰۵ مدرسه تحصیل می‌کنند.