به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، دکتر محبوبه منصوری فوق تخصص آسم و آلرژی ضمن روز جهانی آسم و آلرژی گفت: بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند و طبق مطالعات انجام شده میزان شیوع آسم در ایران حدود ۱۲ درصد است.
علایم بیماری
وی افزود: آسم یک بیماری التهابی مزمن مجاری تنفسی است که علایم آن به صورت تنگی و تورم مجاری هوایی تنفسی و تولید خلط بیش از حد بروز می کند و تنفس را برای بیمار دشوار کرده و سبب سرفه های مکرر وی می‌شود.
فوق تخصص آسم و آلرژی به بروز آسم در کودکان و بزرگسالان اشاره کرد و گفت: علایم بیماری در این ۲ گروه سنی متفاوت است. در بزرگسالان علایم مزمن بیشتر مشاهده می شود که به صورت تنگی نفس، خس خس و سنگینی قفسه سینه تظاهر می کند و در صورت عدم درمان علایم ماندگارتر می شود اما در بچه ها ممکن است علایم مقطعی و گذرا باشد.
منصوری خس‌خس سینه یا ویزینگ (wheezing) را یکی از نشانه های آسم برشمرد که بازدم بیمار همراه با صدای سوت یا خس خس است.
وی علایم بالینی آسم در بیماران را متفاوت دانست و گفت: علایم بیماری ممکن است به صورت حاد وحمله ای بروز کند که بیمار را به اورژانس می کشاند وگاهی منجر به بستری بیمار در آی سی یو می شود که این وضعیت خطرناک است چون بیمار کمبود اکسیژن را به صورت حاد تجربه می کند و می تواند مرگبار باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی یادآور شد: آسم همچنین می تواند به صورت سرفه های مزمن یا طولانی شدن سرفه های بعد از سرماخوردگی و یا تنگی نفس فعالیتی بروز کند.
منصوری افزود: این نوع آسم که مزمن و غیرحمله ای نامیده می شود، بیمار را به اورژانس نمی کشاند ولی کیفیت زندگی وی را مختل کرده و مانع خواب یا فعالیتش شده و در مجموع کیفیت زندگی بیمار را کاهش می دهد به نحوی که انجام کارهای عادی روزمره گاهی برای بیمار مشکل می شود.
وی تنگی نفس و سرفه در هنگام فعالیت و سرفه های شبانه را از دیگر علایم این بیماری عنوان و خاطرنشان کرد: سرفه ها در هنگام فعالیت، راه رفتن، خندیدن یا نوشیدن آب سرد در این افراد افزایش می یابد. گاهی سرفه ها به صورت حمله آسمی بروز می کند و بیمار با تنگی نفس شدید، کمبود اکسیژن و تنگی مجاری هوایی به اورژانس مراجعه کند.
فوق تخصص آسم و آلرژی ادامه داد: تظاهرات بالینی آسم در کودکان می‌تواند به صورت سرماخوردگی های مکرر بروز کند که به دنبال آنها سرفه شروع می‌شود و باقی می ماند.
انواع آسم
منصوری شایع ترین نوع بیماری را آسم کودکان ذکر کرد که در سن زیر سه سال شروع می شود و معمولا تا سنین مدرسه بهبود پیدا می کنند اما در برخی از کودکان بیماری همچنان ادامه می یابد.
براساس گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، وی یادآور شد: آسم در سن مدرسه نوع دیگری از بیماری است که در این نوع اگر بیماری وابسته به عوامل بیرونی نظیر آلرژی‌ها، گرده گل و گیاه و گردو خاک باشد و درتست پوستی فرد نیز مشخص شود، ممکن است بیماری تا بزرگسالی در فرد ادامه یابد اما اگر در تست پوستی فرد آلرژی مشخص نشود احتمال بهبودی تا ۱۲ سالگی وجود دارد.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نوع سوم بیماری را آسم بزرگسالان ذکر کرد و گفت: این بیماران ممکن است سابقه آسم کودکی و بهبودی آن را داشته باشند و در بزرگسالی مجددا بیماری آنها شروع شده باشد یا این که بدون سابقه بیماری در سنین بزرگسالی علایم آسم در آنها ظاهر شود.
عوامل موثر در بروز بیماری
منصوری با یادآوری این که هنوز تشخیص قطعی درمورد نقش ارث و ژنتیک در بروز آسم وجود ندارد، خاطرنشان کرد: مشاهده شده است که درصورت ابتلای یکی از والدین به آسم احتمال بروز بیماری در فرزندان بیشتر می‌شود.
وی استرس عاطفی شدید، داشتن آلرژی، سیستم ایمنی تحریک پذیر، تماس با آلرژن ها، گرده های گل یا گیاهان، گردو خاک، پوسته بدن سوسک و حیوانات خانگی، کپک ها، حشرات ریز (مایت ها)، عفونت های تنفسی به ویژه ویروسی، آلاینده های هوا، دود سیگار، برخی داروها به ویژه مسکن ها، مواد نگهدارنده مانند سولفیدها و ریفلاکس گوارشی را از عوامل موثر در ایجاد و یا تشدید آسم ذکر کرد.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر این که ریفلاکس معده می‌تواند حتی به صورت مخفی باعث بروز یا تشدید آسم شود، گفت: علت این ریفلاکس نیز می‌تواند حساسیت غذایی باشد. پس حساسیت به غذاها، آلرژن های موجود در هوا از جمله گیاهی و حیوانی و یا قارچ ها می‌توانند در شروع یا تشدید حمله آسم نقش داشته باشند.
تشخیص بیماری
منصوری همچنین اظهار داشت: تشخیص بر اساس معاینه بالینی و شرح حال بیماری صورت می گیرد و پزشک با توجه به معاینه بالینی و علایم فرد، سابقه بیماری، تشدید و بهبود علایم با یا بدون مصرف داروهای آسم به تشخیص می رسد البته در بزرگسالان از اسپیرومتری و تست تنفسی نیز می توان برای تشخیص استفاده کرد.
وی به افراد به ویژه والدین توصیه کرد که در صورت مشاهده علایم ذکر شده به متخصص ریه و یا آسم وآلرژی مراجعه کنند و تاکید کرد: با توجه به مزمن بودن بیماری باید حتما روند درمان بیمار پیگیری شود و فرد همواره تحت نظر پزشک باشد و مصرف و قطع داروهایش حتما طبق تجویز وی صورت گیرد تا دچار پیشرفت یا حملات شدید بیماری نشود.
عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تاکید کرد: آسم کاملا ریشه کن نمی‌شود اما قابل کنترل است و یک بیماری ناتوان کننده و محدودکننده فعالیت های روزمره نیست و اگر بیمار به صورت منظم تحت نظر پزشک باشد می‌تواند یک زندگی عادی را تجربه کند.
درمان بیماری
منصوری درمان آسم را شامل ۲ رویکرد پرهیز از مواجهه با عوامل محرک و درمان دارویی برشمرد و گفت: درصورت عدم امکان پرهیز از مواجهه با عوامل محرک می‌توان از واکسن یا ایمونوتراپی استفاده کرد.
وی خاطرنشان کرد: درصورتی که میزان آلرژن ها مانند گرده گیاهان در هوا بالا باشد افراد حساس باید سعی کنند در منزل بمانند و حوالی عصر پنجره ها را بسته نگاه دارند و در صورت تردد بیرون از منزل با وسیله نقلیه، از تهویه داخل ماشین استفاده کنند.
فوق تخصص آسم و آلرژی افزود: افرادی که به آلرژن مایت وحیوانات حساس هستند لازم است که با تمهیدات مختلف از این آلرژن ها دوری کنند.
منصوری تعویض مرتب ملحفه های تخت خواب، استفاده از جارو برقی های فیلتردار، اجتناب از خوابیدن روی زمین یا فرش های پرزدار، خارج نشدن از منزل در هنگام آلودگی هوا، اجتناب از استعمال دخانیات، پرهیز از بوهای تند نظیر مواد شوینده را هم به بیماران آسمی توصیه کرد.
وی با تاکید بر پرهیز از استعمال دخانیات توسط افراد خانواده فرد مبتلا به آسم، خاطرنشان کرد: بیماران آسمی نباید در معرض دود سیگار قرار گیرند و حتی هوای بازدمی فرد سیگاری حاوی مواد مضری است که باعث آزار و تشدید علایم بیمار می شود.
درمان دارویی
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درمان دارویی عمده در این بیماران شامل اسپری های کورتونی ذکر کرد که بسیار در درمان التهاب مجاری هوایی موثر است وعوارض داروهای مذکور در مقابل کمبود اکسیژن ناشی از آسم خیلی اندک است.
منصوری تاکید کرد: بیماران نباید به دلیل ترس از عوارض این داروها درمان را رها کنند یا به جای آنها فقط از اسپری سالبوتامول هنگام تشدید علایم استفاده کنند زیرا ممکن است به قیمت جان آنها تمام شود.
تاثیر اسپری های استروییدی در کاهش مرگ و میر ناشی از آسم
وی داروهای استروییدی استنشاقی را باعث ایجاد تحولی عظیم در درمان آسم عنوان کرد و گفت: مصرف منظم اسپری های استروییدی به صورت استنشاقی باعث کاهش بسیار زیاد مرگ و میر ناشی از آسم شده است.
این دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: با مصرف منظم اسپری های استروییدی و عدم تماس با عوامل تحریک کننده می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.
باورهای غلط درخصوص بیماری آسم
منصوری به باورهای غلط برخی افراد گفت: متاسفانه برخی افراد از وابستگی به اسپری‌های استروییدی هراس داشته و از مصرف منظم دارو امتناع می کنند. درحالی که این اسپری ها اصلا وابستگی ایجاد نمی کند و حتی از پیشرفت بیماری و حملات شدید آسم پیشگیری می کند.
به گفته این دانشیار دانشگاه جذب این اسپری ها موضعی بوده و هیچ اثر سویی بر روی سایر ارگان های بدن ندارند. باید طبق تجویز پزشک استفاده شود و قطع آنها نیز صرفا با نظر پزشک و به صورت تدریجی انجام شود.
فوق تخصص آسم و آلرژی بیمارستان کودکان مفید افزود: سایر داروهایی که فرد مبتلا به آسم در هنگام تنگی نفس مثل سالبوتامول مصرف می کند اگر طولانی مدت مصرف شوند برای بیمار عوارض خواهند داشت. زیرا این داروها قادر به کنترل آسم نیستند و فقط در شرایط حاد و تنگی نفس شدید به بیمار کمک می کند.
به گفته منصوری بیمارانی که به دلیل علایم حاد و مکرر وطولانی مدت آسم برای آنان اسپری های استروییدی تجویز شده اما از استعمال دارو امتناع می کنند احتمال دارد با حملات شدید تنگی نفس به اورژانس بیمارستانها مراجعه کنند که برای رفع حمله آسمی برای آنان از دوزهای بالای تزریقی کورتون استفاده می شود که به مراتب عوارض بیشتری از اسپری های تنفسی دارد.
وی با یادآوری این که عوارض کورتون های تزریقی تا مدتهای طولانی در بدن فرد باقی می ماند، تاکید کرد: با آموزش و آگاهی دادن به بیماران درخصوص مزایای استفاده از اسپری های استروییدی باید شرایطی ایجاد کنیم که بیمار دچار حملات شدید آسم و در نتیجه مجبور به مصرف کورتونهای تزریقی یا خوراکی نشود.
وی یکی دیگر از باورهای غلط جامعه را تصور بیمار یا خانواده وی مبنی بر این که آسم پایان زندگی است عنوان کرد و افزود: آسم یک بیماری شایع در جهان است و بیمار با درمان‌های جدید و مصرف‌اسپری‌ها و تحت نظر پزشک می تواند عمر طبیعی با فعالیت های عادی و زندگی کاملا نرمال داشته باشد.
توصیه به بیماران مبتلا به آسم در پاندمی کرونا
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خاطرنشان کرد: افرادی که مبتلا به آسم شدید و یا کنترل نشده هستند درصورت ابتلا به کووید ۱۹ احتمال زیادی دارد که دچار علایم شدید بیماری شده و مجبور به بستری در بیمارستان شوند. اما خطر ابتلا به کرونا در بیمارانی که آسم کنترل شده دارند بیشتر از افراد عادی نیست.
منصوری تصریح کرد: مبتلایان به آسم برای پیشگیری از ابتلا به کرونا باید با رعایت پروتکل های بهداشتی، پرهیز از حضور در تجمعات و محیط های شلوغ و سربسته و استفاده از ماسک، خود را در مقابل این بیماری حفظ کنند.
وی به مبتلایان آسم همچنین توصیه کرد با داشتن سبک زندگی سالم از جمله تغذیه سالم، پرهیز از فست فودها، فعالیت مناسب، مصرف ویتامین دی کافی سیستم ایمنی خود را تقویت کرده و باعث شوند بیماری آنان از شدت کمتری برخودار شود.
به گزارش ایرنا، روز جهانی آسم با سازماندهی سازمان جهانی آسم (GINA) هر ساله اولین سه شنبه ماه می میلادی در راستای همکاری با گروه های مراقبت بهداشتی و مراقبین آسم در جهت افزایش آگاهی نسبت به آسم و بهبود وضعیت مراقبت از آسم در سراسر جهان معرفی شده است.