مصطفی مافی در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا با تاکید بر این که وزارت امور خارجه و سفارتخانه ها می توانند بازارهای خارج از کشور را برای محصولات دانش بنیان ایرانی شناسایی و رصد کند، گفت: دو سال و نیم است که رئیس پارک علم و فناوری قزوین هستم اما در این مدت ندیدم سفارت خانه‌های ما یک گزارش چند صفحه ای تهیه کرده باشند که در فلان کشور چه محصولاتی نیاز دارند و فرهنگ آنها چیست و چه بازارهای بالقوه‌ای وجود دارد یا اینکه اگر می‌خواهید با ما در ارتباط باشید چه کارهایی باید انجام دهید.
رییس پارک علم و فناوری قزوین افزود: دولت می تواند این را از سفرا بخواهد. پارک های علم و فناوری باید بفهمند فلان کشور چه نیازهایی دارد و بازارهای نیاز آنها چیست.
وی افزود: چین در دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) سالی صد تا ۲۰۰ نفر دانشجو می فرستد که زبان فارسی یاد بگیرند که با فرهنگ ما آشنا شوند و از این طریق بتوانند نیازمندی ها و بازارهای ما را شناسایی کنند.
مافی ادامه داد: ما حتی در کشورهای همسایه هم آن طوری که باید خوب عمل نکردیم و نمی کنیم. البته فعالیت هایی معاونت علمی ریاست جمهوری انجام می دهد که خیلی کم است اما هنوز اتاق های بازرگانی ما آن طوری که باید به این حوزه ورود پیدا نکردند.
رییس پارک علم و فناوری قزوین بار دیگر تاکید کرد: مشکل بزرگ شرکت های دانش بنیان در حال حاضر بازار محصولات آنها است. اگر بتوانیم بازارهای داخلی و خارجی را شناسایی و در اختیار این شرکت ها قرار دهیم حتما تحولی در این حوزه اتفاق خواهد افتاد.
کمبود اعتبارات تامین زیرساخت پارک ها را با مشکل مواجه کرده است
مافی در باره چالش‌های پارک و شرکت ها اظهار داشت: با دو دسته از مشکلات روبرو هستیم. یکی مشکلاتی که پارک با آن مواجه است و دسته دیگر مشکلاتی که شرکت ها با آنها روبرو هستند. در حوزه پارک‌ها پایین بودن اعتبارات یکی از مشکلات آنها است. بودجه کل پارک های کشور سال ۱۴۰۰ کمتر از ۴۰۰ میلیارد تومان است یعنی نسبت به بودجه چند صد هزار میلیاردی که وجود دارد بودجه پارک ها واقعاً عدد ناچیزی است. اکثر پارک ها هنوز مسائل زیرساختی آنها حل نشده است.
وی اظهار داشت: نیازمند کمک بخش های دیگر برای فراهم کردن زیرساخت ها هستیم.
مافی افزود: اگر بخواهیم به شرکتی زمین بدهیم که ساختمان خود را در آنجا بنا کند، به دلیل اینکه مشکلات آب، برق و گاز آنها حل نشده است، این کار بی فایده است. همه پارک ها نیازمند کمک‌های بخش‌های دیگر هستند تا بتوانند زیرساخت‌ها را فراهم کنند.
رییس پارک علم و فناوری قزوین ادامه داد: گله مند هستیم از اینکه رهبر معظم انقلاب ۱۰ سال است درباره اقتصاد دانش بنیان، توسعه در اقتصاد دانش بنیان و اقتصاد مقاومتی صحبت می کنند، اما با این همه تاکیدات اتفاق خاصی نیفتاده است. مگر کل کشور چند پارک علم و فناوری دارد؟
وی با بیان این که پارک قزوین یک زمین ۳۰ هکتاری دارد، اما هنوز سند آن تعیین تکلیف نشده است، گفت: مگر آماده سازی ۳۰ هکتار زمین در استان در مدت ۱۰ سال کار پیچیده و عجیب غریبی است؟ مسئولین در سطح کلان و چه در سطح پایین تر در سطح استانی چگونه به این مسئله نگاه می‌کنند؟ مگر این خواست رهبری، نظام و مردم نیست؟ مگر این آماده سازی‌های که انجام می‌شود برای دستگاه خاص و شخص خاصی است؟
مافی افزود: سال ۱۳۹۹ توانستیم با کمک دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) اجاره ۹۹ ساله با این دانشگاه ببندیم و مشکل اراضی پارک را تا حدودی به صورت اجاره بلند مدت حل کنیم، اما سوال من این است که با توجه به تاکیدات رهبری در زمینه اقتصاد دانش بنیان که به مدت ۱۰ سال به عناوین مختلف تاکید می شود، چرا مسیر توسعه آنها کند پیش می رود؟
رونق کسب و کار استان ها با سرمایه گذاری در پارک ها
رییس پارک علم و فناوری قزوین ادامه داد: بزرگترین آورده‌ای که پارک علم و فناوری برای هر شهر می تواند داشته باشد، این است که جلوی مهاجرت نخبگان استان‌ها را بگیرد و آنها در استان خود بمانند و کسب و کار خود را توسعه دهند. چرا این افراد باید از استان خود به استان های دیگر یا حتی خارج از کشور بروند.
وی با بیان این که در این حوزه به رغم حمایت هایی که در این چند سال شده اما هنوز فاصله زیادی تا وضعیت مطلوب داریم، گفت: جای تعجب است که این همه تاکیدات و این همه تلویزیون، رادیو، موج تبلیغات و دانش بنیانی راه انداخته اند اما در هر استان حتی ۱۰ هکتار هم برای آنها آماده‌سازی نشده است. آیا آماده سازی این مقدار نسبت به بودجه هایی که خود هر استان دارد، عددی است. به نظر من یک همکاری همه جانبه نیاز است.
مافی تاکید کرد: اگر کمک‌های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ از پارک علم و فناوری قزوین نبود ما هیچ کاری نمی‌توانستیم بکنیم. جای تشکر دارد که این معاونت با پارک نزدیک به ۱۸ میلیارد تومان موافقتنامه مالی امضا کرد که در زمینه توسعه زیرساخت‌ها کمک کند البته هرچند از این ۱۸ میلیارد تومان نزدیک به ۶ میلیارد تومان آن تحقق پیدا کرده است اما همان مقدار هم خیلی از مشکلات را برطرف کرد می خواهم بگویم که واقعا این عددها، عددهای بالایی برای توسعه و حمایت پارک ها نیست.
جای خالی معاونت نوآوری و فناوری در وزارت علوم خالی بود
وی در ادامه گفت: خوشبختانه امسال وزارت علوم ابتکار عملی به خرج داد و معاونت نوآوری و فناوری را به وجود آورد، جای خالی این مجموعه در وزارت علوم حس می شد. کار کردن پارک‌ها در ذیل یک دفتر فناوری در وزارت علوم مشکل بود که با تدابیر وزیر و حمایت هایی که شورای عالی انقلاب و جاهای دیگر معاونت نوآوری و فناوری ذیل وزارت علوم شکل گرفت. امسال اولین سالی است که به این معاونت بودجه تخصیص داده می‌شود امیدواریم با این اتفاقات رشد توسعه پارک‌ها سرعت پیدا کند.
مافی با بیان این که دستاوردهای پارک ها نسبت به حمایت‌هایی که از آنها می شود قابل مقایسه نیست، گفت: به ازای هر یک تومانی که دولت در پارک ها هزینه می‌کند ۴۰ تومان بخش خصوصی سرمایه‌گذاری می‌کند. به یک شرکت ۴۵۰ مترمربع زمین دادیم که آنها در آن زمین بیش از ۲۵ میلیارد تومان سرمایه گذاری کردند یعنی در هر متر مربع ۵۰ میلیون تومان به قیمت روز، لذا هر چقدر بتوانیم این گونه شرکت‌ها را مورد حمایت قرار دهیم و این گونه بخش خصوصی که دانشی است مورد حمایت قرار دهیم می توانیم به اشتغال‌زایی و سرمایه گذاری بخش خصوصی کمک کنیم و به این طریق می‌توانیم برای حجم بالای فارغ التحصیل دانشگاه ها شغل ایجاد کنیم.
رییس پارک علم و فناوری قزوین در ادامه به مشکل شرکت ها اشاره کرد و گفت: مشکل بزرگ آنها بحث بازار و صادرات محصولات آنها است. هنوز آن طوری که باید نتوانستیم شرایط ورود محصولات دانش بنیان را به بازارهای داخلی و خارجی مهیا کنیم.
وزارتخانه ها درهای خود را به روی شرکت های دانش بنیان باز کنند
مافی با بیان این که دولت بزرگترین مصرف کننده و تولید کننده است، افزود: به رغم اینکه آیین‌نامه‌ها، قوانین و دستورالعمل‌های خوبی داریم ولی هنوز اتفاق خاصی در حوزه دانش بنیان ها نیفتاده است و هنوز وزارتخانه‌ها درهای خود را به روی شرکت‌های دانش‌بنیان باز نکرده اند.
وی ادامه داد: صنایعی مانند فولاد، مس، ذوب آهن، خودروسازی و پتروشیمی که گردش های بزرگ مالی اتفاق می افتد اما هنوز آنها نیازهای خود را به شرکت‌های دانش‌بنیان سفارش نمی دهند، خیلی از آنها همچنان دنبال این هستند که با دور زدن تحریم‌ها به نوعی آن محصول را از خارج وارد کنند. آنها چرا نمی آیند نیازمندی‌های خود را به شرکت‌های دانش‌بنیان اعلام کنند؟ شرکت‌های دانش بنیانی که در دوران کرونا به بهترین وجه ممکن امتحان خود را پس دادند.
در هر وزارتخانه باید یک معاونت نوآوری و فناوری راه اندازی شود
رییس پارک علم و فناوری قزوین تاکید کرد: اگر من جای مسئولین بودم در هر وزارتخانه یک معاونت نوآوری و فناوری ایجاد می کردم و رصد می‌کردم که چقدر نیازهای آن وزارتخانه از طریق شرکت دانش بنیان تامین می شود. مثلا وزارت جهاد کشاورزی در سال چه مقدار نیازهای خود را به شرکت های دانش بنیان سفارش می دهد و چه مسایل و مشکلاتی در این زمینه وجود دارد.
وی با بیان این که در مورد حوزه کشاورزی رهبر معظم انقلاب فرمودند کشاورزی دانش بنیان شود، افزود: ما در پارک قزوین چهار تا پنج محصول ویژه ای که به درد کشاورزی بخورد تولید کرده‌ایم. به عنوان مثال سیستم آبیاری زیرسطحی توسط یک واحد فناوری در پارک قزوین طراحی و تولید شده و استانداردهای آن را هم گرفته است اما متاسفانه کشاورزی که ۳ تا ۴ هکتار زمین دارد نمی‌تواند این محصول دانش بنیان را خریداری کند در واقع باید سازمان‌های متولی و سازمان کشاورزی شرایط لازم را جهت ورود این فناوری‌ها به حوزه کشاورزی فراهم کنند. اگر این کار را نکنند هیچ اتفاقی نمی افتد. سیستم آبیاری زیرسطحی ۹۰ درصد مصرف آب را کاهش می دهد تست آن هم وجود دارد و ثابت شده است. باید به محصولات داخلی اعتماد کنیم تا جلوی واردات محصولات مشابه گرفته شود.
شرکت های دانش بنیان می توانند مشکلات کشور را حل کنند
وی با بیان این که ۱۰ هزار شرکت فناور در پارک های کشور مستقر هستند، گفت: اگر هر کدام از این ۱۰ هزار شرکت یک نیاز کشور را برطرف کنند چقدر مشکلات کشور حل خواهد شد بنابراین نیازمند این هستم که به آنها اعتماد شود و به آنها سفارش داده شود.
مافی افزود: اگر می خواهیم که در آخر سال گزارش خوبی برای شعار سال بدهیم همه وزارتخانه ها باید برنامه جدی جهت خرید محصولات دانش بنیان داشته و همچنین سفارش نیازهای فناورانه خود را به آنها بدهند که اگر این امر رقم بخورد گام بسیار بزرگی در کشور برداشته می شود.
رییس پارک علم و فناوری قروین بار دیگر تاکید کرد: وزارت امورخارجه باید برنامه های جدی در این زمینه داشته باشد. نیازمندی های خارج از کشور و بازارهای خارج را شناسایی و آنها را به شرکت های داخلی متصل کند.
مدیریت پارک علم و فناوری باید فارغ از مسایل سیاسی باشد
وی در ادامه به تغییرات مدیران پارک ها اشاره کرد و گفت: مدیریت پارک‌های علم و فناوری با یک سازمان دولتی فرق می‌کند. بعضا شاهد هستیم این تغییر و تحولات بدون در نظر گرفتن جزییات اتفاق می‌افتد. در پارک شرکت‌های خصوصی دانش بنیان سرمایه‌گذاری کرده‌اند و تغییر و تحولات موجب نگرانی آنها می شود.
مافی افزود: مدیریت پارک علم و فناوری باید فارغ از مسایل سیاسی باشد، نباید اجازه دهیم که تغییر و تحولات سیاسی کشور روی این مدیریت تاثیر بگذارد. سرمایه گذار بخش خصوصی اگر بداند سرمایه‌هایش داخل پارک با تغییر و تحولات به خطر می‌افتد، در پارک و حتی در کشور سرمایه گذاری نمی‌کند.
شرکت ها به ثبات مدیریتی و فوانین نیاز دارند
رییس پارک علم و فناوری قزوین ادامه داد: شرکت‌ها و سرمایه گذاران بیش از همه به ثبات مدیریتی و قوانین نیاز دارند. اگر کاری کنیم که با هر تغییر و تحول دولتی و سیاسی قوانین عوض شود، به دست خودمان سرمایه گذاری را نابود می کنیم بنابراین ثبات سیاسی، مدیریتی و قوانین در حوزه پارک‌ها مساله مهمی است که باید به آن توجه شود.
درباره پارک فناوری قزوین
مافی در مورد وضعیت پارک فناوری قزوین اظهار داشت: در پارک علم و فناوری قزوین ۱۲۱ هسته و واحد فناور و ۳۴ شرکت دانش بنیان مستقر است. البته چند سالی است روی عدد ۱۲۱ ثابت مانده‌ایم و علت آن این است که پارک دو ساختمان دارد که ظرفیت آن ۱۰۰ درصد پر است و امکان پذیرش شرکت فناور جدید را نداریم.
رییس پارک علم و فناوری قزوین با بیان اینکه چند پروژه توسعه زیرساخت در این مرکز در دستور کار است، افزود: مرکز نوآوری فرهنگ هنر در بازار قزوین با زیربنای ۱۵۰۰ مترمربع، مرکز نوآوری گیربکس در شهرک صنعتی البرز با زیربنای هزار مترمربع و مجمع تولیدی کارگاهی با زیربنای ۲۵۰۰ مترمربع است. به زودی حدود پنج هزار مترمربع به فضاهای استقرار پارک اضافه می شود تا بتوانیم ۶۰ شرکت دیگر را در این پنج هزار مترمربع مستقر کنیم.
مافی ادامه داد: در حال حاضر شرکت هایی که به پارک علم و فناوری قزوین مراجعه می‌کنند، به مراکز رشد و اقماری و کانون‌های شکوفایی خلاقیت ارجاع داده می شوند که در آنجا به صورت موقت مستقر می شوند تا فضاهای پارک تکمیل شود.
وی با بیان اینکه زیرساخت استان قزوین به لحاظ صنعتی در حوزه قطعه سازی و مواد شیمیایی و شوینده‌ها فراهم است، گفت: ۷۰ درصد شرکت‌های پارک در حوزه شیمیایی، شوینده‌ها، صنایع مکانیکی و قطعه‌سازی مشغول به فعالیت هستند و ۳۰ درصد باقی مانده در حوزه‌های مختلف فعالیت می کنند.
رییس پارک علم و فناوری قزوین با بیان این که سال گذشته بیش از ۴۵ محصول جدید فناورانه رونمایی و به بازار عرضه شد، تاکید کرد: دستگاه تی بی‌ام حفر تونل، توربو موتور دنا، موادپایه داروها، دهانشویی های تخصصی، قطعات سنگین ماشین الات معدنی و حتی جلوه‌های ویژه فیلم های سینمایی از جمله تولیدات شرکت های مستقر در پارک است.
وی یادآور شد: در عمر ۱۰ ساله پارک بیش از ۲۵۰ محصول فاخر در پارک قزوین تولید و به بازار عرضه شده که در حال حاضر هم در بازار وجود دارد. همچنین در این مدت ۱۵ شرکت از مجموعه پارک موفق شدند رشد کنند و در شهرک های صنعتی استان قزوین کارخانه‌های خود را راه اندازی و از پارک به طور کامل خارج شوند.
مافی در ادامه گفت: در حوزه‌های زیرساختی برنامه ما این است که مرکز نوآوری فرهنگ و هنر را در بازار قزوین، پردیس تولیدی کارگاهی، مرکز نوآوری گیربکس، مرکز نوآوری زیست فناوری گیاهان دارویی و مرکز رشد کشاورزی عملیاتی و راه اندازی کنیم.
رییس پارک علم و فناوری قزوین افزود: در حال حاضر مرکز نوآوری گیربکس بیش از ۹۰ درصد پیشرفت داشته است. مرکز نوآوری فرهنگ و هنر که زیباترین خانه خلاق کشور است نزدیک به ۶۵ درصد پیشرفت عمرانی داشته است. سال ۱۴۰۱ سالی است که به لحاظ توسعه زیرساخت فناوری و توسعه مراکز رشد پارک به ثمر خواهد رسید.
وی ادامه داد: امسال با توجه به برنامه های زیرساختی، پارک قزوین رشد ۵۰ درصدی را به لحاظ فضای استقرار پارک خواهد داشت تا بتوانیم حجم بالای تقاضا به پارک را پاسخ دهیم.
رییس پارک علم و فناوری قزوین خاطرنشان کرد: به رغم اینکه برای واحدهای فناوری متقاضی استقرار در پارک در مراکز رشد دانشگاهی و مراکز رشد اقماری پارک در شهرستان ها جایابی می کنیم، ولی خیلی از این واحدها اصرار دارند که در سایت کنونی پارک مستقر شوند. امید است امسال این شرایط را ایجاد کنیم تا بتوانیم به این تقاضای به حق آنها پاسخ دهیم که با ورود این ۵۰ تا ۶۰ شرکت هم به لحاظ تعداد و هم تنوع محصولات فناورانه دستاوردهای خوبی را شاهد خواهیم بود.